Göstergelerarasılık Bağlamında Resim Sanatı ve Medya İlişkisi: Alex Gross’un Eserlerinin Paradigmatik ve Sentagmatik Eksende İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 14, 175 - 194, 30.06.2023

Ümit Güvendi Ulutaş

https://doi.org/10.55004/tykhe.1287259

Öz

Modern toplumlarda medyanın sosyolojik anlamda bir bilgi üreticisi olarak önemi ve etkisi uzun süredir araştırılan bir meseledir. Medya, özellikle kültürün endüstrileşmesinde, kitlelerin küresel boyutta aynılaşmasında ve tüketim kültürünün yükselişinde önemli bir yere sahiptir. Medyanın ürettiği göstergeler ikincil bir dil olarak mevcut dillere dayansa da göstergebilim alanında yapılan çalışmalara göre mevcut dillerin sözcükler ile yapabileceğinin ötesinde bir etkiye sahiptir. Özellikle 1950’lerden sonra bazı sanatçıların medya tarafından üretilen göstergeleri çalışmalarında kullandıkları bilinmektedir. Bu durum göstergelerarasılık bağlamında medyanın hâkim anlamlarının tekrarları veya bu anlamların değişimi şeklinde iki türde gerçekleşebilir. Göstergelerarası çeviri olarak da tanımlanabilecek bu durum oldukça fazla seçeneğe sahip bir anlamlar dünyasının anahtarını sanatçılara teslim etmektedir. Konu göstergeler olunca özellikle medya ve kültür endüstrilerinin göstergelerinin resim sanatında kullanımı ile ilgili daha detaylı bir düşünsel sürece ihtiyaç olduğu aşikardır. Sabitlenen anlamlarıyla medya göstergeleri resim sanatında nasıl kullanılmalıdır? sorusunun yanıtının verilebilmesi adına bu çalışmada göstergelerarasılık kavramı teorik olarak incelenmiş ve bu alanda çalışan Alex Gross’un eserleri göstergebilimsel olarak incelenmiştir. Çalışmanın araştırma kısmında özellikle göstergelerarası ilişkilerin ortaya çıkarılabilmesi adına son yıllarda tercih edilen paradigmatik ve sentagmatik göstergebilimsel inceleme metodu kullanılmıştır. Bu metot ile resim sanatında göstergelerarasılık ve anlam üretimi bağlamında resimsel gösterge sisteminin nasıl işlediğinin örnek sanatçının amaca yönelik örneklem metodu ile belirlenen çalışmaları ile ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada genel anlamda sanatçının paradigmatik ve sentagmatik eksende ayrı ayrı ve her ikisinde de birlikte gerçekleştirdiği stratejiler ortaya konulmuştur. Buna göre Gross’un medya göstergelerini yine medyanın ürettiği kültür endüstrisi ürünleri, kitle toplumu ve tüketim kültürü gibi konuların eleştirisinde paradigmatik ve sentagmatik eksenlerde gerçekleştirdiği sanatsal stratejilerle önemli düzeyde egemen anlamların dışına çıkararak kullandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Göstergelerarasılık, Paradigma, Sentagma, Medya göstergeleri, Resim Sanatı

Kaynakça

• Adorno, T. W., & Bernstein, J. M. (1991). The culture industry: Selected essays on mass culture. Routledge.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Kanguru Yayınları.
• Allen, G. (2021). Intertextuality. Routledge.
• Aytaş, M. (2020). Görsel tarih yazımı. Literatürk.
• Aytaş, M. (2022). Hikayecinin bin yüzü. A. Gülerarslan (Ed.) Hikâyenin iletişimi. Nobel Yayınevi, ss. 354-365.
• Baran, S. J. (2015). Introduction to mass communication. The MacGraw Hill
• Barthes, R. (1964). Rhetoric of the Image. Image-Music-Text, Macmillan
• Campbell, R., Martin, C. R. ve Fabos, B. (2011). Media and culture: An introduction to mass communication. Macmillan.
• Chandler, D. (2007). Semiotics: The Basics. Routledge.
• Gross, A. (2018). Mona Lisa 2018 [yağlıboya resim]. www.alexgross.com
• Gross, A. (2020). Mona Lisa Joker [yağlıboya resim]. www.alexgross.com
• Gross, A. (2021). Prison of the mind [yağlıboya resim]. www.alexgross.com
• Hamilton, R. (1958). $he [yağlıboya resim]. Tate Modern. https://www.tate.org.uk
• Dormael, J. V. (Yönetmen). (2015). Yeni Ahit [film]. Terra Incognita Films
• Kourdis, E. ve Yoka, C. (2012,). Intericonicity as intersemiotic translation in a globalized culture. In Our World: A Kaleidoscopic Semiotic Network, Proceedings of the 11th World Congress of the IASS/AIS, China 5-9 http://ikee.lib.auth.gr/record/265113
• Mason, J. (2019). Intertextuality in Practice. John Benjamins Publishing Company.
• Moyise, S. (2016). Dialogical intertextuality. Oropeza, B. J. ve Moyise, S. (Eds.). Exploring Intertextuality: Diverse strategies for new testament interpretation of texts. Wipf and Stock Publishers, ss. 3-15.
• Ruthrof, H. (1997). Semantics and the body: Meaning from frege to the postmodern text. University of Toronto Press.
• Strathern, P. (2006). Andy Warhol's art and Films. MIT Press.
• Smith, O. (2014). Andy Warhol's media interventions. Yale University Press.
• Summers, S. (2020). Dream works animation: Intertextuality and aesthetics in Shrek and beyond. Springer Nature. Walker, J. A. (2019). Art in the age of mass media. Routledge.
• Ulutaş, S. (2017). Sinema Estetiği: Gerçeklik ve Hakikat. Hayalperest Yayınevi.
• Ulutaş, S., & Serhat, K. O. C. A. (2020). Devlik fenomeni ve bedenin sinemada anlam yaratım sürecindeki etkisi. Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 11(2), 325-356.
• Watson, J., & Hill, A. (2015). Dictionary of media and communication studies. Bloomsbury Publishing USA.
• Worton, M. Still. J. (1990). Introduction. Worton, M., & Still, J. (Eds.). Intertextuality: Theories And Practices. Manchester University Press, ss. 1-44.
• Zhu, Y. (2005). Written communication across cultures: A sociocognitive perspective on business Genres. John Benjamins Publishing.