Hikmet Temel Akarsu’nun “Konstantinopolis Kapılarında” Adlı Tarihî Romanında Mimarî Mekân

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 604 - 619, 30.06.2021

Nevnihal Erdoğan

https://doi.org/10.31454/troyacademy.958356

Öz

Tarihi romanlar, mimari mekânlar hakkında özgün ve özellikli yorumlar sunarlar. Bu yaklaşımla ele alındığında Hikmet Temel Akarsu tarafından yazılan ve Özgürlerin Kaderi adlı romanın devamı niteliğinde olup tarihi İstanbul kentinin mekânlarını plato edinen Konstantinopolis Kapılarında adlı roman incelemeye değer mekânsal betimler içermektedir.

Yazarın, “Türk Ortaçağı” olarak adlandırdığı roman serisinin ikinci cildi olan Konstantinopolis Kapılarında romanında, bir bahadırlık serüveninin arka planı olarak Ortaçağ imparatorluğu Bizans’ın başkenti Konstantinopolis’in mimari tasvirlerini bulunur. Dönemin şehir kurgusunu, önemli binalarını, anıtsal yapıları ve mimari mekânları çok net olarak göz önüne getirir, Romanda, Konstantinopolis’in önemli anıtsal yapılarından mabetler, saraylar, zindanlar, manastırlar, yanısıra İmparatorluk yolları, Adalar, limanlar gibi Ortaçağ mimarisine ilişkin açık ve kapalı mekânlar betimlenmektedir.

Romanda geçen İznik (Nikaia), İzmit (Nikomedia) ve İstanbul (Konstantinopolis)’in dönemin kent ve mimarisine ilikişkin özelliklerinin stilize bir şekilde verildiğini saptayabilir. Kitabın platosunu ve temalarını ağırlıklı olarak oluşturan önemli yerleşim alanları Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis ve Nikaia (İznik) kentleri ve dolayısıyla onların mimarisi ve peyzajıdır. Bu roman aracılığıyla kentin tarihi ve mekânları/yapıları farklı bir bakış açısıyla değerlendirilmektedir.

Makalenin sonucunda, plancı ve tasarımcıların tarihi kentlerin ruhunu algılayabilmek ve bunları kendi tasarım ve yaratılarına yansıtabilmek için sadece bilimsel materyallere, kalıtlara ve halihazırlara değil; bu tür hayal gücü ile desteklenmiş stilize yapıtlara da ihtiyaçları olduğu değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Konstantinopolis, Tarihi Roman, Mimari, Mekânsal Tasvir, Kentsel Mekânlar

Kaynakça

• Akarsu, H.T. (2008). Özgürlerin Kaderi, 1. Baskı, Nefti Yayıncılık, İstanbul.
• Akarsu, H.T. (2012). Konstantinopolis Kapılarında,1. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul.
• Akgün, M.(2017). Alparslan-Şafak Malazgirt’te Sökmüştür, Panama Yayıncılık, İstanbul.
• Algül, N.(2002).Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Yazılarında İstanbul’daki Mimarlık Yapıtlarının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Allmer A. (2010). Sinemekan – Sinemada Mimarlık, Varlık Yayınları, İstanbul.
• Anar, İ.O.(2021).Puslu Kıtalar Atlası, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Ayna, A.ve Postalcı, İ.E.(2020).Bilim Kurgu Filmlerinde 60’lardan Günümüze Beden ve Mekan Algısına Dair Bir Okuma, Yıldız Journal of Art and Design, 7(1), 1-29.
• Atsız, H.N.(2018).Bozkurtlar, Ötüken Neşriyat Yayınevi, İstanbul.
• Baş, Y. (2015). "Ütopya Olarak ‘Ankara’ Romanı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi (32:2), 79-98.
• Baweja,V.(2015). Architecture and Urbanism in Slumdog Millionaire: From Bombay to Mumbai, Traditional Dwellings and Settlements Review (TDSR), Volum XXVI, Number II, 7-24.
• Buğra, T.(2020).Küçük Ağa/Toplu Eserleri 1, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bunuel, L.(1996). Introduction”, Film Architecture: Set Designs From Metropolis To Blade Runner, Dietrich Neumann, Prestel-Verlag, Munich.
• Çağlar, N.ve Tuna Ultav, Z.(2004).”Emile Zola Yazınında Mimari/Kentsel Mekana dair Okumalar ve Düşünceler”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21(2), 43-60.
• Çamuroğlu, R.(2009).Son Yeniçeri, Everest Yayınları, İstanbul.
• Çapkulaç, A.(2018). Kafkaesk Mekân Algısının “Dönüşüm” Eseri Üzerinden İrdelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Selçuk Üniversitesi.
• Çıracıoğlu, V.(1999).Kara Büyülü Uyku, Can Yayınları, İstanbul.
• Dumas, A.(2011).Monte Kristo Kontu, İskele Yayıncılık, İstanbul.
• Dumas, A.(2019).Üç Silahşörler, Arkadaş Yayıncılık, İstanbul.
• Erdoğan, N. (2019). “Bir Bildungsroman Kahramanı Olarak Saray Mimarbaşı Sinan”, Hürriyet Gösteri Dergisi, Nisan-Mayıs Haziran, Sayı:327, 70-78.
• Erdoğan, N. (2018 a).”İstanbul : Mega Kentten Küreselleşen Kente-Kırmızı Saçlı Kadın”, Gösteri Dergisi, Mart-Nisan-Mayıs, Sayı:325, 62-68.
• Erdoğan, N.(2018b). “Günümüz Küresel Kentlerin Öncülleri: Osmanlı Döneminde Levant Liman Kentleri”, Yapı, Sayı:438, 58-63.
• Erdoğan, N. ve Çaçan, B.(2017). “Osmanlı Sefiri 28 Mehmet Çelebi’nin Paris Sefaretnamesi ve Tarih, Edebiyat ve Mimarlık Bağlamındaki Yansımaları”, Yapı, Sayı:433, 58-72.
• Erdoğan, N. (2015). "Bir Tarihi Roman Arkaplanı Olarak Mimarlık”, Gösteri Dergisi, Aralık-,Ocak, Sayı:316 60-62.
• Ergül, T.(2000). Nurbanu, İnkilap Yayınevi, İstanbul.
• Hallaçeli, E.(2019).Kent İmgelerinin Edebi Metinler Üzerinden Araştırılması: Zıkkımın Kökü Romanı Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Çukurova Üniversitesi.
• Hasırcı, D.ve Tuna Ultav,Z. (2012). “An Interdisciplinary Approach to the Design Studio: Poetry as a Complementary Feature to the creative Process”, Procedia-Social and Behavioral Science, (51), 618-634.
• Horuz, S.(2010).The Book, the Body and Architectural History in Peter Greenaway's Cinematography .(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University.
• H Turan, M.(2013). Mimari Fotogrametri Alanındaki Çağdaş Gelişmelerin Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(1), 42-50.
• Günay, R.(2020).Mimarlık Fotoğrafı, Yem Yayın, İstanbul.
• Korumaz, A.G. Dülgerler, O. N. Yakar, M.(2011). Kültürel Mirasın Belgelenmesinde Dijital Yaklaşımlar, S.Ü Müh-Mim.Fak.Derg., 26 (3), 67-83.
• Kozanoğlu, A.Z.(1973).Battal Gazi Destanı, Atlas Yayınevi, İstanbul
• Kozanoğlu, A.Z.(1964).Kızıl Tuğ, Atlas Yayınevi, İstanbul
• Malory, S.T.(2015). Kral Arthur ve Yuvarlak Masa Şövalyeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Meterelliyoz, M.(2010). Ridley Scott Sinematografisinde Mekan Kullanımı.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Özdemir, N. Akgül, R ve Açıkgöz, C.H. (2015). "Yaşar Kemal’in Deniz Küstü Romanında Kent Mekanı ve İnsan”, Mimarlık, Eylül-Ekim, 60-64.
• Palmore, M.J.(1990). “Diagramming Calvino’s Architecture”, Forum Italicum: A Journal of Italian Studies, 24(1), 25-39.
• Pamuk, O.(1998).Benim Adım Kırmızı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Rowling, J.j.K.(2016). Harry Potter ve Felsefe Taşı, 1.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Şenel, A.N.(2010). A Reading of the Late 19th Century Istanbul Public Life and Space Through The Tanzimat Novels. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Izmir Institute of Technology.
• Şentürer, A; Ural, Ş; Atasoy, A (2004), Mimarlık ve Felsefe, 2.Baskı, Yapı Yayın, İstanbul.
• Tahir, K.(1967).Devlet Ana, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• Ünver, B.(2020). Distopik Bilim Kurgu Sinemasında Gelecek Mekanları ve Mimari Öngörüler, Yedi: Sanat,Tasarım ve Bilim Dergisi, Sayı:24,95-111.
• Xiaodong, L ve Shua, Y.K. (2002). "The Propensity of Chinese Space: Architecture in The Novel Dream of the Red Chamber,Traditional Dwellings and Settlements Review, vol.XIII, No.II Spring, 49-62.
• Yücel, A.G.(2017).Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Şehir İmgesi ve beş Şehir Kitabı, İstanbul Bölümü Üzerine İçerik Analiz Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yücel, T.(2012). Mimari Fotoğraf, Restorasyon Yıllığı Dergisi, Sayı:4, 146-160.
• Zevaco, P.(2006). Pardayanlar, Erko, İstanbul.