Küresel Çerçeve Sözleşmelerinin İş Sağlığı ve Güvenliğine Katkısı

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 68 - 84, 27.03.2025

Osman Murat Çetin

https://doi.org/10.59886/tsbder.1649667

Öz

Küreselleşme, sermaye hareketliliğini artırırken iş sağlığı ve güvenliği (İSG) konularında tartışmalara yol açmıştır. Çok uluslu şirketlerin ucuz iş gücü ve düşük düzenleme standartları olan ülkelerde faaliyet göstermesi, çalışanlar için güvencesiz ve tehlikeli çalışma koşullarını beraberinde getirmiştir. Bu çerçevede, Küresel Çerçeve Sözleşmeler (KÇS), işçilerin temel haklarını korumak ve İSG standartlarını yükseltmek amacıyla uluslararası sendikalar ile çok uluslu şirketler arasında imzalanan anlaşmalar olarak öne çıkmaktadır.
Makale, KÇS’lerin sendikal hareketler ve küresel sosyal diyalog bağlamında nasıl bir araç haline geldiğini analiz etmektedir. KÇS’lerin, şirketlerin yalnızca kendi bünyelerinde değil, tedarik zincirlerindeki iş yerlerinde de İSG uygulamalarını geliştirmeye katkıda bulunabileceği belirtilmektedir. KÇS’ler, işçi temsilcilerinin sürece dahil olmasını teşvik ederken, işverenleri ILO standartlarına uyum konusunda taahhüt altına almaktadır. Ancak, KÇS'lerin yasal bağlayıcılığının olmaması ve uygulamada karşılaşılan izleme ve yaptırım eksiklikleri önemli sınırlılıklar olarak ele alınmaktadır.
Sonuç olarak, KÇS’lerin etkinliği, taraflar arasındaki iş birliği ve izleme mekanizmalarının güçlendirilmesine bağlıdır. Sendikalar, İSG politikalarını KÇS süreçlerine daha fazla entegre ederek iş yerlerinde daha güvenli koşulların oluşturulması ve küresel ölçekte işçi haklarını geliştirilmesi sağlanabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Küresel Çerçeve Sözleşmeler (KÇS), İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), Küreselleşme, Sendikalar ve Sosyal Diyalog, Çok Uluslu Şirketler

Kaynakça

• Doğan, Ö. (2020). Küresel Çerçeve Sözleşmelerin Sendikal Haklara Etkisi Bakımından İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6 (1), 263-279.
• Eser, D. (2020). Sendikaların İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Etkinliği. Çalışma İlişkileri Dergisi, 11(2), 1-21.
• EUROFOUND (2009). European Foundation for Improvement of Living and Working Conditions (EUROFOUND). European and International Framework Agreements: Practical Experiences and Strategic Approaches.
• European Trade Union Confederation (ETUC). (2010). Environment and Occupational Health and Safety Clauses in the International Framework Agreements. A study. Summary.
• http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=978&langId=en&company=&hdCountryId=0&sectorId= 0&textType=55&topicId=0&keyword=&mode=searchSubmit, (Erişim Tarihi: 29.01.2024).
• Gallin, D. (2008). International Framework Agreements: A Reassessment. Papadakis, Konstantinos (ed.), Cross-Border Social Dialogue and Agreements: An Emerging Global Industrial Relations Framework?
• Hernstradt, Owen E. (2007). Are International Framework Agreements a Path to Corporate Social Responsibility? 10 U.PA.J.BUS.L. https://scholarship.law.upenn.edu/jbl/vol10/iss1/4 pp.187-225.
• ICFTU (2004). International Confederation of Free Trade Unions (ICFTU). Trade Union Guide to Globalisation.
• İHKİB (2024). Rana Plaza’nın 5. Yılında Neler Değişti, Neler Hala Aynı? İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) https://www.ihkib.org.tr/tr/bilgi-bankasi/dunyadanhaberler/ i-2600 (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• ILO (1999) Address by Mr. Juan Somavia, Director General of the International Labour Organization. Proceedings of the 87th Session, International Labour Conference, Geneva, Switzerland, https://www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc87/rep-i.htm (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• ILO (2016). Global Framework Agreements Achieving Decent Work in Global Supply Chains. Geneva: ISBN 978-92-2-131147-8 (print). ISBN 978-92-2-131148-5.
• ILO (2018). Sectoral Policies Department (SECTOR): International Framework Agreements in the food retail, garment and chemicals sectors: Lessons learned from three case studies. Cenevre, ISBN: 978- 92-2-030720-5.
• ILO (2020). Social Dialogue, Collective Bargaining And Responsible Business Conduct: Promoting the Strategic Use of International Instruments for Trade Unions’ Action, ISBN: 978-92-2-133535-1 wcms_722744.pdf (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• ILO (2024). The Rana Plaza disaster ten years on: What has changed? https://www.ilo.org/infostories/en- GB/Stories/Country-Focus/rana-plaza#safety-challenges (Erişim Tarihi: 29.02.2024). IndustriALL (2024). IndustriALL Global Union. https://www.industriall-union.org/global-frameworkagreements (Erişim Tarihi: 05.04.2024).
• Kurtaran, A. (2007). Doğrudan Yabancı Yatırım Kararları ve Belirleyicileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 367-382.
• Lindgreen, A., Swaen V. (2010). Corporate Social Responsibility, International Journal of Management Reviews, 12(1), 1-7.
• OECD (2023). OECD Guidelines for Multinational Enterprises on Responsible Business Conduct, OECD Publishing, Paris.
• Özgen, E. (2007). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramı ve Çalışan Memnuniyetine Etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (8), 1-6.
• Papadakis, K. (2008). Cross-Border Social Dialogue and Agreements: An Emerging Global Industrial Relations Framework? ILO Genova.
• Papadakis, K. (2009). Signing International Framework Agreements: Case studies from South Africa, Russia and Japan, ILO Working Paper 4.
• Papadakis, K. (2011); Shaping global industrial relations: The impact of international framework agreements (executive summary). International Labour Office, Geneva.
• Petrol-İş Sendikası. (2014). KÇS Stratejik Bir Araç. İstanbul, Petrol-İş Dış İlişkiler Servisi.
• Philip K, Nancy L. (2008). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, (Çev.Sibel Kaçamak), 2.bs, İstanbul, MediaCat Kitapları.
• Rantanen, J.; Muchiri, F.; Lehtinen, S. (2020). Decent Work, ILO’s Response to the Globalization of Working Life: Basic Concepts and Global Implementation with Special Reference to Occupational Health. Int. J. Environ. Res. Public Health, 17, 3351. https://doi.org/10.3390/ijerph17103351.
• Riisgaard, L. (2005). International Framework Agreements: A New Model for Securing Workers Rights?”, Industrial Relations. A Journal of Economy and Society, 44(4), 707–737.
• Sobzcak, A. (2007). Legal Dimensions of International Framework Agreements in the Field of Corporate Social Responsibility. Industrial Relations, 62(3), 466-491.
• Sobzcak, A. (2008). Legal Dimensions of International Framework Agreements in the Field of Corporate Social Responsibility”, Papadakis, Konstantinos (ed.), Cross-Border Social Dialogue and Agreements: An Emerging Global Industrial Relations Framework?
• Stevis, D. (2010). International Framework Agreements and Global Social Dialogue: Parameters and Prospects. ILO Employment Working Paper No. 472.
• Telljohann, V., Costa, I. D., Müller, T., Rehfeldt, U., & Zimmer, R. (2009). European And International Framework Agreements: New Tools of Transnational Industrial Relations. Transfer: European Review of Labour and Research, 15(3-4), 505-525.
• UNI, & Credit Agricole S.A. (2019). Global Framework Agreement between UNI Gloabal Union and Credit Agricole S.A.
• https://uniglobalunion.org/news_media/uploads/2019/07/aci_international_framework_agreement_ en_25_07_19 _1.pdf (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Van Hoek, A.; Hendrickx, F. (2009). International private law aspects of dispute settlement related to transnational company agreements: final report.
• Yazıcı, S. (2010): Kurumsal Sürdürülebilirliğe Doğru: İş Ahlakı, Kurumsal Yönetim ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk İlişkisi, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(43), 1-17.