1960’lı Yıllarda Türk Sinema Dergilerinin Yayımlanma Motivasyonları Üzerine Bir İnceleme: Niçin Çıkıyoruz?

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 17, 323 - 340, 31.12.2024

Muzaffer Musab Yılmaz

https://doi.org/10.55004/tykhe.1514784

Öz

Türk sinema tarihi içerisinde 1960’lı yılların önemli bir yeri vardır. Bu dönemde üretilen film sayısı artmış ve seyirci ile güçlü bir bağ kurulmuştur. Sinema alanı ile doğru orantılı bir biçimde sinema yayıncılığı alanı da bu dönemde oldukça hareketli ve çok seslidir. Popüler bir kitle yayıncılığını takip eden dergilerin yanında Türk ve dünya sineması üzerine teorik bir perspektif çizen dergiler de hayat bulmuştur. Bu çalışmada, 1960'lı yıllarda yayın hayatına başlayan sinema dergilerinin çıkış motivasyonları incelenmiştir. Bu doğrultuda 1960’lı yıllarda sinema yayıncılığı alanına dahil olan 43 adet sinema dergisi belirlenmiştir ve bu dergilerin sunuş yazıları içerik analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Sunuş yazılarında derginin neden kurulduğu ve temelde neyin amaçlandığı türünden bilgilerin yanında Türk sinemasına yönelik tutuma dair de bilgiler elde edilebilmektedir. Çalışmanın sonucunda, dönemin sinema dergileri ortamının çok sesli olduğu görülmüştür. Türk sinemasının büyüyen ve seyircisi ile güçlü bağlar kuran ulusal bir sinema olmasından dolayı entelektüel düzlemde onunla yüzleşme ya da onun gelişimine katkı sunma amaçlarının var olduğu görülmüştür. Film şirketleri, işletmeciler ve sinema derneklerinin de kendi faaliyetlerini ve sinemasal görüşlerini paylaşma ihtiyacı duyduğu ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca, bu dönemde çıkan çok sayıda kitle dergisinin de seyircinin popüler film ve oyuncuları daha yakından tanıma ihtiyacını giderme amacıyla yayın hayatına dahil olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk Sineması, 1960'lı Yıllar, Sinema Dergileri, Yayıncılık, Eleştiri

Why Do We Publish? A Study On The Publication Motivations Of Turkish Cinema Magazines In The 1960s

Öz

The 1960's have an important place in the history of Turkish cinema. The number of films shot in this period increased and a strong bond was established with the audience. The field of cinema publishing was also very active during this period. In addition to magazines that followed a popular publishing, those that drew a theoretical perspective on Turkish and world cinema also emerged. In this study, the motivations of the cinema magazines that were published in the 1960s are examined. In this direction, 43 cinema magazines that were included in the field of cinema publishing in the 1960s were determined and the presentation articles of these magazines were analysed by content analysis method. In the presentation articles, information such as why the magazine was founded and what it was basically aimed is given, and information about the attitude towards Turkish cinema can also be obtained. It was seen that the field of cinema magazines of the period was very broad. Since Turkish cinema grows and establishes strong ties with its audience as a national cinema, there were intellectual aims to confront it or contribute to its development. Also film companies, operators and cinema associations also felt the need to share their activities and cinematic views. In addition, it has been observed that a large number of magazines published in this period were also included in the publishing life in order to meet the audience's need to get to know popular films and actors more closely.

Anahtar Kelimeler

Turkish Cinema, 1960s, Cinema Magazines, Publishing, Criticism

Kaynakça

• Abustay, C. Ş. (1969). Senaryo çıkmazı. As Akademik Sinema, 1, ss. 5-7.
• Akerson, T. (1966). Azgelişmiş sinemada devrim. Yeni Sinema, 2, ss. 27-28.
• Anonim. (1969a). B. B. yüzünü gerdiriyor yaşlanmak kolay değil. Foto Sahne, 1, s. 14.
• Anonim. (1969b). Nazan Şoray aşka boyun eğdi. Foto Sahne, 1, s. 6.
• Anonim. (1969c). Türk sineması’nda kendi türünde başarılı yönetmenler. As Akademik Sinema, 1, ss. 30-34.
• Anonim. (1969d). Yurt içi soruşturma görevi sonuçları. As Akademik Sinema, 1, ss. 15-17.
• Anonim. (1965). Çıkarken. Yeni Sinema, 1, s. 3.
• Anonim. (1964a). 16mm.lik filmlerin 35mm.li film işletmesine zararları fazlalaşmıştır. Lamek Film Sinema Postası, 1, s. 2.
• Anonim. (1964b). Haftanın adamı. Sinema Ekspres, 2, s. 4.
• Anonim. (1964c). Maksadımız. Lamek Film Sinema Postası, 1, s. 1.
• Anonim. (1963a). Arzu ettiğiniz artisti bu sinemaya getiriyoruz. Film Magazin, 1, s. 11.
• Anonim. (1963b). Fırtınalı hayat. Şahlar Geliyor, 1, s. 1.
• Anonim. (1963c). Film dernekleri. Teknik Film, 1, s. 2.
• Anonim. (1963d). Kalkınma planı (birinci beş yıl) 1963-1967. Başbakanlık Devlet Matbaası.
• Anonim. (1963e). Macar filmciliği çok ilerde. Teknik Film, 1, s. 5.
• Anonim. (1963f). Niçin çıkıyoruz? Teknik Film, 2, s. 1.
• Anonim. (1962a). Adnan Pekak’ı kızlar çevirdi. Peri, 4, 12, s. 33.
• Anonim. (1962b). Başlarken. Film Dünyası, 1, s. 1.
• Anonim. (1962c). Başlarken. Peri, 1, 3.
• Anonim. (1962d). Eddie Constantin ağır yaralandı. Sinema Postası, 1, s. 1.
• Anonim. (1961). Fırtına, Perde, 1, s. 2.
• Anonim. (1960). Bu dergi. Yeni Sinema, 1, s. 5.
• Artist. (1960a). Çıkarken. Artist, 1, s. 2.
• Artist. (1960b). Hangi rejisörü beğeniyorlar? Artist, 1, s. 9.
• As Dergisi. (1969). Akademik Sinema niçin yayınlanıyor? As Akademik Sinema, 1, ss. 19-22.
• Aslı, E. C. (1960). Yeni bir ses yıldızı doğdu. İstanbul Hollywood Sinemagazin, 1, s. 7.
• Ataman, A. ve Yabalak, H. (2021). Kendine mal etme bağlamında Neşet Günal’ın Toprak Adamları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, ss. 131-164.
• Atasoy, F. (1968). Silah Başına. Genç Sinema, 3, ss. 7-8.
• Avcı, A. (2008). Türkiye’de kamusal alan ve televizyon: vatandaş televizyonundan tüketici televizyonuna dönüşüm süreci [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Baetens, J. (2019). Ascenseur pour l’échafaud en images fixes, Louis Malle en roman-photo. Études françaises, 55(2), ss. 57–73.
• Bourdieu, P. (2020). Sanatın kuralları: Yazınsal alanın oluşumu ve yapısı. Alfa Araştırma.
• Caner, H. (1969). Türk sinema yönetmenleri: Halit Refiğ. As Akademik Sinema, 3, ss. 73-82.
• Caner, H. (1964). Not defterimden. Sinema Ekspres, 2, s. 14.
• Caner, H. (1960). Sinema yazarı bunalımı. Si-Sa, 3, s. 7.
• Coşkun, E. (2009). Türk sinemasında akım araştırması. Phoenix Yayınları.
• Çetin Erus, Z. (2015). Genç Sinema ve devrimci sinema hareketleri. Es Yayınları.
• Çetin Erus, Z. (2007). Film endüstrisi ve dağıtım: 1990 sonrası Türk sinemasında dağıtım sektörü. Selçuk İletişim Dergisi, 4 (4), ss. 5-16.
• Erdal, A. ve Dilek, Ö. (2018). Kamu müdahaleciliğinin yeni evresi ve planlı ekonomi: 1960-1980. M. Dikkaya & A. Üzümcü & D. Özyakışır (Ed.), Osmanlıdan Günümüze Türkiye’nin İktisadi Tarihi içinde. (ss.145-170). Savaş Kitabevi.
• Erksan, M. (Yönetmen). (1962). Acı Hayat (Film). Sine-Film.
• Erksan, M. (Yönetmen). (1962). Yılanların Öcü (Film). Be-Ya Film.
• Erksan, M. (Yönetmen). (1960). Gecelerin Ötesi (Film). Ergenekon Film.
• Evren, B. (1993). Sinema dergileri. Korsan Yayınları.
• Film Roman. (1961). Nasıl olacak? Film Roman, 1, s. 3.
• Genç Sinemacılar. (1968). Bildiri. Genç Sinema, 1, ss. 2-3.
• Goffman, E. (2014). Günlük yaşamda benliğin sunumu. Metis.
• Göreç, E. (Yönetmen). (1965). Karanlıkta Uyananlar (Film). Filmo Ltd.
• Göreç, E. (Yönetmen). (1961). Otobüs Yolcuları (Film). Be-Ya Film.
• Hatipoğlu, A. (1986a). Sinemada kavram kargaşası: Milli mi ulusal mı? Halit Refiğ: ‘On yıl önce söylenenler Türkiye için aynen geçerli olmaktan çıkmıştır’. Sanat Olayı Dergisi, 44, ss. 44-49.
• Hatipoğlu, A. (1986b). Sinemada kavram kargaşası: Milli mi ulusal mı? Yücel Çakmaklı: ‘Filmlerimde ideolojik bir yaklaşımım olmadı’. Sanat Olayı Dergisi, 45, ss. 56-59.
• İstanbul Hollywood. (1968). Sevgili okuyucular. İstanbul Hollywood, 1, s. 3.
• İstanbul Hollywood. (1960). Takdim ederken. İstanbul Hollywood, 1, 3, s. 16.
• Karadoğan, A. (2018). Modernist estetik: Türkiye’de sanat sineması tarihine giriş (1896-2000). De Ki Yayınları.
• Kabacalı, A. (2004). Bilinmeyen yönleriyle cumhuriyet tarihi. Deniz Yayınları.
• Kakınç, T. (1962). Oyun bitti, şimdi ne olacak? Sine-Film, 2, s. 7.
• Keyder, Ç. (2014). Türkiye’de devlet ve sınıflar. İletişim Yayınları.
• Kırel, S. (2005). Yeşilçam öykü sineması. Babil Yayınları.
• Kibrit, E. (1967). Sayın okurlarımız. Film ve Sinema, 1, s. 1.
• Koca, M. (2018). 68 öğrenci olayları ve üniversitelerde politik şiddet. Birey ve Toplum, 8(15), ss. 87-109.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage.
• Kuyucak Esen, Ş. (2016). Türk sinemasının kilometre taşları. Agora Kitaplığı.
• Lüleci, Y. (2020). 1960’lı yıllarda iktidar ve sinema ilişkileri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 8(2), ss. 1200-1233.
• Memiş, Ü. (1998). Türk anayasa gelişimleri süreci (1808-1998) Anayasa hukuku notları. Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası.
• Olcayto, R. (1961). Peri Han hatıralarını anlatıyor. Ses Dergisi, 1, s. 6.
• Öz, S. (2020). Eleştirel perspektiften Yeşilçam yıldız sisteminde bir anti-yıldız: Adile Naşit. Etkileşim 10, ss. 254-271. Perde. (1961). Sevgili okuyucu. Perde, 1, s. 3.
• Rado, Ş. (1961). Muhterem ses okuyucuları. Ses Dergisi, 1, s. 3.
• Refiğ, H. (2009). Ulusal sinema kavgası. Dergâh Yayınları.
• Refiğ, H. (Yönetmen). (1964). Gurbet Kuşları (Film). Artist Film.
• Refiğ, H. (Yönetmen). (1963). Şehirdeki Yabancı (Film). Be-Ya Film.
• Sağıroğlu, D. (Yönetmen). (1965). Bitmeyen Yol (Film). Gen-Ar Film
• Saldana, J. (2016). The coding manual for qualitative researchers. Sage.
• Sayar, L. (1960). Kamera spor. Kamera, 1, s. 17.
• Sinema. (1960). Si-Sa, 1, 3, s. 15.
• Sinema Postası. (1962). Niçin Çıkıyoruz? Sinema Postası, 1, s. 1.
• Soyman, E. (1966). Sosyal sigorta. Beyaz Perde, 1, ss. 1-4.
• Swartz, D. L. (2015). Bourdieucü perspektiften sosyolojik analiz için meta-ilkeler. P. S. Gorski (ed.). Bourdieu ve tarihsel analiz. Heretik Yayınları, ss. 41-64.
• Şekeroğlu, S. (1968). Türkçe düşünmek. Ulusal Sinema, 2.
• Şekeroğlu, S. (1964). Film yedinci sanatın koruyucusudur. Film, 1, ss. 1-2.
• Tükel, Z. (1961). Bilmediğiniz Zeki Müren. Perde, 1, ss. 4-5.
• Ulusal Sinema. (1968). Özgür sinema’nın önsözünde 1968’de ulusal Türk sineması… Ulusal Sinema, 2.
• Ün, M. (Yönetmen). (1968). Üç Arkadaş (Film). Emin Film.
• Üstün, İ. (1960). Bayanlar: Güzelliğinizin muhafazası için nasıl bir krem kullanmalısınız. İstanbul Hollywood, 1, 6, s. 16.
• Yahşi, F. (2023). Cumhuriyet senatosunun 1961 Anayasası’nda yer alış süreci ve kurucu meclisteki müzakereleri. Akademik Hassasiyetler, 10(22), ss. 541-560.
• Yenisey, İ. (1960). Ayşecik. Artist, 1, ss. 3-5.
• Yıldırım, T. (2018). Yeşilçam’da polisiyenin eleştirel dönüşümü: Toplumsal gerçekçi sinema hareketinin amblemi olarak Gecelerin Ötesi. Erciyes İletişim Dergisi 4(5), ss. 599-630.
• Yılmaz, M. M. (2023). Türk sinema eleştirisinin düşünsel temelleri. Doruk Yayınları.