Prediction Concerning the Learned Helplessness about Mathematics of the 8th Grade Students: Problem-Solving Skills and Cognitive Flexibility

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 3, 581 - 617, 17.12.2018

Selim Taş , Sabahattin Deniz

https://doi.org/10.16949/turkbilmat.415087

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between the
learned helplessness in mathematics, problem-solving skills, and cognitive
flexibility of the secondary school 8th grade students. The sample consists of
638 8th grade students who attended 18 secondary schools in Muğla province
during 2016-2017 school year. The data of the study was collected using the
"The Learned Helplessness Scale in Mathematics" developed by Uysal-Koğ
(2012), the "Problem Solving Inventory in Children" developed by
Serin, Serin, and Saygılı, (2010), and "Cognitive Flexibility Scale"
developed by Çelikkaleli (2014a). Significant correlations in negative
direction were found between 8th grade students’ learned helplessness of
mathematics, and problem solving skills and cognitive flexibility scores
according to the first finding obtained from the study, significant positive
correlation between problem solving skills and cognitive flexibility scores of
the students. Secondly, problem-solving skills and cognitive flexibility scores
predicted to learned helplessness in mathematics scores of the students
significantly. Lastly, the cognitive flexibility of secondary school students
played a partial mediating role between problem solving skills and learned
helplessness towards mathematics. Findings are discussed and interpreted in the
light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Mathematics, mathematics education, learned helplessness, problem solving, cognitive flexibility

Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Matematiğe Yönelik Öğrenilmiş Çaresizliklerinin Yordanması: Problem Çözme Becerisi ve Bilişsel Esneklik

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin matematiğe
yönelik öğrenilmiş çaresizlik, problem çözme becerisi ve bilişsel esneklik
arasındaki ilişkileri incelemektir. Çalışma grubunu, 2016-2017 eğitim öğretim
yılında Muğla ili merkezinde ve ilçelerinde bulunan 18 ortaokulun 8. Sınıfında
okumakta olan 334’ü (%52.4) kız, 304’ü (%47.6) erkek olmak üzere toplam 638
öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplamak amacıyla öğrencilere Uysal-Koğ (2012)
tarafından geliştirilen “Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği”, Serin,
Serin ve Saygılı (2010) tarafından geliştirilen “İlköğretim Düzeyindeki
Çocuklar için Problem Çözme Envanteri ” 
ve  Çelikkaleli (2014a) tarafından
geliştirilen  “Bilişsel Esneklik Ölçeği ”
uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen ilk bulguya göre, öğrencilerin
matematiğe yönelik öğrenilmiş çaresizlikleri ile problem çözme becerisi ve
bilişsel esneklik puanları arasında negatif yönde anlamlı; problem çözme
becerileri ile bilişsel esneklik arasında pozitif yönde anlamlı ilişki
bulunmaktadır. İkinci olarak, öğrencilerin problem çözme becerilerinin ve
bilişsel esnekliklerinin matematiğe yönelik öğrenilmiş çaresizliklerini anlamlı
olarak yordadığı görülmüştür.  Son
olarak, bilişsel esneklik puanlarının, problem çözme becerisi ile matematiğe
yönelik öğrenilmiş çaresizlikleri arasında kısmi aracılık rolü üstlendiği
görülmüştür. Bulgular literatür ışığında tartışılıp yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Matematik, matematik eğitimi, öğrenilmiş çaresizlik, problem çözme, bilişsel esneklik

Kaynakça

• Abramson, L. Y., Seligman, M. E., & Teasdale, J. D. (1978). Learned helplessness in humans: Critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87(1), 49-57.
• Ağaç, G. (2013). 8. sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik; problem çözme, soyut düşünme, inanç, öğrenilmiş çaresizlik puanlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi ve aralarındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ağaç, G. ve Masal, E. (2017). 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme hakkındaki düşünceleri, matematiksel inançları, öğrenilmiş çaresizlikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences (GAUN-JSS), 16(1), 216-229.
• Ağır, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin bilişsel çarpıtma düzeyleri ile problem çözme becerileri ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alper, A. ve Deryakulu, D. (2010). Web ortamlı probleme dayalı öğrenmede bilişsel esneklik düzeyinin öğrenci başarısı ve tutumları üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 33(148), 49-63.
• Altun, M. (2006). Matematik öğretiminde gelişmeler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 223-238.
• Anderson, J. R. (1993). Problem solving and learning. American Psychologist, 48(1), 35-43.
• Aydın, B. (2003). Bilgi toplumu oluşumunda bireylerin yetiştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 183-190.
• Aydın, G. (1986). Çocuklarda arkadaş ilişkilerinde başarısızlık ve öğrenilmiş çaresizlik. Psikoloji Dergisi, 5(20), 313-320.
• Başer, N. (1996). Ders geçme ve kredi sisteminde lise öğrencileri için bir matematik başarı testi tasarımı ve uygulanabilirliğinin araştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baykul, Y. (2002). İlköğretimde matematik öğretimi: 1-5. sınıflar için. Ankara: Pegem A.
• Bedel, A. ve Ulubey, E. (2015). Ergenlerde başa çıkma stratejilerini açıklamada bilişsel esnekliğin rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 291-300.
• Biber, M. (2014). Üniversite öğrencilerine yönelik matematikte öğrenilmiş çaresizlik ölçeği geliştirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 492-504.
• Biber, M. ve Başer, N. (2014). Üniversite öğrencilerine yönelik matematikte öğrenilmiş çaresizlik ölçeği geliştirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 492-504.
• Bilgin, M. (2009). Bilişsel esnekliği yordayan bazı değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142-157.
• Boger-Mehall, S. R. (1996, March). Cognitive flexibility theory: Implications for teaching and teacher education. Paper presented at the Society for Information Technology & Teacher Education International Conference, Phoenix, AZ.
• Charles, R. I., & Lester, Jr, F. K. (1984). An evaluation of a process-oriented instructional program in mathematical problem solving in grades 5 and 7. Journal for Research in Mathematics Education, 15(1), 15-34.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Cüceloğlu, D. (2003). İnsan ve davranışı (12. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çelikkaleli, Ö. ve Gündüz, B. (2010). Ergenlerde problem çözme becerileri ve yetkinlik inançları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 361-377.
• Çelikkaleli, Ö. (2014a). Bilişsel esneklik ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim, 39(176), 339-346.
• Çelikkaleli, Ö. (2014b). Ergenlerde bilişsel esneklik ile akademik, sosyal ve duygusal yetkinlik inançları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 39(176), 347-354.
• Dilci, T. ve Mermer, B. (2013). 5. sınıf matematik öğretiminde öğrenilmiş çaresizlik ile soyut düşünme becerisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 87-106.
• Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyo-demografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dweck, C. S. (1975). The role of expectations and attributions in the alleviation of learned helplessness. Journal of Personality and Social Psychology, 31(4), 674-685.
• Dweck, C. S., & Reppucci, N. D. (1973). Learned helplessness and reinforcement responsibility in children. Journal of Personality and Social Psychology, 25(1), 109.
• D'zurilla, T. J., & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126. Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (4. baskı). Ankara: Seçkin Yayın Evi.
• Ersever, H. (1993). Öğrenilmiş çaresizlik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26(2), 621-632.
• Gelbal, S. (1991). Problem çözme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 167-173.
• Güler, B. K. (2006). Çalışma hayatında öğrenilmiş çaresizlik. Ankara: Liberte Yayınları.
• Heppner, P. P., & Baker, C. E. (1997). Applications of the problem solving inventory. Measurement & Evaluation in Counseling & Development, 29(4), 229–313.
• Heppner, P. P., & Krauskopf, C. J. (1987). An information-processing approach to personal problem solving. The Counseling Psychologist, 15(3), 371-447.
• Hiroto, D. S. (1974). Locus of control and learned helplessness. Journal of Experimental Psychology, 102(1), 187-193.
• Hovardaoğlu, S. (1986). Öğrenilmiş çaresizlik modeli. Psikoloji Dergisi, 5(20), 3-8.
• Isen, A. M. (2004, April). Positive affect facilitates thinking and problem solving. Paper presented at Feelings and emotions: The Amsterdam symposium, Amsterdam.
• Koğ, O. U. ve Başer, N. E. (2011). Görselleştirme yaklaşımının matematikte öğrenilmiş çaresizliğe ve soyut düşünmeye etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 89-108.
• Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 177-184.
• Laçin, B. G. D. ve Yalçın, İ. (2018). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 1-14.
• Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9.
• Martin, M. M., & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76(2), 623-626.
• Oğuztürk, Ö., Akça, F. ve Şahin, G. (2011). Üniversite öğrencilerinde umutsuzluk düzeyi ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler üzerinden incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 14(1), 173-184.
• Overmier, J. B., & Seligman, M. E. (1967). Effects of inescapable shock upon subsequent escape and avoidance responding. Journal of Comparative and Physiological Psychology. 63(1), 28-33.
• Öz, S. (2012). Ergenlerin cinsiyet, sosyo-ekonomik ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik, uyum ve kaygı puanları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Özsoy, G. (2005). Problem çözme becerisi ile matematik başarısı arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 179-190.
• Seligman, M. E., & Maier, S. F. (1967). Failure to escape traumatic shock. Journal of Experimental Psychology, 74(1), 1-9.
• Serin, O., Serin, N. B. ve Saygılı, G. (2010). İlköğretim düzeyindeki çocuklar için problem çözme envanteri'nin (ÇPÇE) geliştirilmesi. İlköğretim Online, 9(2), 446-458.
• Spiro, R. J., & Jehng, J. C. (1990). Cognitive flexibility and hypertext: Theory and technology for the nonlinear and multidimension altraversal of complex subject matter. Cognition, Education, and Multimedia: Exploring Ideas in High Technology, 205(1), 163-205.
• Spiro, R. J., Vispoel, W. L., Schmitz, J., Samarapungavan, A., & Boerger, A. (1987). Knowledge acquisition for application: Cognitive flexibility and transfer in complex content domains. In B. C. Britton, & S. Glynn (Eds.), Executive control processes (pp. 2-5). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Star, J. R., & Rittle-Johnson, B. (2008). Flexibility in problem solving: The case of equation solving. Learning and Instruction, 18(6), 565-579.
• Stevens, A. D. (2009). Social problem-solving and cognitive flexibility: Relations to social skills and problem behavior of at-risk young children. Seattle: Seattle Pacific University Press
• Tan, M. N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik kaygısı, öğrenilmiş çaresizlik ve matematiğe yönelik tutum düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB]. (2009). Matematik dersi 6-8. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=33 adresinden 13.03.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Uysal-Koğ, O. (2012). Görselleştirme yaklaşımı ile yapılan matematik öğretiminin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal gelişimi üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ülküer, N. S. (1988). Çocuklara problem çözme becerisi nasıl kazandırılır? Yaşadıkça Eğitim, 5(1), 28-31.