MIGRATION, POLITICAL REPRESENTATION AND NATIONALISM IN TRANSITION AND EU MEMBERSHIP PROCESS IN BULGARIA

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 125 - 139, 30.09.2024

Seyhan Şen

https://doi.org/10.59886/tsbder.1551239

Öz

The majority of the mass emigrations has been until recently made up of Turks and other ethnic groups in Bulgaria known as an origin country historically. The Forced Migration of 1989 was the latest example of those mass movements, which aimed at forcing ethnic groups with different identities to emigrate to the most possible extent in order to create an ethnically homogeneous population in Bulgaria as a result of the nationalist policy. The transition process has marked the beginning of a new era in which citizens from all segments migrated to developed countries. While the forced migration of 1989 and the previous ones were the result of political motives, the migrations after the transition process stemmed mainly from economic and social reasons. The change in the social forces and the political party system during the transition and EU processes has created a tense and ambivalent situation in terms of the political representation of minorities and ethnic groups within the country and the citizens who have migrated abroad. The rise of far-right and nationalist political parties as new partners in coalition governments following the elections in 2009 indicated a new stage. On the one hand, regulations regarding the right to vote and to be elected have been differentiated according to the country of residence of citizens and whether they have a second citizenship. On the other hand, opposing discourse and judicial processes have been put into practice especially against the voting of the citizens living in Türkiye. The present study examines the interaction between political representation and nationalism in Bulgaria within the theoretical framework of Europeanization through the political party system and the rights of citizens living abroad to vote and to be elected.

Anahtar Kelimeler

Europeanization, Bulgarian nationalism, Turks of Bulgaria, Movement for Rights and Freedoms, Dual citizenship, Political representation, Migration, Voting abroad.

Geçiş ve AB Üyelik Sürecinde Bulgaristan’da Göç, Siyasi Temsil ve Milliyetçilik

Öz

Tarihsel olarak göç veren bir ülke olarak nitelendirilen Bulgaristan’da yakın zamana kadar yaşanan kitlesel göçlerin büyük bir bölümünü ülkede yaşayan Türkler ve diğer etnik gruplar oluşturmuştur. Farklı etnik kimliklerden oluşan toplulukları mümkün olduğunca ülke dışına göçe zorlamak ve Bulgaristan’da etnik açıdan homojen bir nüfus yapısı oluşturma yönündeki milliyetçi politikanın bir sonucu olan bu göçlerin son örneğini 1989 yılındaki Zorunlu Göç oluşturmuştur. Geçiş süreci ise tüm kesimden vatandaşların gelişmiş ülkelere göç ettiği yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. 1989 zorunlu göçü ve öncesindekiler siyasi saiklerin bir sonucu iken, geçiş sürecinden sonraki göçler ağırlıklı olarak ekonomik ve toplumsal nedenlerden kaynaklanmıştır. Geçiş ve AB süreçlerinde toplumsal güçlerde ve siyasi parti sisteminde yaşanan değişim ülke içindeki azınlık ve etnik gruplar ile yurt dışına göç etmiş vatandaşların siyasi temsili bakımından gerilimli ve ikircikli bir durum meydana getirmiştir. 2009 seçimleri sonrasında aşırı sağcı ve milliyetçi partilerin iktidar ortaklığına kadar yükselmesiyle birlikte yeni bir aşamaya girilmiştir. Bir taraftan seçme ve seçilme hakkına ilişkin düzenlemelerde vatandaşların ikamet ettikleri ülke ve ikinci bir vatandaşlığa sahip olma durumuna göre farklılaştırma yapılmıştır. Diğer taraftan ise uygulamada özellikle Türkiye’de yaşayan vatandaşların kullandığı oylara karşı söylem ve yargı süreci yaşanmıştır. Bu çalışma, Bulgaristan’da siyasi temsil ve milliyetçilik etkileşimini kuramsal olarak Avrupalılaşma çerçevesinde siyasi parti sistemi ve yurt dışında yaşayan vatandaşların seçme ve seçilme hakları üzerinden ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Avrupalılaşma, Bulgar milliyetçiliği, Bulgaristan Türkleri, Hak ve Özgürlükler Hareketi, Çift vatandaşlık, Siyasi temsil, Göç, Yurt dışı oylar

Kaynakça

• Anastasakis, O. (2001). Post-Communist Extremism in Eastern Europe: The Nature of the Phenomenon. Studies in Ethnicity and Nationalism, 1(2), 15-26.
• Andonova, V., Zankina, E. ve Shaleva, Y. (2014). Determinants of Bulgarian outward foreign direct investment. M. T. T. Thai ve E. Turkina (Ed.), Internationalization of Firms from Economies in Transition: The Effects of a Politico-Econo Paradigm Shift içinde (ss. 145-173). HEC Montréal, Canada: Edward Elgar Publishing Limited.
• Atasoy, E. ve Alkar, E. (2018). Bulgaristan Müslümanlarını Derinden Etkileyen Yeniden Doğuş Sürecinin Geçiş Döneminde Sorgulanması ve Yargılanması. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1(2), 54-65.
• Bayramoğlu Özuğurlu, S. ve Gülpınar, T. (2020). Geçiş Sürecinde Bulgaristan’da Kamu Yönetimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(1), 259-278.
• Bulgar Ulusal Radyosu (BNR). (2023, 19 Aralık). Çifte vatandaşlar da bakan ve milletvekili olabilecek. https://bnr.bg/tr/post/101924375/cifte-vatandaslar-da-bakan-ve-milletvekili-olabilecek (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Bulgarian News Agency (BTA). (2024, 4 Haziran). 26 Years Ago Today, Constitutional Court Declares Unconstitutional 1947 Law on Nationalization of Royal Real Estates. https://www.bta.bg/en/news/archives/683603-26-years-ago-today-constitutional-court-declares-unconstitutional-1947-law-on-n (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Buyuk, H. F. (2021, 19 Kasım). Turkey Rejects Claims it Interfered In Bulgaria’s Elections. Balkaninsight. https://balkaninsight.com/2021/11/19/turkey-rejects-claims-it-interfered-in-bulgarias-elections/ (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• Cholakov, P. (2009). The Bulgarian Populist Radical Right: Representatives, Origins, Ideology, Development and Prospects. Sociological Problems, (special issue), 141-158.
• Cholakov, P. (2016). The Ethnic Underclass: The Paper Tower of Roma Integration in Bulgaria. Sociological Problems, (special issue), 152-172.
• Cholakov, P. (2018). Ethnic Entrepreneurs Unmasked: Political Institutions and Ethnic Conflicts in Contemporary Bulgaria. Soviet and Post-Soviet Politics and Society. ibidem Press.
• Connolly, K. (2001, 20 Haziran). Once upon a time in Bulgaria. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2001/jun/20/worlddispatch.kateconnolly (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Constitution of the Republic of Bulgaria. (1991). https://www.parliament.bg/en/const (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Council of Europe. Framework Convention for the Protection of National Minorities (ETS No. 157) (1994). https://www.coe.int/en/web/conventions/cets-number-/-abridged-title-known?module=treaty-detail&treatynum=157 (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Council of Europe. (2024). National Minorities (FCNM) Country-specific monitoring: Bulgaria. https://www.coe.int/en/web/minorities/bulgaria (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Crampton, R. J. (2005). A Concise History of Bulgaria (Second edition.). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• DeDominicis, B. E. (2011). The Bulgarian ethnic model: Post-1989 Bulgarian ethnic conflict resolution. Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity, 39(3), 441-460.
• Dikov, I. (2009, 26 Haziran). Bulgaria Nationalist “Ataka” Party Leader Siderov: I Can’t Be Follower of Hitler”, Interview with Volen Siderov, leader of Bulgaria’s nationalist “Ataka” (“Attack”) party. Novinite. https://www.novinite.com/articles/105072/Bulgaria+Nationalist+%22Ataka%22+Party+Leader+Siderov%3A+I+Can%27t+Be+Follower+of+Hitler (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Dimitrov, V. (2001). Bulgaria, The Uneven Transition. London and New York: Routledge.
• Dimitrova, D. (1994). The Influence of Command Style Administration on Ethnic Conflict in Bulgaria. R. F. Farnen (Ed.), Nationalism, Ethnicity, and Identity: Cross National and Comparative Perspectives içinde (ss. 395-402). New Brunswick, N.J; London, UK: Transaction Publishers.
• Ersoy-Hacısalihoğlu, N. ve Hacısalihoğlu, M. (Ed.). (2012). 89 GÖÇÜ Bulgaristan’da 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Zorunlu Göç. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR); Balkanlar Medeniyet Merkezi (BALMED).
• European Commission, Directorate-General for Neighbourhood and Enlargement Negotiations (NEAR DG). (1998). 1998 Regular Report from the Commission on Bulgaria’s Progress Towards Accession (Bulgaria Regular Report 1998). https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/bulgaria-regular-report-1998_en (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• European Commission, European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations (DG NEAR). (2006). Strategy and Reports—Previous documents. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/enlargement-policy/strategy-and-reports/strategy-and-reports-previous-documents_en?f%5B0%5D=oe_publication_countries%3Ahttp%3A//publications.europa.eu/resource/authority/country/BGR (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• European Commission, Secretariat-General. (1997). Commission opinion on Bulgaria’s application for membership of the European Union (s. 116). Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
• European Parliament. (2000, 25 Eylül). Bulgaria and the Enlargement of the European Union, Briefing No 6. https://www.europarl.europa.eu/enlargement/briefings/6a3_en.htm (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Ghodsee, K. (2008). Left Wing, Right Wing, Everything: Xenophobia, Neo-totalitarianism, and Populist Politics in Bulgaria. Problems of Post-Communism, 55(3), 26-39.
• Gulde, A.-M. (1999a). The Role of the Currency Board in Bulgaria’s Stabilization. Finance and Development, 36(3). https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/1999/09/gulde.htm (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Gulde, A.-M. (1999b, Eylül). The Role of the Currency Board in Bulgaria’s Stabilization. IMF Policy Discussion Paper 99/3 (Washington: International Monetary Fund). https://www.imf.org/external/pubs/ft/pdp/1999/pdp03.pdf (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Hacısalihoğlu, M. (2012). “89 Göçü” İle İlgili Tarih Yazımı ve Kamuoyu Algıları. N. Ersoy-Hacısahiloğlu ve M. Hacısalihoğlu (Ed.), 89 GÖÇÜ Bulgaristan’da 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Zorunlu Göç içinde (ss. 31-74). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR); Balkanlar Medeniyet Merkezi (BALMED).
• Kavalski, E. (2007). “Do Not Play with Fire”: The End of the Bulgarian Ethnic Model or the Persistence of Inter-Ethnic Tensions in Bulgaria? Journal of Muslim Minority Affairs, 27(1), 25-36.
• Kayapınar, A. (2012). Bulgar Tarihçilerinin Komplo Teorilerinden Örnekler ve Bunların Bulgaristan’daki Türk Azınlığına Etkileri. N. Ersoy-Hacısahiloğlu ve M. Hacısalihoğlu (Ed.), 89 GÖÇÜ Bulgaristan’da 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Zorunlu Göç içinde (ss. 99-120). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR); Balkanlar Medeniyet Merkezi (BALMED).
• Kolarova, R. ve Spirova, M. (2011). Bulgaria. European Journal of Political Research, 50(7-8), 922-928.
• McCarthy, J. (2022). Ölüm ve Sürgün: Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821-1922). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Mitev, P. (1997). The party manifestos for the Bulgarian 1994 elections. Journal of Communist Studies and Transition Politics, 13(1), 64-90. doi:10.1080/13523279708415332
• Open Society Institute. (2002). Monitoring the EU Accession Process: Minority Protection. EU Accession Monitoring Programme. https://www.opensocietyfoundations.org/publications/monitoring-eu-accession-process-minority-protection#publications_download (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Palchev, I. (2002). Ahmed Dogan and the Bulgarian Ethnic Model. (M. Pencheva, Çev.) Balkan Politicians. Bulgarian Diplomatic Review, National Museum of Bulgarian Books and Poligraphy.
• Perlez, J. (1996, 28 Ekim). Looted by Its Own Officials, Bulgaria Faces the Day of Economic Reckoning. The New York Times. https://www.nytimes.com/1996/10/28/world/looted-by-its-own-officials-bulgaria-faces-the-day-of-economic-reckoning.html (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Popov, N. (2021). From totalitarianism to democracy in Bulgaria. Revista Ciencias de la Documentación, 7(2), 57-62. https://www.cienciasdeladocumentacion.cl/index.php/csdoc/article/view/163 (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Prodanov, V. (2004). Bulgaria in Global Processes. New York: Global Scholarly Publications (GSP).
• Shashko, P. (2006). In search of Bulgaria’s new identity: The role of diplomacy, 1989-2005. B. K. Blitz (Ed.), War and change in the Balkans: Nationalism, conflict and cooperation (ss. 195-223). 1. Pub. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Stoychev, S. P. (2008). Europeanization of the Bulgarian Party System: Dynamics and Effects. CEU Political Science Journal, 3(1), 2-24.
• Sunata, U. (2023). Türkiye’de Balkanlar. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Sygkelos, Y. (2015). Nationalism Versus European Integration: The Case of Ataka. East European Quarterly, 43(2-3), 163-188.
• Şimşir, B. N. (1989). Rumeli’den Türk Göçleri (Emigrations Turques des Balkans, Turkish emigrations from the Balkans) (C. 1-3). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şimşir, B. N. (2009). Bulgaristan Türkleri (Genişletilmiş 2. Baskı.). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Şimşir, B. N. (2010). Cumhuriyetin ilk yıllarında Bulgaristan’dan Türkiye’ye göçler. Ankara: Terazi Yayıncılık.
• Şimşir, B. N. (2013). Balkan Savaşlarında Rumeli Türkleri: Kırımlar-kıyımlar-göçler (1821-1913). Ankara: Terazi Yayıncılık.
• Todorova, M. (1995). The Course and Discourses of Bulgarian Nationalism. Eastern European nationalism in the twentieth century içinde (ss. 55-102). Lanham, Md: American University Press.
• Triandafyllidou, A. (2011). Addressing Cultural, Ethnic & Religious Diversity Challenges in Europe: A Comparative Overview of 15 European Countries (No: ACCEPT PLURALISM Working Paper 2) (s. 173). Florence: European University Institute Robert Schuman Centre for Advanced Studies. www.accept-pluralism.eu and www.eui.eu/RSCAS/ (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Turkes, M. (2004). The Double Process: Transition and Integration and Its Impact on the Balkans. P. Mitev ve J. Riordan (Ed.), Towards Non-violence and Dialogue Culture in Southeast Europe içinde (ss. 13-28). Sofia: Iztok-Zapad Publishing House.
• Türkeş, M. (2012). 1989 Göçü Nasıl Konumlandırılabilir ve Sistematik midir? N. Ersoy-Hacısahiloğlu ve M. Hacısalihoğlu (Ed.), 89 GÖÇÜ Bulgaristan’da 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Zorunlu Göç içinde (ss. 591-602). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR); Balkanlar Medeniyet Merkezi (BALMED).
• Zhelyazkova, A. (1998). The Social and Cultural Adaptation of Bulgarian Immigrants in Turkey. Between Adaptation and Nostalgia: The Bulgarian Turks in Turkey içinde (ss. 11-44). Sofia: International Center for Minority Studies and Intercultural Relations (IMIR).
• Граждани за Eвропейско Pазвитие на България (ГЕРБ). (2009a, 25 Haziran). Становище относно гласуването на българите в чужбина. Становища и позиции. https://www.gerb.bg/bg/news/detail-stanovishte_otnosno_glasuvaneto_na_balgarite_v_chujbina-6091.html (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Граждани за Eвропейско Pазвитие на България (ГЕРБ). (2009b, 14 Temmuz). Цветан Цветанов: Откриваме нова страница в историята на България. Становища и позиции. https://www.gerb.bg/bg/news/detail-cvetan_cvetanov_otkrivame_nova_stranica_v_istoriyata_na_balgariya-6616.html (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Дневник (Dnevnik). (2010, 8 Eylül). ДПС съди България в Страсбург заради парламентарния вот през 2009 г. (Обновена). https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2010/09/08/957164_dps_sudi_bulgariia_v_strasburg_zaradi_parlamentarniia/ (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Желева, П. (2010, 16 Şubat). Конституционният съд за изборите в Турция: Нарушения навсякъде, годни за касиране—18 358 гласа. Дневник (Dnevnik). https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2010/02/16/859344_konstitucionniiat_sud_za_izborite_v_turciia/ (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Закон за избиране на народни представители УКАЗ № 82. Държавен вестник (13.04.2001, бр.37). https://lex.bg/laws/ldoc/2135182336 (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Изборен кодекс УКАЗ № 13. Държавен вестник (28.01.2011, бр.9). https://dv.parliament.bg/DVWeb/showMaterialDV.jsp?idMat=43535 adresinden erişildi.
• Колева, Ю. (2010, 4 Mart). ДПС призова главния прокурор да придвижи жалбите им за изборите в Турция. Дневник (Dnevnik). https://www.dnevnik.bg/bulgaria/2010/03/04/868094_dps_prizova_glavniia_prokuror_da_pridviji_jalbite_im/ (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Кърджали Хабер (Kırcaali Haber). (2008, 9 Nisan). Осъдиха Волен Сидеров за антитурски изявления. https://kircaalihaber.com/bg/svyat/osadiha-volen-siderov-za-antiturski-izyavleniya (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Кърджали Хабер (Kırcaali Haber). (2018, 25 Nisan). Bulgaristan Helsinki Komitesi: Bulgaristan’da ifade özgürlüğünde ciddi kötüleşme var. https://kircaalihaber.com/bulgaristan/bulgaristan-helsinki-komitesi-bulgaristanda-ifade-ozgurlugunde-ciddi-kotulesme-var adresinden erişildi.
• Национално Движение за Стабилност и Възход (НДСВ). (2024). История на НДСВ. https://ndsv.bg/istoria-na-ndsv/ (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Христов, Ю. (2014, 18 Ekim). Как се опитаха да забранят ДПС през 91-ва и не успяха. OFFNews. https://offnews.bg/razsledvane/kak-se-opitaha-da-zabraniat-dps-prez-91-va-i-ne-uspiaha-405116.html (Erişim Tarihi: 01.08.2024).