Algılanım Temelli Bir Deneyim Alanı Olarak Terrence Malick Sinemasında Biçim ve İçerik Kaynaşması: Knight of Cups Örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 16, 82 - 107, 30.06.2024

Emre Doğan

https://doi.org/10.55004/tykhe.1389887

Öz

Öz
Amerikan sinemasının önemli yaratıcılarından biri olan Terrence Malick, odağına aldığı meselelerin felsefi bağlantısı ve derinlik seviyesi ile kendine özgü biçimsel tercihleri sayesinde çağdaşlarından ayrılmaktadır. Klasik anlatı sinemasının yarattığı izleme alışkanlıklarının oldukça dışında, algılanarak deneyimlenen ve hatta sezinlenen filmler üreten Malick, pek çok açıdan deneysel türü ile dirsek teması içinde bir filmografiye sahiptir. Hatta öyle ki, -bu sebepten ötürü- Terrence Malick filmlerini bir çeşit deneyim alanı olarak görmek de mümkündür. Bu çalışmanın amacı, Terrence Malick’in filmlerinde bir deneyim alanı yarattığı önermesini, Gilles Deleuze’ün sinema taksonomisinin alt-kavramlarından biri olan algı-imge ve algı-imgenin deneysel türü ile ilişkisi temelinde araştırmak ve deneyim alanı yaratımında ortaya çıkan biçim-içerik kaynaşması durumunu tanımlayarak yönetmenin örneklem olarak seçilen 2015 yapımlı filmi Knight of Cups’ta göstermektir. Çalışmada, Terrence Malick filmlerinin ne derece deneysel olduğu, deneysel türüne dair -Deleuze’ün ifade ettiği- algısallık ve algı-imge temelli unsurların deneyim alanı yaratmada nasıl kullanıldığı, biçim-içerik kaynaşmasının nasıl gerçekleştiği ve bunun deneyim alanı ile ilişkisi irdelenecektir. Çalışmada elde edilen bulgular ise Malick sinemasının deneysel türüne ait unsurlar içerdiği, algı-imgenin deneysel türüyle ilişkisi temelinde algıyı saflaştırdığı, şiir sineması çıktılarıyla benzerlikler taşıyarak salt bir algılanım sunduğu ve bunun sonucunda biçimle içeriğin kaynaştığı algılanım temelli bir deneyim alanı inşa ettiğidir.

Anahtar Kelimeler

Terrence Malick, Deleuze, Algı-imge, Deneysel, Deneyim

Etik Beyan

Bu makale, 11 Aralık 2022 tarihinde, Sinefilozofi Dergisi 5. Uluslararası Sinema ve Felsefe Sempozyumu'nda sunulan aynı isimli bildiri özetinden genişletilerek kaleme alınmıştır.

Teşekkür

Bu çalışmanın tamamlanmasında emeği geçen sevgili arkadaşım Hasan Cem Çal'a çok teşekkür ederim.

The Fusion of Form and Content in Terrence Malick's Cinema as a Field of Perception-Based Experience: The Example of Knight of Cups

Öz

Terrence Malick, one of the most important creators of American cinema, is distinguished from his contemporaries by the philosophical and profound issues he focuses on and his unique stylistic preferences. Malick, who produces films that are perceived, experienced and even 'intuited' quite outside the viewing habits created by classical narrative cinema, has a filmography that is in elbow contact with the experimental genre in many respects. It is even possible - for this reason - to see Terrence Malick's films as a kind of 'field of experience'. The aim of this study is to investigate the proposition that Terrence Malick creates a 'field of experience' in his films on the basis of 'perception-image', one of the sub-concepts of Gilles Deleuze's taxonomy of cinema, and the relationship of 'perception-image' with the experimental genre, and to define the situation of form-content fusion that emerges in the creation of 'field of experience' and to demonstrate it in the director's film Knight of Cups (2015), which was selected as the sample. The study will examine to what extent Terrence Malick's films are 'experimental', how the perceptuality and perception-image based elements of the experimental genre - as expressed by Deleuze - are used to create an 'experience space', how form-content fusion takes place and its relationship with the 'experience space'.

Anahtar Kelimeler

Terrence Malick, Deleuze, Perception-image, Experimental, Experience

Kaynakça

• Badiou, A. (2019). Deleuze: Varlığın uğultusu. (Çev. M. Erşen). MonoKL Yayınları.
• Bogue, R. (2021). Deleuze, sinema ve felsefe. (Çev. E. Ekici). Küre Yayınları.
• Casetti, F. (2011). Sinemasal deneyim. (Çev. D. Kırmızı) Sinecine: Sinema araştırmaları dergisi, 2(2), ss. 81-93. Colebrook, C. (2013). Gilles Deleuze. (Çev. C. Soydemir). Doğu Batı Yayınları.
• Colebrook, C. (2005). Introduction. A. Parr. (Ed. )The Deleuze dictionary. Edinburgh University Press, 1-6.
• Çal, H. C. (2020, Ekim 3). Deleuze ve deneysel film. Manifold. Erişim tarihi: 11.11.2023.www.manifold.press/deleuze-ve-deneysel-film
• Daniel, A. (2020). Here and there: Malick’s cinema and McGilchrist’s ‘divided brain’. J. Sikora. (Ed.). A critical companion to Terrence Malick. Lexington Books, 21-39.
• Deamer, D. (2016). Deleuze’s cinema books: Three introductions to the taxonomy of images. Edinburgh University Press.
• Deleuze, G. (2014). Sinema I: Hareket-imge. (Çev. S. Özdemir). Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2021). Sinema II: Zaman-imge. (Çev. B. Yalım ve E. Koyuncu). Norgunk Yayıncılık.
• Deren, M. & Hackenschmied, A. (Yönetmen). (1943). Meshes of the Afternoon [Film]. Maya Deren.
• Deren, M. (Yönetmen). (1945). A Study in Choreography for Camera [Film]. Maya Deren.
• Duchamp, M. (Yönetmen). (1926). Anemic Cinema [Film]. Marcel Duchamp.
• Dulac, G. (Yönetmen). (1923). La Souriante Madame Beudet [Film]. Colisée Films.
• Ersümer, O. (2014). Yavuz Turgul’dan Terrence Malick’e sinema yazıları. Hayalperest Yayınevi.
• Jones, D. M. (2014). Sinemada hareket-imajlar, zaman-imajlar ve melez-imajlar. Ed. D. M. Jones & D. Sutton. Yeni bir bakışla, Deleuze. Kolektif Kitap, 109-122.
• Le Grice, M. (2001). Experimental cinema in the digital age. British Film Institute Publishing.
• Léger, F. & Murphy D (Yönetmen). (1924). Ballet Mécanique [Film]. Fransa: Synchro-Ciné.
• Malick, T. (Yönetmen). (1973). Badlands [Film]. Warner Bros., Pressman-Williams, Jill Jakes Production.
• Malick, T. (Yönetmen). (1978). Days of Heaven [Film]. Paramount Pictures.
• Malick, T. (Yönetmen). (1998). The Thin Red Line [Film]. Fox 2000 Pictures, Phoenix Pictures, Geisler-Roberdeau.
• Malick, T. (Yönetmen). (2005). The New World [Film]. First Foot Films, Sarah Green Film, Sunflower Productions.
• Malick, T. (Yönetmen). (2011). The Tree of Life [Film]. River Road Entertainment, Plan B Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2012). To the Wonder [Film]. Brothers K Productions.
• Malick, T. (Yönetmen). (2015). Knight of Cups [Film]. Dogwood Films, FilmNation Entertainment, Waypoint Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2016). Voyage of Time [Film]. IMAX Documentary Films Capital, Knights of Columbus, Broad Green Pictures, Sophisticated Films.
• Malick, T. (Yönetmen). (2017). Song to Song [Film]. Buckeye Pictures, Waypoint Entertainment, FilmNation Entertainment.
• Malick, T. (Yönetmen). (2019). A Hidden Life [Film]. Elizabeth Bay Productions, Aceway Studio Babelsberg.
• Mekas, J. (Yönetmen). (1968). Diaries, Notes and Sketches [Film]. Jonas Mekas.
• Mekas, J. (Yönetmen). (1972). Reminiscences of a Journey to Lithuania [Film]. Vaughan Films.
• Michaels, L. (2009). Terrence Malick. University of Illinois Press.
• Morrison, J. & Schur, T. (2003). The films of Terrence Malick. Praeger Publishers.
• Özçınar, M. (2017). Deleuzyen sinema: Minör bir oluş olarak Sarmaşık filminin rizomatik yapısı. Sinefilozofi, 2(4), ss. 73-93.
• Rybin, S. (2012). Terrence Malick and the thought of film. Lexington Books.
• Sauvagnargues, A. (2010). Deleuze ve sanat. (Çev. N. Sarıca). De Ki Basım Yayım.
• Sikora, J. (2020). The journey home: A unity of memory and cosmology in cinema. Ed. J. Sikora. A critical companion to Terrence Malick. Lexington Books, 155-174.
• Sinnerbrink, R. (2019). Terrence Malick: Filmmaker and philosopher. Bloomsbury Academic.
• Snow, M. (Yönetmen). (1971). La Région Centrale [Film]. Michael Snow.
• Sokal, A. & Bricmont, J. (2002). Son moda saçmalar: Postmodern aydınların bilimi kötüye kullanmaları. (Çev. M. Baydur & O. Onaran). İletişim Yayınları.
• Soysal, A. (2021). Deleuze: Bir yeni metafizikçi. MonoKL Yayınları.
• The Daily Beast. (2012, Ocak 23). Plummer: 'I'll Never Work with Him Again'. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=xw08GQw0hBI.
• Uçar, S. (2020). Heisenberg belirsizlik ilkesindeki ‘belirsizlik’. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (14), ss. 72-82.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), ss. 188-201.
• Walden, E. (2011). Whereof one cannot speak: Terrence Malick’s the new world. T. D. Tucker & S. Kendall (Ed.). Terrence Malick: Film and philosophy. The Continuum International Publishing Group, 197-210.
• Warhol, A. & Morrissey, P. (Yönetmen). (1966). Chelsea Girls [Film]. Factory Films.
• Yıldırım, B. (2007). Walter Benjamin’de ‘deneyim’ kavramı. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (3), ss. 55-66.
• Yücefer, H. (2016). Gilles Deleuze: Ortadan başlamak. H. Yücefer. (Ed.). Deleuze: Ortadan başlamak. Yapı Kredi Yayınları, 5-10.
• Zourabichvili, F. (2008). Deleuze: Bir olay felsefesi. (Çev. A. U. Kılıç). Bağlam Yayıncılık.