Artan Öğrenci Artan Kamu Harcaması Anlamına Gelir Mi? Türkiye’de Devlet Üniversiteleri Üzerine Bir Analiz

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 43 - 51, 01.08.2018

İsmail Sadık Yavuz , Murat Ali Dulupçu

https://doi.org/10.32329/uad.395413

Öz

İlk insandan
günümüze kadar insanoğlu bilinmeyeni öğrenmeye çalışmıştır. Bilinmeyeni
öğrenmek için ise üniversiteler tercih edilen ilk kaynaklardan birisi olmuştur.
Zaman içerisinde üniversitelere artan talep, üniversite sayısının artması ve üniversitelerin
hacimlerinin büyümesi ile sonuçlanmıştır. Bu durum ise üniversitelere aktarılan
finansmanın artması sonucunu doğurmuştur. Gerekli olan finansman kaynaklarının
uygulamada tek tiplik arz etmediği ve çeşitlendiği görülmüştür.

Bu çalışmada
Türkiye’de devlet tarafından finanse edilen üniversitelerin harcamaları ile
öğrenci sayıları arasındaki bir ilişkinin varlığı tespit edilmeye çalışmıştır.
Bu amaçla 2006 öncesi kurulan 53 devlet üniversitesi incelemeye alınmıştır.
Zaman dilimi olarak 2006-2016 yılları arası belirlenmiştir. Yıllık olarak ön
lisans, lisans, yüksek lisans, doktora öğrenci sayıları ve üniversite
harcamaları temel değişkenler olarak tanımlanmıştır. Analiz olarak sabit
etkiler modelinden yararlanılarak panel veri analizi kullanılmıştır.

Yapılan
analiz sonucunda öğrenci sayıları ile harcamalar arasında pozitif yönlü
doğrusal ve güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Öğrenci sayılarının artmasının
dolaylı etkileri sebebi ile devlet üniversitelerinde yapılan harcamaların
arttığı tezi öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yüksek Öğretim Harcamaları, Yüksek Öğretim Öğrenci Sayıları, Panel Veri Analizi

Does Increasing Number of Students Mean to Increasing Public Expenditures? An Analysis on State Universities in Turkey

Öz

Humanity has
tried to learn unknown from the first man to today. Universities have been one
of the first sources of preference to learn the unknown. Over time, increasing
demand for universities has resulted in the proliferation and growth of
universities. This has resulted in increased funding to the universities. It
has been seen that the necessary funding sources of the universities are
unified and diversified.

In this
study, the existence of a relationship between spending and student numbers at
universities funded by the government in Turkey has tried to be determined. For
this purpose, 53 state universities that were established before 2006 were
examined. The time frame was set between 2006 and 2016. Associate, bachelor,
master, doctoral student numbers and university expenditures are defined as the
main variables. Panel data analysis was performed using the fixed effect model
as an analysis.

As a result
of the analysis made, a positive, linear and strong relation was found between
student numbers and expenditures. It has been determined that expenditures made
in state universities have increased due to the indirect effects of the
increase in student numbers.

Anahtar Kelimeler

Higher Education Expenditures, Number of Students in Higher Education, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Akça, H. (2012). Yükseköğretimin finansmanı ve Türkiye için yükseköğretim finansman modeli önerisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 91–104.
• Akçakanat, T., Çarılçı, İ., & Dulupçu, M. A. (2014). Üniversite öğrencilerinin bulundukları il merkezine ekonomik katkıları ve harcama eğilimleri: Isparta 2003–2009 yılları örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010(22), 165–178. http://dergipark.gov.tr/sufesosbil/issue/11415/136345
• Antalyalı, Ö. L. (2007). Tarihsel süreç içerisinde üniversite misyonlarının oluşumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 25–40. http://dergipark.gov.tr/sbe/issue/23199/247811
• Arı, A., & Zeren, F. (2014). CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme: panel veri analizi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 37–47. http://dergipark.gov.tr/yonveek/issue/13695/165744
• Barberi, L. (2005). Panel Unit Root Tests: A Review.
• Baskan, G. A. (2014). Türkiye de yükseköğretimin gelişimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1). http://www.gefad.gazi.edu.tr/issue/6769/91090
• Beck, N., & Katz, J. N. (2007). Random coefficient models for time-series–cross-section data: Monte Carlo experiments. Political Analysis, 15, 182–195.
• Bell, A., & Jones, K. (2015). Explaining Fixed Effects: Random Effects Modeling of Time-Series Cross-Sectional and Panel Data. Political Science Research and Methods, 3(1), 133–153. https://doi.org/DOI: 10.1017/psrm.2014.7
• Çayın, M., & Özer, H. (2015). Üniversitelerin il ekonomisine katkısı ve öğrencilerin tüketim yapısı: Muş Alparslan Üniversitesi örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2).
• de Ridder-Symoens, H. (2003). A history of the university in Europe: Volume 1, Universities in the Middle Ages (Vol. 1). Cambridge University Press.
• Devlet Memurları Kanunu, Kanun No. 657. Türkiye.
• Duncan, C., Jones, K., & Moon, G. (1998). Context, composition and heterogeneity: using multilevel models in health research. Social Science & Medicine, 46(1), 97–117.
• Ekinci, C. E. (2009). Türkiye’de Yükseköğretimde Öğrenci Harcama ve Maliyetleri. Eğitim ve Bilim, 34(154), 119–133. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/553
• Granger, C. W. J., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111–120.
• Greene, E. H. (2003). Econometric Analysis. New York: Prentice Hall.
• Gürüz, K. (2003). Dünyada ve Türkiye’de yükseköğretim: Tarihçe ve bugünkü sevk ve idare sistemleri. TC Yükseköğretim Kurulu.
• Harcırah Kanunu, Kanun No. 6245. Türkiye.
• Jones, K. (1991). Specifying and estimating multi-level models for geographical research. Transactions of the Institute of British Geographers, 148–159.
• Kamu İhale Kanunu, Kanun No. No. 4734. Türkiye.
• Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Kanun No. 4735. Türkiye.
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Kanun No. 5018. Türkiye.
• O’Connell, A. A., & McCoach, D. B. (2008). Multilevel modeling of educational data. Charlotte: Information Age Publishing.
• Oruç, K. O., Çekin, E., Tenderis, A. E., & Özmen, H. İ. (2011). Yükseköğretimde kaynak dağılımı üzerine bir değerlendirme Türkiyedeki devlet üniversitelerinin cari hizmet ödenekleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(4), 19–34.http://dergipark.gov.tr/vizyoner/issue/23017/246131
• Özer, M., & Biçerli, K. (2004). Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 55–85.
• Panel Data: A Selective Survey. (1997). (Discussion Paper Series No. 97–4).
• Schurer, S., & Yong, J. (2012). Personality, well-being and the marginal utility of income: What can we learn from random coefficient models? (Health, Economics and Data Group).
• SDU Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı. Devlet Üniversitelerinin harcamalarına ilişkin görüşme. Isparta.
• Selçuk, G. (2012). Atatürk üniversitesi öğrencilerinin harcamalarının analizi ve Erzurum ekonomisine katkısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3).
• TÜBİTAK Kaynaklarından Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri İle Özel Bütçeli İdarelere Proje Karşılığı Aktarılacak Tutarların Harcanması Ve TÜBİTAK Tarafından Yürütülen Dış Destekli Projelerin Harcamalarının Gerçekleştirilmesine İlişkin Esas Ve Usul.
• Yavuz, İ. S. (2011). Avrupa Birliği Adaylık Sürecinde Türkiye’de Mali Sürdürülebilirlik Üzerine Sayısal Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Yükseköğretim Kanunu, Kanun No. 2547. Türkiye.
• Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik.