II. Meşrutiyet Dönemi Eğitim Politikalarına Bakış

Yıl 2020, , 492 - 509, 25.10.2020

Emine Aşçı

https://doi.org/10.17497/tuhed.676873

Cited By: 3

Öz

II. Meşrutiyet dönemi her alanda olduğu gibi eğitim alanında da yeni ve önemli gelişmelerin kaydedildiği bir süreçtir. Özellikle Batı tarzı eğitim modellerinin çokça tartışıldığı bu süreçte yönetim İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin elindedir. Memleketin bütün sorunlarının çözülmesi hedefi ile yola çıkmış olan İttihat ve Terakki’nin en fazla önem verdiği konu başlıklarından biri eğitimdir. Bu süreçte eğitim dilinin ne olması gerektiği, okulların denetlenmesi, dini okulların ıslahı, Batı tarzı okulların açılması gibi konular çokça tartışılmıştır. Osmanlıcı bir yaklaşımla bütün bu konu başlıklarında birtakım hedefleri olan İttihat ve Terakki programlarındaki eğitim başlığı altındaki maddelere dayanarak bu hedefleri yerine getirmeye çalışmıştır. Bu çerçevede iş başına getirdiği bazı eğitimciler vasıtası ile eğitimde başarılı dönüşümler yapmak istemiştir. Fakat Osmanlı Devleti’nin kozmopolit yapısı, karşısında keskin bir muhalefetin yer alması ve ekonomik yetersizlikler sebebiyle bu çalışmalar tam manasıyla başarıya ulaşamayacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, İttihat ve Terakki, Eğitim Tarihi

The Education Policies of the II. Constitutional Era

Öz

The Period of II. Constitutional Monarchy is a process in which new and important developments are recorded in the field of education as well as in all fields. Management is in the hands of The Committee of Union and Progress (CUP), especially in this process where Western-style educational models are widely discussed. Education is one of the topics of the importance of the CUP that has been set out with the goal of solving all the problems of the country. In this process, topics such as what the language of education should be, supervising schools, reclamation of religious schools, the opening of Western-style schools have been widely discussed. With an Ottoman approach, the CUP tried to fulfill these goals based on the articles under the title of education in the CUP Programs, which had some goals in all these topics. Within this framework, the CUP wanted to make successful transformations in education through some of the educators' CUP brought to work. However, due to the cosmopolitan structure of the Ottoman Empire, the sharp opposition in the face of it, and the economic inadequacies, these works will not be successful.

Anahtar Kelimeler

II. Constitutional Monarchy, The Committee of Union and Progress (CUP),, The History of Education,, The Policy of Education

Kaynakça

• Ahmad, F. (2010). İttihat ve Terakki (1908-1914). İstanbul: Kaynak.
• Akyüz, Y. (2013). Türk eğitim tarihi MÖ. 1000-MS. 2013. Ankara: Pegem.
• Arıkan, Z. (1990). Latin harfleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 2 (5), 2.
• Avagyan, A., Minassian, G. F. (2005). Ermeniler İttihat ve Terakki işbirliğinden çatışmaya. İstanbul: Aras.
• Aydoğan E., Eyyüboğlu. İ. (2004). Bahaeddin Şakir bey’in bıraktığı vesikalara göre İttihat ve Terakki, Ankara: Alternatif.
• Bardakçı, M. (07 Aralık 2014). Harf Devrimi’nden 14 sene önce yapılan imlâ devrimi girişimi: Enver Paşa yazısı. HaberTürk.
• Bayur, Y. H. (1991). Türk İnkılâbı tarihi, (C. 2-K.4). Ankara: TTK.
• Berkes, N. (2011). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). DH.EUM.LVZ; 22/32. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). DH.HMŞ; 9/33.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). DH.MKT; 2903/17. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). MF.MKT; 1112/35.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). MF.MKT; 1121/31. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). MF.MKT; 1209/53.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). TFR.I.KV; 209/20833. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). TFR.I.SL; 199/19814.
• Buzpınar, Ş. T. (2009). Satı el-Husri. TDVİA, (C.36). İstanbul, 176-178.
• Canbolat, M. (1991). Arap yazılı Türk alfabesinin gelişmesi. Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu. Ankara: TTK.
• Canbolat, M. (1991). Tartışmalar ve açıklamalar. Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara: TTK.
• Cemal Paşa, (2012). Hatıralar. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Çavdar, T. (1999). Türkiye’nin demokrasi tarihi 1839-1950. Ankara: İmge.
• Doğan, N. (1994). Ders kitapları ve sosyalleşme (1876-1918). İstanbul: Bağlam.
• Ergin, O. N. (1977). Türk maarif tarihi, (C. III-IV). İstanbul: Eser.
• Ergün, M. (1982). II. Meşrutiyet döneminde medreselerin durumu ve ıslah çalışmaları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 30 (1-2), 59-89.
• Ergün, M. (1996). II. Meşrutiyet döneminde eğitim hareketleri, 1908 –1914. Ankara, Ocak.
• Fortna, B. C. (2005). Mekteb-i Hümayun, Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde İslâm, devlet ve eğitim, (çev. P. Siral). İstanbul: İletişim.
• Hanioğlu, Ş. (1981). Bir siyasal düşünür olarak Doktor Abdullah Cevdet ve dönemi. İstanbul: Üçdal.
• Hatibzade Ayetullah, (1328). Kime rey verelim? İttihad ve Terakki-Hürriyet ve İtilaf hangisi iyi. İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şürekası, 13-14.
• Hayyale’l-Felâh. (1326). Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin kardaşlarına hediyesidir. Selanik, 4-7.
• İleri, İ. (2005). Batı gözüyle II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı hükümetlerinin dil ve eğitim politikalarına karşı tepkiler. OTAM, ss.213-220.
• Kanun-i Esasi. (7 Zilhicce 1293/23 Aralık 1876). Düstur. 1. Tertip, (C.4). 1-40.
• Karpat, K. H. (2005). İslam’ın siyasallaşması, Osmanlı Devleti’nin son döneminde devlet, kimlik, inanç ve cemaatin yeniden yapılandırılması, (çev. Ş. Yalçın). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Kerimoğlu, H. T. (2007). II. Meşrutiyetin ilk yıllarında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin eğitim politikası ve Rumlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 133-143.
• Kılıçzade Hakkı (1 Temmuz 1923). İzmir İktisat Kongresinde harfler meselesi II. İçtihad, (155), 3196.
• Kılıçzade Hakkı, (1332). Ne istiyoruz? İtikadat-ı Batılaya ilan-ı harb. (İkinci Tabı). Dersaadet: Matbaa-i Şems.
• Koçer, H. A. (1974). Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi (1773-1923). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Kodaman, B. (1991). Abdülhamit devri eğitim sistemi. Ankara: TTK.
• Medâris-i İlmiye Nizamnâmesi (16 Safer 1328 / 13 Şubat 1325). Düstur. (1330). Tertîb-i Sânî. (C.2). Dersaadet: Matbaa-i Osmaniye.
• Mektepler Meselesi. (19 Eylül 1908). Yeni Gazete (Hicri 1326).
• MMZC, (15 Mayıs 1325 Cumartesi). Devre: 1, Cilt: 2, İçtima Senesi: 1, 82. İnikad, 40.
• MMZC, (23 Mayıs 1325 Cumartesi). Devre: 1, Cilt: 1, İçtima Senesi: 1, 86. İnikad, 124.
• Musa Kazım. (Eylül 1325). Kütüb-ü kelâmiyenin ihtiyâcât-ı asra göre ıslah ve te’lifi, beyne’l-müslimin mezahib-i muhtelifenin tevhidi, medreselerde tedrisatın ıslahı 2. Sırat-ı müstakim, 3 (54). 23.
• Mustafa Celalettin Paşa, (2014). Eski ve modern Türkler. İstanbul: Kaynak.
• Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti Nizamnamesi. (1327). 1327 senesi Umumi Kongresince tanzim olunmuştur. Selanik: Rumeli.
• Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti Program ve Nizamnamesidir. (1332). 1332 senesi umumi Kongresi’nde tadil ve kabul olunmuştur. İstanbul: Tanin.
• Safa, P. (1999). Türk inkılabına bakışlar. İstanbul: Ötüken.
• Satı (Bey). (11 Nisan 1329). Elifba meselesi. İçtihad, (61), 1327-1329.
• Taşdemirci, E. (2001). Türk eğitim tarihinde azınlık okulları ve yabancı okullar. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 13-30.
• Tunaya, T. Z. (1988). Türkiye’de siyasal partiler (C.1). İstanbul: İletişim.
• Unat, F. R. (Toplayan ve Tertip Eden). (1927). Maarif düsturu. (C.1/2). Ankara: Maarif Vekaleti.
• Uyanık, E. (Haziran 2009). II. Meşrutiyet döneminde toplumsal bir mühendislik aracı olarak eğitim: İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin eğitim politikaları (1908-1918). Amme İdaresi Dergisi, 42 (2), 71-84.
• Ülken, H. Z. (1979). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Ülken.
• Ülkütaşır, M. Ş. (2000). Atatürk ve Harf Devrimi. Ankara: TDK.
• Yalçın, H. C. (12 Eylül 1324-1908). Siyasat: Dâhili: Osmanlı Terakki ve İttihad Cemiyetinin siyasi programı. Tanin Gazetesi. 1.
• Yalçın, H. C. (4 Haziran 1325/17 Haziran 1909). Siyasat: Mektepler meselesi nasıl çıktı? Tanin Gazetesi. 1.