Investigation of Planting Landscape Applications in Terms of Sensory Stimulation, Malatya Example

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 180 - 198

Gamze Öner , Sima Pouya

https://doi.org/10.46592/turkager.1525288

Abstract

It is known that plants stimulate the senses of sight, touch, smell and taste. In addition, plants stimulate the sense of sight with their different shapes and colors, the sense of touch with their leaves, the sense of smell with the scents of flowers and fruits, the sense of taste with the fruits and the sense of hearing with the sounds of the leaves. Plants that activate the five senses can create an environment in the form of multi-sensory stimulation that can develop emotional stability and sensitivity in people. Designing with plants has become an important part of the landscape design process in landscape design projects. Plants are used in the discipline of landscape architecture for visual, functional and ecological aspects. However, preliminary studies have shown that the use of plants in designed urban green spaces is weak in the context of sensory stimulation. Designers usually use plants in their designs as shade providers, way markers and so on. In this context, the main objective of this study was to investigate the extent to which plants that stimulate the senses are used in existing urban green spaces and parks. In the study, the landscape applications of the existing parks in the city of Malatya in Turkey were evaluated within the scope of sensory stimulation. The results of this study showed that the plant species used in 4 different recreational areas mainly stimulated the senses of sight and touch and insufficiently stimulated the senses of smell, sound, and taste.

Keywords

Sensory stimulation, Sensory gardens, Senses, Vegetable landscape design

Duyusal Uyarım Açısından Bitkisel Peyzaj Uygulamalarının İncelenmesi, Malatya Örneği

Abstract

Bitkilerin görme, dokunma, koku alma ve tat alma duyularının uyardığı bilinmektedir. Ayrıca bitkiler çeşitli şekil ve renkleriyle görme duyusunu, yapraklarına dokunma ile dokunmayı, çiçek ve meyvelerin kokularıyla koku almayı, meyvelerle tat almayı ve yaprakların sesleri ile işitme duyusunu uyandırır. Beş duyuyu harekete geçiren bitkiler, insanlarda duygusal istikrar ve duyarlılığı geliştirebilecek çok duyulu uyarımlar şeklinde bir ortam sağlayabilir. Peyzaj tasarım projelerinde bitkisel tasarım peyzaj tasarım sürecinin önemli bir parçası olmuştur. Peyzaj mimarlığı disiplininde bitkiler görsel, işlevsel ve ekolojik bakımından kullanılmaktadır. Ancak yapılan ön incelmeler tasarlanan kentsel açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin duyusal uyarım kapsamında kullanımlarının zayıf olduğu gözlemlenmiştir. Genellikle tasarımcıları bitkisel tasarımlarında bitkileri gölge sağlama, yön gösterme ve bunun gibi amaçlar için kullanmaktadırlar. Bu bağlamda mevcut yapılan kentsel yeşil alanlarda ve parklarda duyusal uyarım sağlayan bitki kullanımının ne ölçüde kullanıldığının incelenmesi bu çalışmanın asıl amacı olmuştur. Yapılan çalışma içerisinde Türkiye’nin Malatya kentinde var olan parkların duyusal uyarım kapsamında peyzaj uygulamalarının değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucu, 4 farklı rekreasyon alanında yapılan bitkisel tasarım incelemelerine göre bu alanlarda kullanılan bitki türlerin en fazla görme ve dokunma duyusunun uyandırdığını ve koku, ses ve tat duyuların uyandırması anlamında eksiklerin olduğunu açıklamıştır.

Keywords

Duyusal uyarım, Duyu bahçeleri, Duyular, Bitkisel peyzaj tasarımı

References

• Acar C, Demirbaş E, Dinçer P ve Acar H (2009). Anlamsal Farklılaşım Tekniğinin Bitki Kompozisyonu Örneklerinde Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Forestry, 4 (1): 15-28.
• Acıbuca V ve Budak D B (2018). Dünya’da ve Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin yeri ve önemi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 33 (1): 37-44.
• Akkemik Ü (20149. Türkiyenin Doğal Egzotik Ağaç ve Çalıları Angiospermler 1.2.Ciltler, T.C. Orman ve Su İşler Bakanlığı Orman genel Müdürlüğü, Ankara.
• Altınçekiç H (2000). Peyzaj mimarlığında renk ve önemi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 50(2): 59-78.
• Anđić B, Šorgo A, Cvjetićanin S, Maričić M ve Stešević D (2022). Multisensory Identification of Characteristics of Reproductive Plant-Parts by People with Blindness or People with Ultra-Low-Vision. Exceptionality, 30 (5): 310-323. https://doi.org/10.1080/09362835.2021.1938055
• Arslan N, Baydar H, Kızıl S, Karık Ü, Şekeroğlu N ve Gümüşçü A (2015). Tibbi aromatik bitkiler üretiminde değişimler ve yeni arayişlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, 12, 16.
• Battalgazi Belediyesi Basın Müdürlüğü, (2024). https://www.battalgazi.bel.tr/author/battalgazi-basin/ (02.11.2024).
• Bilgili B, Aytaş İ, Çorbacı Ö ve Alp Ş (2014). İlkbaharda çiçek açan bazı bitki türlerinin Çankırı koşullarında çiçeklenme zamanlarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3): 338-347.
• Burnett J D (1997). Therapeutic Effects of Landscape Architecture. In Health Care Design, ed. Marberry, Sara O. New York: John Wiley and Sons, USA.
• Chen B X, Qi X H, ve Qiu Z M (2018). Recreational use of urban forest parks: A case study in Fuzhou National Forest Park, China. Journal of Forest Research, 23(3): 183–189. https://doi.org/10.1080/13416979.2018.1432304.
• Cooper Marcus C ve Barnes M (1995). Gardens in Healthcare Facilities: Uses, Therapeutic Benefits, and Design Recommendations, The Center for Health Design, University of California at Berkeley, Inc. CA, 7-9.
• Çetin A K, Şen B, Yıldırım V ve Alp T (2003). Orduzu Baraj Gölü (Malatya, Türkiye) Bentik Diyatome Florası. Fırat Ünivertsitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(1): 1-7.
• Faydaoğlu E ve Sürücüoğlu M S (2011). Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 11(1): 52-67.
• Francis-West PH, Ladher RK ve Schoenwolf GC (2002). Development of the sensory organs. Science progress, 85(2): 151-173.
• Google Earth (2024). https://earth.google.com/web/ (10.06.2024)
• Gülgün B, Atıl A G, Sayman M ve Yörük İ (2007). Peyzaj Mimarlığı çalışmalarında kullanılan bazı önemli akuatik bitkiler ve kullanım ilkeleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1): 177-188.
• He M, Wang Y, Wang W J ve Xie Z (2022). Therapeutic plant landscape design of urban forest parks based on the Five Senses Theory: A case study of Stanley Park in Canada. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(1): 97-112. https://doi.org/10.1016/j.ijgeop.2022.02.004
• Hussein H (2012). Experiencing and engaging attributes in a sensory garden as part of a multi-sensory environment. Journal of Special Needs Education, 2: 38-50.
• Kaplan R (1973). Some psychological benefits of gardening. Environment and Behavior, 5(2): 145-152. https://doi.org/10.1177/001391657300500202.
• Kaplan R S (1994). Management accounting (1984-1994): development of new practice and theory. Management Accounting Research, 5(3-4): 247-260. https://doi.org/10.1006/mare.1994.1015
• Karaşah B (2021). Bitkilendirme tasarımında renk özellikleri dolayısıyla değerlendirilebilecek tıbbi ve aromatik bitkiler üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Forest Science, 5(2): 536-550. https://doi.org/10.32328/turkjforsci.982174
• Lambe L (1995). Gardening: A multisensory experience. In Making Leisure Provision for People with Profound Learning and Multiple Disabilities (pp. 113-130). Boston, MA: Springer US.
• Leonard A S ve Masek P (2014). Multisensory integration of colors and scents: insights from bees and flowers. Journal of Comparative Physiology A, 200: 463-474. https://doi.org/10.1007/s00359-014-0904-4.
• Liu H, Li F, Li J ve Zhang Y (2017). The relationships between urban parks, residents’ physical activity, and mental health benefits: A case study from Beijing, China. Journal of Environmental Management, 190: 223–230. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2016.12.058.
• Malatya Battalgazi Belediyesi (2024). https://www.battalgazi.bel.tr/category/projeler/ (02.11.2024). MGM (2024) T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü https://www.mgm.gov.tr/Veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=MALATYA
• Minter S (1995). The Healing Garden, Eddison Sadd Editions, London, England. Özgüner H (2004). Doğal Peyzajin İnsanlarin Psikolojik ve Fiziksel Sağliği Üzerine Etkileri. Turkish Journal of Forestry, 5(2): 97-107.
• Pouya S (2019). Rekreasyon Alanlarında Bitkisel Tasarım Yaklaşımı, Malatya Kenti Örneği. The Journal of Academic Social Science, 7(96): 162-184. https://doi.org/10.2910.29228/ASOS.36728
• Pouya S, Bayındır E ve Pouya S (2024). Sensory garden design proposal for children with autism spectrum disorder. Support for Learning, 39(1): 44-57. https://doi.org/10.1111/1467-9604.12466.
• Sarı D ve Karaşah B (2018). Bitkilendirme Tasarımı Öğeleri, İlkeleri ve Yaklaşımlarının Peyzaj Tasarımı Uygulamalarında Tercih Edilirliği Üzerine Bir Araştırma. Megaron, 13(3): 470-479.
• Taplin D H (2002). Art, nature, and people: Landscape values of an urban park (Master’s thesis). City University of New York, New York.
• Tilley C (2006). The sensory dimensions of gardening. The Senses and Society, 1(3): 311-330. https://doi.org/10.2752/174589206778476252.
• Ulrich R S (1983). Aesthetic and affective response to natural environment. In Behavior and the natural environment (pp. 85-125). Boston, MA: Springer US.
• Ulrich R S, Addoms D L, (1981). Psychological and recreational benefits of a residential park. Journal of Leisure Research, 13: 43-65. https://doi.org/10.1080/00222216.1981.11969466
• Ulrich R S, Simons R F, Losito B D, Fiorito E, Miles M A ve Zelson M (1991). Stress recovery during exposure to natural and urban environments. Journal of Environmental Psychology, 11(3): 201-230. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80184-7.
• URL 1. https://theconversation.com/how-plants-can-change-your-state-of-mind-198010 (10.06.2024)
• URL 2. Coğrafya Dünyası,2024. https://www.cografya.gen.tr/tr/malatya/iklim.html (10.06.2024)
• Yamauchi T, Seo J H ve Sungkajun A (2018). Interactive plants: multisensory visual-tactile interaction enhances emotional experience. Mathematics, 6 (11): 225. https://doi.org/10.3390/math6110225
• Yun H S, Yun, S Y ve Choi B J (2018). Effects of Horticultural Activities Designed to Stimulate Five Senses on the Sensory Development of Children. Journal of People, Plants, and Environment, 21 (5): 369-378. https://doi.org/10.11628/ksppe.2018.21.5.369