ÖRGÜTSEL SESSİZLİĞİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİ: ETİK İKLİMİNİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 19, 17.04.2017

Abdullah Çalışkan Nazmiye Ülkü Pekkan

Öz

Bu çalışmanın amacı örgütsel sessizliğin üç
boyutunun, iş performansına etkisi ve bu etkide etik iklimin aracılık rolünün
tespit edilmesidir. Söz konusu değişkenler arasındaki ilişki; faktör analizi,
regresyon analizi ve sobel testleri gibi istatistiksel yöntemler ile analiz
edilmiştir. Çalışmada Mersin ilinde faaliyet gösteren ve sağlık sektöründeki
kurumlarda yer alan personel ele alınmıştır. Bu konuda hazırlanan anket formu
ile 768 sağlık çalışanından toplanan veriler kullanılarak çalışmada yer alan değişkenler
arasındaki ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda, örgütsel
sessizliğin boyutlarından olan kabullenici sessizlik ve korunma amaçlı
sessizliğin, iş performansını negatif yönde etkilediği, koruma amaçlı
sessizliğin ise iş performansını pozitif yönde etkilediği ve etik iklimin,
koruma amaçlı sessizlik iş performansı ilişkisinde de kısmi aracılık rolünün
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Sessizlik, İş Performansı, Etik İklim, Aracılık Etkisi

THE EFFECTS OF ORGANIZATIONAL SILENCE ON THE JOB PERFORMANCE: THE MEDIATING ROLE OF ETHICAL CLIMATE

Öz

The aim of this
study is to determine the effect of three dimensions of organizational silence
on business performance and to determine the role of ethic climate on this effect.
The relationship between these variables analyzed with statistical methods like
factor analysis, regression analysis and Sobel tests. In this study, the
personnel working in the health sector institutions in Mersin province handled.
The data collected from 768 health personnel by using the questionnaire form
prepared in this subject was used to determine the relationship between these
variables. As a result of this study, it was determined that acquiescent
silence and defensive silence are affecting job performance negatively, but
protective silence is affecting job performance positively and ethic climate
has a partial mediation role in the relationship between protective silence and
job performance.

Anahtar Kelimeler

Organizational Silence, Job Performance, Ethical Climate, Mediating Effect

Kaynakça

• Acaray, A., Gündüz Çekmecelioğlu, H. ve Akturan, A. (2015). Örgüt kültürü ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi, The Journal of Academic Social Science Studies, 32, 139-157.
• Akdoğan, A., ve Demirtaş, Ö. (2014). Etik liderlik davranışlarının etik iklim üzerindeki etkisi: örgütsel politik algılamaların aracı rolü, AKÜ İİBF Dergisi, 16(1), 107-123.
• Akkoç, İ. (2012). İşletmelerde gelişim kültürü ve etik iklimin yenilikçiliğe etkisinde dağıtım adaletinin rolü, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 45-60.
• Aktaş, H. ve Şimşek, E. (2014). Örgütsel sessizlik ile algılanan bireysel performans, örgüt kültürü ve demografik değişkenler arasındaki etkileşim, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (28), 24-52.
• Bagheri, G., Zarel R., ve Aeen M. N. (2012). Organizational silence, Ideal Type of Management, 1, 47-58. Benligiray, S. (2016). İnsan kaynakları yönetimi, Nisan Kitabevi: Ankara.
• Borman, W. C. ve Motowidlo, S. J. (1993). Expanding the criterion domain to ınclude elements of contextual performance, personnel selection in organizations, Derl. Schmitt, N. ve Borman, W.C., San Francisco, Ca: Jossey-Bass, 71–98.
• Bowen, F. ve Blackmon K. (2003). Spirals of silence: the dynamic effects of diversity on organizational voice, Journal of Management Studies, 40(6), 1393-1417.
• Boxall, P. ve Macky K. (2009). Research and theory on high-performance work systems: progressing the high-ınvolvement stream, Human Resource Management Journal, 19(1), 3-23.
• Budak, Ö. S. (2015). Kamu kurumlarında örgütsel sessizlik, etik iklim ve yönetim tarzları alt boyutlarının incelemesi: erzurum sağlık sektöründe örnek bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Büte, M. (2011). Etik iklim, örgütsel güven ve bireysel performans arasındaki ilişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 171-192.
• Campbell J. P., Wise, L. L. ve Mc Henry, J. (1990). Identifying optimal predictor composites and testing for generalizabilty across jobs and performance factors, Personnel Psychology, 43, 355-365.
• Cullen, J. B., Parboteeah, K. P., ve Victor, B. (2003). The effects of ethical climates on organizational commitment: a two study analysis, Journal of Business Ethics, 46, 128-129.
• Çakıcı, A. (2008). Örgütlerde sessiz kalınan konular, sessizliğin nedenleri ve algılanan sonuçları üzerine bir araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 117- 134.
• Çakıcı, A. (2010). Örgütlerde iş gören sessizliği, neden sessiz kalmayı tercih ediyoruz?, Detay Yayıncılık: Ankara.
• Çalışkan, A. (2015). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: etik ikliminin aracılık rolü, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2),115-141.
• Çalışkan, A. ve Akkoç, İ. (2012). Girişimci ve yenilikçi davranışın iş performansına etkisinde çevresel belirsizliğin rolü, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-29.
• Çetin, A., Güleç, R., ve Kayasandık, A. E. (2015). Etik iklim algısının çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi: tükenmişliğin aracı değişken rolü, Electronic Journal of Vocational Colleges, 18-31.
• Çütcü, İ. (2017). İnovasyonun ihracat performansına etkisi: yatay-kesit analizi uygulaması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 586-596.
• Demir, M. (2010). Algılanan adalette örgütsel sessizlik davranışının kariyer beklentisine etkisi, 11. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, Kuşadası, 577-589.
• Demir, M. (2014). Otel işletmelerinde etik iklimi-iş performansı ilişkisi, JED/ GKD, 9(2), 363-378.
• Demirtaş, Ö. (2013). Etik liderlik davranışlarının algılanan etik iklim üzerindeki etkisi: örgütsel politik algılamaların aracı rolü, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Detert, J. R. ve Burris, E. R. (2007). Leadership behavior and employee voice: is the door really open?, Academy of Management Journal, 50(4), 225-241.
• Dyne, L. V., Ang S. ve Botero I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs, Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Elçi, M. (2005). Örgütlerde etik iklimin personelin vatandaşlık davranışlarına etkileri, Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Üniversitesi, Gebze.
• Gephart, J. J. K., Detert, J. R., Trevin, L. K. E., ve Amy, C. (2009). Silenced by fear: the nature, sources, and consequences of fear at work, Research in Organizational Behavior, 29, 1-31.
• Griffin, M. A., Neal, A., ve Parker, S. K. (2007). A new model of work role performance: positive behavior in uncertain and ınterdependent contexts, Academy of Management Journal, 50(2), 329-347.
• Hayatoğlu, Ö. (2010). Etik iklimin; satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: ilaç sektöründe bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Hazen, M. A. (2006). Silences, perinatal loss and polyphony: a post modern perspective, Journal of Organizational Change Management, 19(2), 237-249.
• Henriksen, K. ve Dayton, E. (2006). Organizational silence and hidden threats to patient safety, Health Services Research, 41(4), 1539-1555.
• İşleyici, K. (2015). Örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi (zonguldak ili örneği), Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Kirkman, B. L. ve Rosen, B. (1999). Beyond self- management: antecedents and consequences of team empowerment, Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Kolay, A. (2012). Endüstri meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Li, X., Sanders, K., ve Frenkel, S. (2012). How leader-member exchange, work engagement and hrm consistency explain chinese luxury hotel employees' job performance, International Journal of Hospitality Management, 1-8.
• Lievens, F. Conway J. M. ve De Corte, W. (2008). The relative importance of task, citizenship and counter productive performance to job performance ratings: do rater source and team-based culture matter?, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 81, 11–27.
• Luria, G. ve Yagil, D. (2008). Procedural justice, ethical climate and service outcomes in restaurants, International Journal Of Hospitality Management, 27, 276–283.
• Luthans, F. (1995). Organizational behaviour, Seventh Edition, McGraw-Hill, Inc.: Newyork. Martin, K. D. ve Cullen, J. B. (2006). Continuities and extentions of ethical climate theory: a meta – analytic review, Journal of Business Ethics, 69, 175-194.
• Morrison E. W., ve Milliken F. J. (2000). Organizational silence: a barrier to change and development in a pluralistic world, The Academy of Management Review, 25(4): 706-725.
• Nikmaram, S., Yamchi, H.G., Shojaii, S., Zahrani, M.A. ve Alvani, S.M. (2012). Study on relationship between organizational silence and commitment in iran. World Applied Sciences Journal,17(10), 1271-1277.
• Osibanjo, A. O., Akinbode, J. O., Falola, H. O., ve Oludayo, A. O. (2015). Work ethics and employees’ job performance, Journal of Leadership, Accountability and Ethics, 12(1), 107-117.
• Özdemir, L., ve Sarıoğlu Uğur, S. (2013). Çalışanların örgütsel ses ve sessizlik algılamalarının demografik nitelikler açısından değerlendirilmesi: kamu ve özel sektörde bir araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 257-281.
• Palmer, M. J. (1993). Performans değerlendirmeleri, Rota Yayıncılık: İstanbul.
• Pinder, C. C., ve Harlos, K. P. (2001). Employee silence: quiescence and acquiescence as response to perceived ınjustice, Research in Personel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Pozveh, A. Z., ve Karimi, F. (2016). The relationship between organizational climate and the organizational silence of administrative staff in education department, International Education Studies, 9(6), 120-129.
• Sabuncuoğlu, Z.(2011). İşletme etiği, Beta Yayınları: İstanbul.
• Saçılık, T. (2014). Örgüt kültürü ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki ve bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Saygılı, M., Erigüç, G., ve Özer, Ö. (2016). Sağlık çalışanlarının örgütsel sessizlik ve çalışan performansı düzeylerinin belirlenmesi, International Journal of Social Science, 49, 485-500.
• Sayğan, S., ve Bedük, A. (2013). Ahlaki olmayan davranışların duyurulması ve etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 1-23.
• Sekaran, U. (1992). Research methods for business, Canada: John Wiley ve Sons, Inc.
• Sigler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment, Journal of Quality Management, 5, 27-52.
• Şehitoğlu Y. ve Zehir C. (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi, Amme İdaresi Dergisi, 43(4),87-110.
• Taner, B. ve Elgün, R. F. (2015). Çalışanların etik iklim algılarının örgütsel bağlılık üzerine etkileri: ilaç sektöründe bir uygulama, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 99-114.
• Tayfun, A., ve Çatır, O. (2013). Örgütsel sessizlik ve çalışanların performansları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 114-134.
• Thanasrisuebwong, A. (2014). Organization’s ethics, job performance satisfaction and effects on employees’ engagement and commitment, International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 8(6), 2002- 2004.
• Tuna, M., ve Yeşiltaş, M. (2014). Etik iklim, işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşmenin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: otel işletmelerinde bir araştırma, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 105-117.
• Turgut, H. (2001). Geleneksel performans değerlendirme yöntemlerine yeni bir alternatif: 360 derece performans değerlendirme, Sayıştay Dergisi, 42, 56-68.
• Van Dyne, L., Ang, S., ve Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional construct, Journal of Management Studies, 40, 1359-1392.
• Varinli, İ. (2003). Hizmet işletmelerinde çalışanların etik olmayan davranışlara ilişkin değerlendirmeleri otel işletmelerinde bir uygulama, Ege Akademik Bakış, 4(1-2), 44- 53.
• Victor, B. ve Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates, Administrative Science Quaterly, 33(1), 101-125.
• Wang, Y. D., ve Hsieh, H. H. (2013). Organizational ethical climate, perceived organizational support and employee silence: a cross-level investigation, Human Relations, 66(6), 783-802.
• Yağmur, A. (2013). Etik liderliğin ve etik iklimin etik dışı davranışlara etkisi: ampirik bir çalışma, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gebze.
• Yalçınsoy, A., ve Zincirkıran, M. (2016). Örgüt kültürü ve örgüt ikliminin örgütsel sessizlik üzerine etkisinin analizi, Scientific Cooperation for the Future in the Social Sciences International Conference, 22-23 September, Uşak, 1187-1195.
• Zehir, C. ve Erdoğan, E. (2011). The Association between organizational silence and ethical leadership through employee performance, 7th International Strategic Management Conference, Procedia Social and Behavioral Sciences, 24, 1389-1404.