Aspir (Carthamus tinctorius L.) Üretiminin Ekonomik Yönü Üzerine Bir Analiz: Konya-Beyşehir İlçesi Örneği, Türkiye

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 227 - 238, 15.08.2022

Osman Aşçı Mümin Çaloğlu Gamze Saner Murside Ormecı Kart Belma Doğan Öz

https://doi.org/10.19159/tutad.1093912

Öz

Bu çalışmada Konya’nın Beyşehir ilçesinde yapılan aspir (Carthamus tinctorius L.) üretiminin sosyo-ekonomik yönü ile birlikte diğer üretimi yapılan bitkilere göre karlılık durumunun ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmada, Konya- Beyşehir ilçesinde yer alan toplam 31 aspir üreticisinden anket yoluyla veriler toplanmış, 2019 dönemi itibariyle aspir üretiminin ekonomik yönü değerlendirilmiştir. Ortalama aspir arazisi 22.21 dekar ve dekara verim 91.36 kg olup, ortalama kg satış fiyatının 1.2 TL olduğu belirlenmiştir. Dekara değişken masraf 139.27 TL, dekara toplam sabit masraf 227.99 TL ve dekara toplam üretim masrafları ise 367.26 TL olarak saptanmıştır. Yapılan brüt kar hesaplamasında üretici aspirden dekara yaklaşık 9 TL zarar etmektedir. Ancak aspirden yağ elde ettiğinde dekara brüt kar 134.85 TL’ye yükselmektedir. Aspirde üreticilerin ürettikleri ürünü doğrudan satmak yerine aspir tohumunu soğuk pres makinalarında işleyerek yağını çıkartıp ürettikleri ürüne katma değer katabilmeleri mümkündür. Bu sayede bölgedeki üreticiler zarar etmek yerine kara geçebilecektir. Ayrıca bu durum, hammadde yetersizliğinden dolayı atıl durumda bekleyen pek çok tesise de iş olanağı yaratabilecektir. Devletin, ekilmeyen atıl alanları aspir tarımı ile değerlendirmek, münavebe bitkisi olan aspir üretimini yaygınlaştırmak ve sanayide işleme sonrası aspir posasının hayvan yemi olarak kullanmak için aspirde geçmiş yıllarda uygulanan ürünün garanti alım desteğini güncellemesi ve çiftçi eğitim ve yayım hizmetlerini artırması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

aspir, aspir yağı, verim, brüt kar, ekonomik analiz

An Analysis on the Economic Aspect of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Production: The Case of Konya-Beyşehir District, Türkiye

Öz

In this study, it was aimed to reveal the socio-economic aspect of safflower (Carthamus tinctorius L.) production in the Beyşehir district of Konya/Türkiye, as well as the profitability compared to other plants. In the study, data were collected from a total of 31 safflower producers in the Konya-Beyşehir district through a questionnaire, and economic analysis of safflower production was carried out as of 2019. The average safflower land is 22.21 decares and the grain yield per decare is 91.36 kg, and the average selling price is 1.2 TL. Variable costs per decare were 139.27 TL, total fixed costs per decare were 227.99 TL, and total production costs per decare were 367.26 TL. In the gross profit calculation made, the producer makes a loss of approximately 30 TL from safflower per decare. However, when oil is obtained from safflower, the gross profit per decare increases to 134.85 TL. Instead of selling the product they produce directly, it is possible for the safflower producers to add value to the product by processing the safflower seeds in cold press machines and extracting the oil. In this way, the producers in the region will be able to avoid losses and make a profit. This condition may also provide job opportunities for many oil processing establishments that are idle due to a lack of raw materials. The state should update the guarantee purchase support of the product applied in the past years and increase farmer training and extension services to utilize the uncultivated idle areas with safflower agriculture, expand the production of safflower, which is an alternating plant, and to use the safflower pulp as animal feed after processing in the industry.

Anahtar Kelimeler

Safflower, safflower oil, yield, gross margin, economic analysis

Kaynakça

• Adalı, M., 2016. Konya koşullarında bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatlarında verim, verim unsurları ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Akgün, M., Söylemez, E., 2022. Determining the future trends of safflower plant in Türkiye. International Journal of Agriculture Environment and Food Sciences, 6(1): 51-57.
• Akınerdem, F., 2011. Stratejik ve ekonomik değeri yüksek bir tarım alanı: yağ bitkileri ve üretim politikaları. Gübretaşla Verim Dergisi, 24: 22-24.
• Anonim, 2022. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara, (http://www.tuik.gov.tr), (Erişim tarihi: 11.05.2020).
• Anonymous, 2020. Crops and Livestock Products Data. Food and Agriculture Organization of the United Nations, (http://www.fao.org/faostat/en/#data), (Erişim tarihi: 15.05.2020).
• Babaoğlu, M., 2013. Ülkemiz tarımında aspir bitkisi ve aspirin geleceği, Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 2(7): 27-29.
• Babaoğlu, M., 2017. Dünya’da ve Türkiye’de aspir bitkisinin tarihi, kullanım alanları ve önemi. Tarım Gündem Dergisi, 6(36): 98-102.
• Başalma, D., 2007. Ankara koşullarında aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatlarında farklı ekim zamanları ve sıra aralığının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum, s. 411-415.
• Baydar, H., Kara, N., 2010. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’in büyüme ve gelişme önemlerinde vejetatif ve generatif organlarda kuru madde birikimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 14 (2): 148-155.
• Birben, F., 2015. Doğal vejetasyondan seçilen aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarında verim, kalite ve bazı bitkisel özelliklerin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Cinemre, H.A., Kılıç, O., 2015. Tarım Ekonomisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No: 11, (5. Baskı), Samsun.
• Dalgıç, H., 2011. Farklı bitki sıklığı ve yabancı ot mücadelesi uygulamalarının aspirde verim ve kaliteye etkisi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Demir, İ., Kara, K., 2018. The effect of different enviromental conditions on yield and oil rates of safflower (Carthamus tinctororius L.). Fresenius Environmental Bulletin, 27(2): 989-995.
• Erkuş, A., Bülbül, M., Kıral, T., Açıl, F., Demirci, R., 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları No: 5, Ankara.
• Eroğlu, K., Demir, İ., 2021. Aspir (Carthamus tinctorious L.) tarımında çiftçi eğiliminin belirlenmesi Mucur ilçesi örneği. Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(2): 67-80.
• Eryılmaz, G.A., Kılıç, O., Boz, İ., Kaynakçı, C., 2020. Süt sığırcılığı yapan işletmelerin tarımsal yeniliklerin benimsenmesi ve bilgi kaynakları yönünden değerlendirilmesi: Samsun ili Bafra ve Canik ilçeleri örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2): 1361-1369.
• Ildız, H., 2019. Trakya Bölgesinde aspir tarımı yapan işletmelerin etkinlik analizi. Yüksek lisans tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• İlkdoğan, U., 2012. Türkiye’de aspir üretimi için gerekli koşullar ve oluşturulacak politikalar. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Johnson, R.C., Bergman, J.W., Flynn, C.R., 1999. Oil and meal characteristics of core and non-core safflower accessions from the USDA collection. Genetic Resources and Crop Evolution, 46: 611-618.
• Kadakoğlu, B., Karlı, B., 2019. Türki̇ye’de yağlı tohum üreti̇mi̇ ve dış ti̇careti̇. The Journal of Academic Social Scince, 7(96): 324-341.
• Kılıç, O., 1997. Samsun ili Çarşamba ve Terme ilçelerinin ova köylerinde fındık üretimine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi ve fındığa alternatif üretim planlarının araştırılması. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koç, H., Gümüşçü, G., Üstün, A., Ülker, R., Güneş, A., Kaya, Y., Şahin, M., 2009. Konya şartlarında aspir ekim zamanının belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Hatay, s. 103-106.
• Köksal, Ö., 2009. Organik zeytin yetiştiriciliğine karar verme davranışı üzerinde etkili olan faktörlerin analizi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurt, O., Uysal, H., Demir, A., Özgür, U., Kılınç, R., 2011. Samsun ekolojik koşullarına adapte olabilecek kışlık aspir (Carthamus tinctorius L.) genotiplerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 26 (3): 212-216.
• Küçük, N., Aydoğdu, M.H., Şahin, Z., 2022. Yağlı tohum piyasalarındaki gelişmeler ve Türkiye kolza piyasası trend analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1): 215-227.
• Mensink, R.P., Temme, E.H., Hornstra, G., 1994. Dietary saturated and trans acids and lipoprotein metabolism. Annals of Medicine, 26(6): 461-464.
• Onat, B., Arıoğlu, H., Güllüoğlu, L., Kurt, C., Bakal, H., 2017. Dünya ve Türkiye’de yağlı tohum ve ham yağ üretimine bir bakış. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 20(Özel Sayı): 149-153.
• Özkan, B., Akçaoz, H.V., Karadeniz, C.F., 2002. Antalya ilinde turunçgil üretim maliyeti ve geliri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(1): 1-7.
• Özkan, B., Kuzgun, M., 1997. Ana ve ikinci ürün susam üretim maliyeti ve geliri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10: 45-60.
• Öztürk, Ö., Akınerdem, F., Gönülal, E., 1999. Konya ekolojik şartlarında farklı ekim zamanı ve sıra aralıklarının tohum ve yağ verimine etkisi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım, Adana.
• Yılmazlar, B., Bayraktar, N., 2009. Konya şartlarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir çeşitlerinde önemli tarımsal karakterler üzerine ve verime etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Hatay, s. 172-177.