ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE SENATO VE PARLAMENTOYA SEÇİLEN TUNCELİ TEMSİLCİLERİ (1946-1973)

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 90 - 125, 15.06.2017

Savaş Sertel

Öz

Dersim Sancağı 1935’te il yapılmış ve Tunceli’nin ilk milletvekilleri 1939’da

seçilmiştir. 1946 seçimlerinde tüm yurtta olduğu gibi Tunceli’de de seçimleri CHP

kazanmıştır. Bunun en büyük nedeni açık oy gizli tasnif usulüne göre seçimlerin

yapılmasıdır. 1950 seçimlerinde ise tüm Türkiye’de olduğu gibi Tunceli’de de Demokrat

Parti galip gelmiş ve ildeki iki milletvekili kontenjanının ikisini de kazanmıştır. Bu durum

seçim sistemin düzeltilmesi ve gizli oy açık tasnif usulünün uygulanması olmuştur.

Meclislerdeki ve senatodaki Tunceli temsilcileri ilin sorunlarının gündeme getirilmesi ve

çözülmesi için büyük çabalar harcamıştır.

Anahtar Kelimeler

Tunceli, Seçim, Milletvekili, Senatör, Temsil..

Kaynakça

• 1. Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi(BCA) BCA, 030.1076.499.12. BCA 490.01.323.1334.1. BCA 490.01.323.1334.2. BCA 490.01.323.1335.1. BCA 490.01.191.760.1. BCA 490.01.1059.1067.2. BCA, 030.10.77.513.3 23. BCA, 030.10.78.517.6. BCA, 030.01.114.723.4. BCA, 030.01.118.750.6 BCA, 030.01.53.320.11 BCA, 030.01.114.723.4. 2. Resmi Yayınlar Ayın Tarihi, Basın ve Yayın Genel Müdürlüğü Yayınları, S.129, 1-30 Ekim 1943. ÇOKER, Fahri; Türk Parlamento Tarihi, C. I. ÇOKER, Fahri; Türk Parlamento Tarihi(Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri), C. II. ÇOKER, Fahri; Türk Parlamento Tarihi(Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri), C. I (1961-1964). ÖZTÜRK, Kazım; Türk Parlamento Tarihi(TBMM X. Dönem 1954-1957), C. II. ÖZTÜRK Kazım; Türk Parlamento Tarihi, C. VII. 1973 Tunceli İl Yıllığı, Ankara 1973. TBMM Albümü(1920-2010), C.I, Ankara 2010. Cumhuriyet Senatosu, Tutanak Dergisi, Cilt VII, Toplantı XII, Birleşim IV. CST. D. , D. I, C. XXXVI, T. V, B. XCII. CS, T.D. , D. I, C. XXXIX, T. VI, B. XLV. CSTD. , C. LI, T. VIII, B.XXX. C.S.T.D. , D. I, C. XXXV, T. V, B. LXVI. C.S.T.D. , D. I, C. I, T. I, B. XXV. C.S.T.D. , D. I, C. X, T. II, B. LVI. C.S.T.D. , D. I, C. XI, T.II, B. LIX. C.S.T.D. , D. I, C. XI, T. II, B. LX. C.S.T.D. , D. I, C. XI, T. II, B. LXIII. C.S.T.D. , D. I, C. XI, T. II, B. LXXVI. C.S.T.D. , D. I, C. XII, T. II, B. LXXVIII. C.S.T.D. , D. I, C. XIII, T. III, B. XCVIII. C S T D, D. I, C. V, T. I, B. LXXXIV. CS.T.D. , D. I, C. XII, T. II, B. LXXVIII. CS, T.D. , D. I, C. XXVII, T. IV, B. LXXXII. C.S.T.D. , D. I, C. XVIII, T. III, B. XIX. C.S.T.D. , D. I, C. XVIII, T. III, B. XLVII. C.S.T.D. , D. I, C. XXVII, T. IV, B. LXXXII. C.S.T.D. , D. I, C. XXVII, T. IV, B. LXXXIV. C.S.T.D. , D. II, C. I, T. I, B. XIV. C.S.T.D. , D. V, C. XXI, T. V, B. XXXV. C.S.T.D. , D. I, C. XXXV, T. V, B. LVII. Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem I, Cilt IV, Toplantı I, Birleşim LXVIII. MM T.D. , D. I, C. XXIII, T. III, B. III. MM T.D. , D. I, T. III, C. XXIX, B. LXXV. MM T.D. , D. I, T. III, C. XXX, B. XCVI. MMT.D. , D. III, C. XII, T. II, B. LXIX. MMT. D. , D. II. , C. XXIV, T. III, B. XXXIV. M.M. T.D, D. III, C. XXII, T. II, B. LXIX. M.M. T.D. , D. III, C. XVII, T. II, B. CLX. M.M. T.D. , D. III, C. XIII, T. II, B. CLXV. M.M. T.D. , D. III, C. XVIII, T. II, B. CLXXXIV. MM, T.D. , D. III, C. XXVI, T. III, B. CXX. M.M. T.D. , D. III, C. XXXVII, T. IV, B. CXV. M.M. T.D. , D. III, C. XXXIX, T. IV, B. CXXXII. MM T. D. , D.II, C. XV, T. II, B. LXXV. M.M. T.D. , D. II, C. XXII, T. III, B.II. M.M. T.D. , D. II, C. XXIII, T. III, B. XXVII. M.M.T.D. , D. II, C. XXIV, T. VIII, B. XXXVII. M.M.T.D. , D. II, C. XXVII, T. III, B. LIX. M.M.T.D. , D. II, C. XXVII, T. III, B. LX. M.M.T.D. , D. II, C. XXVIII, T. III, B. LXXIV. M.M.T.D. , D. II, C. XXIX, T. IV, B. XIV. Temsilciler Meclisi, Tutanak Dergisi, C. VI, B. LXXX. TBMM Tutanak Dergisi, Dönem IX, Cilt IV, Toplantı I, Birleşim XXXVI. TBMM T.D. , D. IX, C. VIII, T. I, B. XCIII. TBMM T.D. , D. IX, C. IX, T. I, B. CVII. TBMM T.D. , D. IX, C. XIII, T. II, B. XLV. TBMM T.D. , D. IX, C. XX, T. VIII, B. XLVIII. TBMM T.D. , D.IX, C. XXII, T. III, B. LXXVII. TBMM T.D. , D.IX, C. XXIV, T. III, B. XCIX. TBMM T.D. , D. IX, C. XX, T. III, B. L. TBMM T.D. , D.IX, C. XXV, T. IV, B. III. TBMM T.D. , D.IX, C. XXVIII, İçtima IV, İnikat XLVIII. T.B.M.M.T.D. , D. IX, C. XIII, B. XLVI. T.B.M.M.T.D. , D. IX, C. XX, T. III, B. L, s. 743. TBMMTD. , D. IX, C. XXVIII, İÇ. III, İN. XLVII. TBMMTD. , D. XX, C. XXVIII, İÇ IV, İN. XLVIII. TBMM Zabıt Ceridesi , Dönem VI, Cilt VII, İçtima. I, İnikat XVIII. TBMMZC. , D. VII, C. X, İÇ. I, İN. LIX. TBMMTD, D.VII, C. XVII, T. II, B. LX. TBMMTD, D.VII, C. XX, T. III, B. XVI. TBMMZC. , D. VII, C. XX, T. II, B. XIV. TBMMZC. , D. VII, C. XX, T. II, B. XV. TBMMZC. , D. VIII, C. XI, T. II, B. XLVI. TBMMZC. , D. VIII, C. XI, T. II, B. XLIX. TBMMZC. , D. VIII, C. XV, T. III, B. XXXII. TBMMZC. , D. VIII, C. XXIV, T. IV, B. LI. TBMM Z.C. , D. XI, C. II, İÇ. I, İN. XXXVIII. TBMM Z.C. , D. XI, C. II, İÇ. I, İN. XLVII. T.B.M.M.Z.C. , D. IX, C. IX, T. I, B. CVII. TBMM Z.C. , D. XI, C. VIII, İÇ. II, İN. LXII. TBMM, , Z.C. , D.X, C. IV, İÇ. I, İN. XXXIV. TBMM. , Z.C. , D.X, C. V, İÇ. I, İN. XXXVIII. TBMM. , Z.C. , D. X, C. V, İÇ. I, İN. XXXVIII. T.BMM. , Z.C. , D.X, C. V, İÇ. I, İN. XLV. TBMM. , Z.C. , D. X, C. II, İÇ. II, İN. LVII. TBMM. , Z.C. , D. X, C. XIV, İÇ. III, İN. VI. T.BMM. ,Z.C. , D. X, C. XX, İÇ. III, İN. LXXVII.. TBMM. , Z.C. , D. XI, C. II, İÇ. I, İN. XLV. TBMM. , Z.C. , D. XI, C. I, İN. XLVIII. TBMM. , Z.C. , D. XI, C. VIII, İÇ. II, İN. LV. TBMM, Z.C. , D.XI, C. VIII, İÇ. II, İN. LVII. TBMM, Z.C. , D. X, C. XI, İÇ. II, İN. LVII. TBMM Z. C. , D. X, C. XIII, İÇ. II, B. XCIII. TBMM, Z.C. , D.XI, C. VIII, İÇ. II, İN. LVII. T.B.M.M.Z.C. , D.X, C. V, İÇ. I, İN. XLV. TBMM, Z.C. , D. X, C. VIII, İÇ. II, İN. III. TBMM Z.C. , D. X, C. XVII, İÇ. III, İN XLVII. TBMM Z.C. , D. X, C. XVIII, İÇ. III, İN, L. TBMM Z.C. , D. X, C. XX, İÇ III, İN. LXXXIII. TBMM Z.C. , D. XI, C. II, İÇ. I, İN. XL. TBMM Z.C. , D. XI, C. VII, B. XLV. TBMM Z.C. , D. XI, C. VII, İÇ. II, İN. XLVI. TBMM Z.C. , D. XI, C. VIII, İÇ. II, İN. LV. TBMM Z.C. , D. XI, C. IX, İÇ II, İN. LXXXI. TBMM Z.C. , D. XI, C. X, İÇ. III, İN. III. TBMM Z.C. , D. XI, C. X, İÇ. III, İN. III. TBMM Z.C. , D. XI, C. XII, İÇ. III, İN. XLVII. TBMM Z.C. , D. XI, C. XII, İÇ. III, İN. XLVII. 3. Süreli Yayınları 3.1. Gazeteler Demokrat Tunceli. Harput Milliyet. Munzur. Tunceli Postası. Tunceli Sesi. Ulus. 4. Telif Eserler AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu (Çev: Yavuz Alogan), Kaynak Yayınları, X. Baskı, İstanbul 2012. DEMİREL, Ahmet; Tek Partinin İktidarı Türkiye’de seçimler ve Siyaset (1923-1946), İletişim Yayınları, II. Baskı, İstanbul 2013. GÜNEŞ, İhsan; Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1997. GÜNEŞ, İhsan; “Atatürk Döneminde Türkiye’de Seçimleri (1919-1938)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Cumhuriyetin 80. Yılına Armağan, Ankara 2004. KOÇAK, Cemil; “Siyasal Tarih (1923-1950)” Çağdaş Türkiye Tarihi, C. IV, Yayın Yönetmeni Sina Akşin, Cem Yayınevi. LEWİS, Bernard; Modern Türkiye’nin Doğuşu (Çev: Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, V. Baskı, Ankara, 1993. UÇAROL, Rıfat; Siyasi Tarih (1789-2014), Der Yayınları, 13. Baskı, İstanbul 2014. TUNCER, Erol; Osmanlı’dan Günümüze Seçimler(1877-2002), Tesav Yayınları No: 24, Ankara 2003. ÜÇOK, Coşkun; Siyasal Tarih (1789-1960), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1975. ZÜRCHER, Erik Jan; Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev: Yasemin Saner Günen), İletişim Yayınları, VII Baskı, İstanbul 2000.