Öz
Çocuk edebiyatı, çocukların eğitilmesi için yaratılan edebî yaratmalardan meydana gelir. Bu edebî yaratmalar şiir, hikâye, roman vb. gibi yaratmalardır. Bu edebî yaratmalar vasıtasıyla çocuklara bazı değerler kazandırılmak istenir. Çocuklar, bu edebî yaratmalar sayesinde duygusal ve bilişsel gelişimleri bakımından ilerleyeceklerdir. Çocukların; duygu dünyası, zihin dünyası ve dil becerileri kendileri için üretilen edebî eserler sayesinde gelişecektir. Yetişkin bireyler olduklarında etik ve estetik değerler kazanmış olacaklardır. Çağdaş Uygur edebiyatının temsilcisi olan bazı yazarlar, iyi bir gelecek inşa edebilmek için çocuk edebiyatı türünde eserler üretmiştir.
Yazılı edebiyat ve sözlü edebiyatın oldukça zengin olduğu Doğu Türkistan’da çocuklar için edebî yaratmalar meydana getirilmiştir. Bu edebî eserlerden bazıları da Ablikim Rozi tarafından yazılmıştır. Uygur şair Ablikim Rozi, çocuk şiirleri türünde eserler veren velut bir şairdir. Ablikim Rozi, şiir türünün dışında çocuk hikâyeleri de yazmıştır. Yazar, 1962 yılında gazete ve dergilerde yayımlanan çocuk şiirleriyle ilk defa okuyucuyla buluşmuştur. Rozi, çocuk edebiyatı sahasında verdiği eserleriyle çocukları eğitmeyi ve onları yetiştirmeyi amaçlamıştır. Uygur çocukların yaşamlarında birer bilgi hazinesi olacak eserler meydana getirmiştir.
Çalışmamızda Ablikim Rozi’nin; “Qarliġaç” (Kırlangıç), “Ümid Ġunçiliri” (Ümit Goncaları), “Kimniñ Toġra?” (Kim Haklı?) şiir kitaplarında yer alan yüz elli yedi şiir incelenerek içerik analizi yapılacaktır. İncelenen şiirler üzerinden şairin çocuk şiirlerinde işlediği temalar tespit edilecektir.
Kaynakça
- Abduġupur, Ş. (2012). Balilar edebiyatiniñ oqutuştiki orni ve roli. Şincañ Ünivérsitéti İlmiy Jurnili, 33 (1), 99-106.
- Açık Önkaş, N. (2009). Çocuk edebiyatı kitaplarında çocuğun yeri. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 1-12.
- Akkaya, N., Özden, E., Güllü, B. (2022). Karacaoğlan şiirlerinde değerler. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 173-193.
- Aksan, D. (1995). Şiir dili ve Türk şiir dili. Engin Yayınevi.
- Aydın, İ., Öksüz, A. (2021). Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 579-619.
- Çalışkan, H., Yıldırım, Y. (2023). Türk Dünyasında değerler eğitimine genel bir bakış. Şahin, K. ve Kol, S. (Ed.), Bağımsızlığın 30. Yılında Türk Dünyası Analizleri (s.145-191). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
- Demirez, A. (2024). Uygur çocuk edebiyatı. Bengü Yayınları.
- Demiryürek, G., Kılıç, A. F. (2023). Çağdaş çocuk şiirinde değerlerin keşfi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 12, 1660-1683.
- Hazirqi zaman Uyġur Tiliniñ İzahliq Luġiti: Şincañ Xelq Neşriyati.
- John, D. (1997). Uyġurçe-İngilizçe Luġet. Şincañ Xelq Neşriyati.
- Karaman, A. (2014). Uygur şairi Lutpulla Mutellip. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 3, 101-115.
- Karaman, A. (2011). Lutpulla Mutellip’nin eserleri (inceleme, metin, aktarma, dizin) [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi.
- Kaşgarlı, A., R. (2017). Uygur şair Muhtar Buğra’nın çocuk şiirlerindeki tema- “Qum Pesli” örneği. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 59, 421-434.
- Oğuzkan, A., F. (2013). Çocuk edebiyatı. Anı Yayıncılık.
- Rozi, A. (1984). Qaliġaç. Şincañ Xelq Neşriyati.
- Rozi, A. (1987). Ümid Ġunçiliri. Kaşkar Uygur Neşriyatı.
- Rozi, A. (2000). Kimniñ Toġra?. Şincañ Yaşlar Ösmürler Neşriyatı.
- Sağlam, S. & Sakallı, E. (2020). Türk Dünyasından çocuk şiirleri. Bengü Yayınları.
- Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Kök Yayıncılık.
- Ünalan, Ö. (2023). İşlevsel halk bilimi kuramı çerçevesinde Türk halk kültüründe mendil. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 41, 98-122
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 28 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: ÖZEL SAYI |
