Ortaöğretim Osmanlı Türkçesi Dersi Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Kız Anadolu İmam Hatip Liseleri Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 427 - 444, 29.12.2022

Hayrullah Kahya

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1207618

Öz

Bu çalışmada öğrenci ve öğretmenlerin görüşlerine göre ortaöğretim Osmanlı Türkçesi dersi öğretim/öğrenim sürecinde yaşanılan sorunların ve bunlara yönelik çözüm önerilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomonoloji) deseniyle desenlenmiştir. Veriler 2022-2023 eğitim öğretim yılı birinci yarıyılında yapılandırılmamış (açık uçlu) sorulardan oluşan anket formu ile edinilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma İstanbul ilinin iki farklı ilçesinde bulunan iki Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde yürütülmüştür. Çalışma grubu 10. sınıfta Osmanlı Türkçesi dersi almış 166 on birinci sınıf öğrencisi ile bu liselerdeki Osmanlı Türkçesi dersi veren iki öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrenci ve öğretmenlerin görüşlerine göre Osmanlı Türkçesi dersinde yaşanılan sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri kategorilere ayırılarak açıklanmıştır. Öğrenci sorunları daha çok ders süresi, alfabe, ders kitabı ve ders öğretmenine yöneliktir. Öğretmen sorunları ise ders süresi, alfabe ve öğrencilerin ilk başta derse karşı olan olumsuz önyargıları ile ilgilidir. Çalışmanın sonunda ders süresinin artırılması, ders kitaplarının gözden geçirilmesi, öğrencilere yeteri kadar etkinlik yaptırılması gibi ders sürecinde karşılaşılan sorunların giderilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Türkçesi, Türk dili, İmam Hatip Lisesi

Destekleyen Kurum

Yıldız Teknik Üniversitesi BAP Birimi

Proje Numarası

4989

Teşekkür

Bu projeye katkılarından dolayı YTÜ Bap birimine ve katılımcılara, çalışmaya yardımcı olan öğrencilere teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akpınar, Ş. (2016). Osmanlı Türkçesi öğretimi üzerine. Journal of International Social Research, 9(44), 7-12.
• Avaroğulları, M. (2015). Ortaöğretim kurumlarında okutulan Osmanlı Türkçesi dersine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri ve bu görüşleri etkileyen değişkenler. Turkish Studies, 10(15), 51-66.
• Bahadır, E., & Karakuş, N. (2017). Harf değiştirme şifrelemesi etkinliğinin Osmanlıca metinlerde uygulanması ve matematikle ilişkisinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, (12), 23-46.
• Başkan, A., & Altunkaya, H. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının Osmanlı Türkçesi dersine yönelik öğrenen güçlenmesi düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 808-815.
• Baran, B. (2018). Osmanlı Türkçesi öğretiminde Arapça, Farsça ve Eski Anadolu Türkçesinin yeri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2131-2142.
• Böler, T. (2017). Osmanlı Türkçesi ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. 1st International Black Sea Conference on Language and Language Education, September 22-23, Samsun. ss. 461-504. https://www.academia.edu/35611688/OSMANLI_T%C3%9CRK%C3%87ES%C4%B0_DERS_K%C4%B0TAPLARI_%C3%9CZER%C4%B0NDE_KAR%C5%9EILA%C5%9ETIRMALI_B%C4%B0R_ARA%C5%9ETIRMA
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. 25. Baskı. Pegem Akademi.
• Calp, M. (2017). Türk dili ve edebiyatı bölümü öğrencilerinin Osmanlı Türkçesindeki okuma hataları üzerine bir çalışma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 6(3), 1679-1705.
• Calp, M. (2019). Osmanlı Türkçesi dersini alan öğrencilerin yaptıkları okuma, yazma ve gramer hatalarının sebepleri ve sağaltmaları üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1757-1779.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. Siyasal Kitabevi.
• Çalışkan, N. (2013). Lise düzeyindeki Osmanlı Türkçesi dersi öğretim programının uygulanışına ilişkin öğrenci görüşlerine dayalı bir değerlendirme. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 329-343.
• Develi, H. (2008). Osmanlı Türkçesi Kılavuzu-1. Kesit.
• Develi, H. (2009). Osmanlı’nın dili. Kesit.
• Develi, H. (2018). Osmanlı Türkçesi grameri II. M. Duman, & H. Biltekin (Eds.). Anadolu Üniversitesi.
• Elban, M., & Özdemir, G. (2017). Bayburt Üniversitesi öğrencilerinin Osmanlı Türkçesi algıları. Turkish Studies, 12(25), 289-304.
• Ergin, M. (1997). Türk dil bilgisi. Bayrak.
• Ergüzel, M. (2015). Millî Eğitimde Osmanlı Türkçesinin seçmeli ders olarak öğretilmesi üzerine. Turkish Studies, 10(8), 35-42.
• Güfta, H. (2018). Açıklamalı ve uygulamalı Osmanlı Türkçesi. Pegem Akademi.
• Kahya, H. (2008). Cumhuriyet dönemi gazete haber dili üzerinde istatistiksel bir araştırma (Cumhuriyet Gazetesi örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 311-327.
• Kahya, H. (2019a). Osmanlı Türkçesi (Osmanlıca) ne değildir? VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı, 12-13 Aralık, İstanbul. ss.814-819.
• Kahya, H. (2019b). Osmanlı Türkçesi öğretimi ana kaynakları osmanlıca ders kitaplarına genel bir bakış. 4th International Scientific Research Congress (IBAD-2019), 25-26 Nisan, Uppsala, İsveç. s.36.
• Kahya, H. (2020). Türkçe öğretmeni adayları Osmanlı Türkçesi dersi hakkında ne düşünüyor? Türkiyat Mecmuası, 30(1), 129-160.
• Kaya, R. (2013). Tarih öğretmen adaylarının lisans eğitiminde Osmanlıca öğretiminin işlevselliği ile ilgili görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 187-206.
• Kütük, R., & Büker, M. B. (2020). Tanzimat’tan günümüze liselerde Osmanlı Türkçesi eğitimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (68), 551-582.
• MEB. (2016). Osmanlı Türkçesi dersi öğretim programı (10, 11 ve 12.sınıflar). MEB.
• MEB. (2021). Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgelerinde değişiklik yapılması. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19094445_OrtaoYretim-hdc-2022-2023.pdf
• Oral, B., & Çoban, A. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (1. Basım). Pegem Akademi.
• Özcan, M. (2015). Osmanlı Türkçesi dersi hakkında Anadolu İmam Hatip liselerinde okuyan öğrencilerin görüşleri ve beklentileri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 216(108), 1855–1863.
• Özkan, B., & Şahbaz, N. K. (2011). Türkçe Öğretmeni adaylarının alan derslerinin işlevselliğine yönelik görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 1(1), 132-43.
• Özkan, M. (2007). Osmanlı Türkçesi. DİA, c.33, ss. 483-485.
• Özmen, N. & Yıldırım, B. (2017). Üniversite öğrencilerinin Osmanlı Türkçesine ilişkin tutumları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (16), 49-66.
• Sancak, Ş. (2011). Türkçedeki birincil uzun ünlü ve Türkologların görüşleri. Türk Yurdu, 288. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=1600
• Sevim, O., & Bayındır, H. (2016). Lise ve üniversite öğrencilerinin Osmanlı Türkçesi dersine yönelik görüşlerinin incelenmesi. EKEV Akademi dergisi, 20(67), 291-302.
• Timurtaş, F.K. (2020). Osmanlı Türkçesine giriş 1. Alfa.
• Ulucan, M. (2016). Osmanlı Türkçesinin öğretimi. Milli eğitim dergisi, (212), 93-113.
• Veyis, F. (2019). Osmanlı Türkçesi dersine yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ekev Akademi Dergisi, (79), 123-134.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (8. baskı). Seçkin.
• Yılmaz, M., & Aydemir Şenay, B. (2014). Türkiye’deki bilgi ve belge yönetimi bölümlerinin lisans ders programlarında yer alan Osmanlı Türkçesi derslerinin değerlendirilmesi ve istihdamdaki önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 1-10.