İmgeye Gömülmek: Plastik Sanatlarda Gömülme Deneyimi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 14, 142 - 163, 30.06.2023

Engin Esen

https://doi.org/10.55004/tykhe.1276276

Öz

Bilinen sanat tarihinin çok büyük bir kısmı insan yaratıcılığının şekillendiği imgelerin tarihidir. Aynı tarihsel birikim, sayıları az da olsa göstermemeyi, anlatmamayı ve üretmemeyi ilke edinmiş sanatçıların imgelerini de içermektedir. Sanatın temel problemlerinden biri olarak yüzyıllar boyunca değişen imgeler, günümüzde seyir pratikleri açısından yoğun duyusal deneyimler sunabilmektedir. Çeşitli düzeylerde gözlemcilerini kuşatan bu imgeler, kısmi bir izolasyon duygusu yaratır ve sonuç olarak izleyicide imgenin ayrılmaz bir bileşeni olma izlenimini uyandırırlar. Bu türden imgeler üreten sanat yapıtları, gömülme deneyimi yaratan sanat yapıtları biçiminde tanımlanmaktadır. Bu makalede imge kavramı ve kavrayışı Husserl’in fenomenoloji perspektifinden ele alınacak, estetik deneyimde imgeye gömülme kavramı değerlendirilecek ve imgenin teknolojiyle ilişkisi bağlamında sanat yapıtı deneyimleme biçimlerinde yarattığı dönüşümlere yönelik tarihsel bir izlek oluşturulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İmge, İmge Bilinci, Gömülme, Sanal Gerçeklik, Bütüncül Sanat Yapıtı.

Kaynakça

• Aristoteles. (2007). Poetika. Remzi Kitabevi.
• Bachelard, G. (1998). On poetic imagination and reverie. Spring Publications.
• Barthes, R. (1996). Göstergeler imparatorluğu. Yapı Kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (1994). Simulacra and simulation. University of Michigan Press.
• Bensinger, C. (1981). The video guide. Video-Info Publications.
• Brough, J. (2001). Art and Non-Art: A Millennial Puzzle. S. Crowell, L. Embree ve S. J.
• Julian (Ed.), The reach of reflection: Issues for phenomenology’s second century içinde(1-16). Atlantic University Electron Press.
• Bull, M. (2006). Investigating the Culture of Mobile Listening: From Walkman to iPod. K. O'Hara ve B. Brown (Ed.), Consuming music together: Social and collaborative aspects of music consumption technologies içinde (131-149). Springer Science & Business Media.
• Burnett, R. (2007). İmgeler nasıl düşünür? Metis Yayınları.
• Carpo, M. (2001). Orality, writing, typography, and printed images in the history of architeaural theory. (S. Bensen Çev.). MiT Press.
• Cassou, J. (1987). Sembolizm sanat ansiklopedisi. Remzi Kitapevi.
• Crary, J. (2004). Gözlemcinin teknikleri: On dokuzuncu yüzyılda görme ve modernite. Metis Yayınları.
• Dafoe, T. (2021, 07 Haziran). An Italian artist auctioned off an invisible sculpture for $18,300. It’s made literally of nothing. Artnet News. https://news.artnet.com/art-world/italian-artist-auctioned off-invisiblesculpture-18300-literally-made-nothing-1976181
• Dastur, F. (1991). Husserl et la neutralité de l’art. La Part de l' Œil, (7), 19-29.
• Day, S. (2001, 20 Şubat). A brief history of synaesthesia and music. Theremin Vox. http://www.thereminvox.com/article/articleview/33/1/5/
• Deleuze, G. (1990). The logic of sense. Columbia University Press. Drain, R. (1995). Twentieth century theatre: A sourcebook. Routledge.
• Festspiele, B. (2021, 09 Eylül). Matinee visual music. Berliner Festspiele. https://www.berlinerfestspiele.de/en/berliner-festspiele/programm/bfs gesamtprogramm/programmdetail_352217.html
• Flusser, V. (2013). Towards a philosophy of photography. Reaktion Books.
• Freud, S. (2015). The interpretation of dreams. Courier Dover Publications.
• Gage, J. (1993). Colour and culture: Practice and meaning from antiquity to abstraction. Thames & Hudson.
• Gage, J. (1998). Bright colors falsely seen: Synaesthesia and the search for transcendental knowledge. Yale University Press.
• Grau, O. (2001). Das Sedanpanorama: Einübung soldatischen Gehorsams im Staatsbild durch Präsenz. W. Voßkamp. (Ed.). Medien der Präsenz.
• Grau, O. (2003). Virtual art: From illusion to immersion. MiT Press.
• H. G. Liddell ve R. Scott (t. y.). A Greek-English lexicon. Perseus Digital Library. 1 Haziran 2023 tarihinde https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentr y%3De%29poxh%2F adresinden edinilmiştir.
• Husserl, E. (1977). Cartesian meditations: An introduction to phenomenology. Springer.
• Husserl, E. (2000). Ideas II: Studies in the phenomenology of constitution (R. Rojcewicz ve A. Schuwer Çev.). Martinus Nijhoff Publishers.
• Husserl, E. (2005). Phantasy, image consciousness, and memory (1898-1925). R. Bernet. (Ed.). Springer Science & Business Media.
• İpşiroğlu, N. (1994). Resimde müziğin etkisi. Remzi Kitapevi.
• Latour, B. (1994), On Technical Mediation: Philosophy, Sociology, Genealogy, Common Knowledge (3)2, 29-64.
• Leppert, R. (2009). Sanatta anlamın görüntüsü: İmgelerin toplumsal işlevi. Ayrıntı Yayınları.
• Manovich, L. (2002). The language of new media. MIT Press.
• Maurer K. (2018). The Paradox of Total Immersion: Watchin War in Nineteenth-Century Panoramas. A. Engberg ve K. Maurer (Ed.). Visualizing war: Emotions, technologies, comunities içinde (78- 110). Taylor & Francis.
• Mitchell, R. (1801). Leicester Square [Mimari İllüstrasyon] British Library. Erişim Tarihi: 03.03.2023. https://www.bl.uk/collection-items/section-of-the-rotunda-leicester-square
• Mitchell, W. J. (1995). Picture theory: Essays on verbal and visual representation. University of Chicago Press.
• Morina (2023, 08 Mart). The yellow sound. [Deneysel Tiyatro Temsili]. Besim Morina. https://besim- morina.com/der-gelbe-klang
• Oettermann, S. (1997). The Panorama: History of a Mass Medium. Zone Books.
• Ostrowicki, M. (2009). Immersive Nature of Art. Dialogue and Universalism, 19, (1-2), 129-141.
• Ouch, C. (2015). Homeomorphism [Multimedya Yerleştirmesi]. OuchTV. Erişim Tarihi: 06.03.2023. https://ouchhh.tv/H-OM-E-OMOR-PH-ISM
• Pesce, M. (1998). 3-d Epiphany. Salon. Erişim Tarihi: 13.03.2023. https://www.salon.com/1998/06/13/feature947640934/
• Platon. (1999). Devlet. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ranciere, J. (2019). The future of the image. Verso Books.
• Rezende M. (2012). Thomas Wilfred: The father of multimedia. Vice. Erişim Tarihi: 20.02.2023. https://www.vice.com/en/article/bmdakq/original-creators-thomas-wilfred-the-father-of- multimedia
• Scriabin, A. (2010, 14 Eylül). Scriabin’s Prometheus: Poem of Fire [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=V3B7uQ5K0IU
• Smith, D. W. (2018). Phenomenology, The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim https://plato.stanford.edu/archives/sum2018/entries/phenomenology
• Stufish, S. (2022). The Leapscape [Multimedya Video Mapping]. Informa. https://stufish.com/project/leap-the-kaleidoscope/
• Şan, E. (2016). Sanat Yapıtının Fenomenolojisi. MSGSÜ Sosyal Bilimler, (14), 49-63. https://dergipark.org.tr/tr/pub/msgsusbd/issue/46989/589764
• Wagner, R. (2008). Art and revolution (W. A. Çev.). Dodo Press.
• Whyte, R. (2019), A light in sound, a sound-like power in light: Light and/as music in the history of the color organ. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Graduate School of Arts and Sciences, Columbia University.
• Yurtsever, E. A. (2015) Seyirden etkileşime: Bir katılımcı sanat yapıtı olarak dijital imgenin fenomenolojisine doğru [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tasarım Anasanat Dalı.