KOLEKTİF BELLEK VE METİNSEL TOPLUM PARADİGMALARININ ANLATISAL YANSIMASI: ANLATIŞ ROMANI

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 452 - 467, 28.03.2025

Pınar Süt Güngör

https://doi.org/10.37999/udekad.1634172

Öz

Ursula K. Le Guin’in Anlatış (The Telling, 2000) adlı romanı, dil, kültür ve kolektif bellek arasındaki ilişkiyi sorgulayarak, otoriter ve baskıcı bir rejim altında kültürel anlatıların sistematik olarak yok edilmeye çalışılmasını ele alır. Maurice Halbwachs’ın kolektif bellek konusundaki teorik yaklaşımlarına dayanan bu çalışma, ileri teknolojiye sahip totaliter bir rejim tarafından geçmişe dair tüm anlatıların yok edilmesiyle ortaya çıkan bilim distopyasında bellek ve anlatı arasındaki ilişkiyi analiz etmeyi amaçlar. Ana karakter Sutty, kurgusal Aka gezegenindeki Okzat-Ozkat’ta yaptığı gizli araştırmalar neticesinde, anlatının sadece dilsel bir yapı olmadığını, aynı zamanda kültürel aktarımın ve kolektif belleğin temel unsuru olduğunu keşfeder. Bu bağlamda, çalışma, yazılı ve sözlü kültürün toplumsal kimliği ve kolektif belleği nasıl şekillendirdiğine odaklanırken, baskıcı rejimin belleği kontrol etme ve dönüştürme çabalarına rağmen anlatının ve metinsel söylemlerin bir direniş aracı olarak işlevselliğini inceler. Roger Chartier’in metinsel toplum (société textuelle) kavramına referansla, eserdeki toplum yapısı, metinlerin yazıldıkları toplumsal ve tarihi bağlamdan bağımsız olmadıklarını göstermekte ve bu nedenle metinlerin toplumsal yapıları ve pratikleri şekillendiren temel unsurlardan olduğunu öne çıkararak anlatıların kolektif bellek içinde korunduğunu örneklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ursula K. Le Guin, Anlatış, Kolektif Bellek, Metinsel Toplum, Kültür

THE NARRATIVE REFLECTION OF COLLECTIVE MEMORY AND TEXTUAL SOCIETY PARADIGMS: THE TELLING

Öz

Ursula K. Le Guin’s novel The Telling (2000) addresses the relationship between language, culture, and collective memory, examining the systematic eradication of cultural narratives under an authoritarian and oppressive regime. Grounded in Maurice Halbwachs’ theoretical approach on collective memory, this study analyzes the relationship between memory and narrative within a science fiction dystopia where a highly technologically advanced totalitarian regime seeks to obliterate all accounts of the past. The protagonist, Sutty conducts clandestine research in Okzat-Ozkat on the fictional planet Aka and discovers that narrative is not merely a linguistic structure but also a fundamental component of cultural transmission and collective memory. The study focuses on how written and oral cultures shape social identity and collective memory while examining the functionality of narrative and textual discourse as tools of resistance despite the oppressive regime’s efforts to control and transform memory. Referring to Roger Chartier’s concept of the textual society (société textuelle), the analysis of the social structure in the novel underscores that texts are not independent of the social and historical contexts in which they are produced. Hence, it highlights the role of texts as fundamental elements shaping social structures and practices, exemplifying how narratives are preserved within collective memory.

Anahtar Kelimeler

Ursula K. Le Guin, The Telling, Collective Memory, Textual Society, Culture

Kaynakça

• Assmann, J. (2018). Kültürel bellek: Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik (A. Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baccolini, R. & Moylan, T. (2003). Dark horizons: Science fiction and the dystopian imagination. Routledge.
• Bauman, Z. (2019). Kimlik. (M. Hazır, Çev.). Heretik Yayınları.
• Bernardo, S. M. & Murphy, G. J. (2006). Ursula K. Le Guin: A critical companion. Greenwood Press. Bilgin, N. (2013). Tarih ve kolektif bellek. Bağlam Yayıncılık.
• Boyer, P. & Wertsch, J. V. (2015). Zihinde ve kültürde bellek. (Y. Aşçı Dalar, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bruner, J. (1990). Acts of meaning. Harvard University Press.
• Call, L. (2017). Ursula K. Le Guin’in postmodern anarşizmi (D. Kurt, Çev.). SUB Yayımları.
• Chartier, R. (1995). Forms and meanings: Texts, performances, and audiences from codex to computer. University of Pennsylvania Press.
• Chartier, R. (1997). On the edge of the cliff: History, language, and practices. Johns Hopkins University Press.
• Doyuran, L. (2018). Kolektif belleğin inşası. Cinius Yayınları.
• Freedman, C. (2016). Ursula K. Le Guin’le konuşmalar (B. Erdoğan, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif bellek (Z. Karagöz, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Hanson, C. F. (2020). Memory and utopian agency in utopian/ dystopian literature: Memory of the future. Routledge.
• Jose, J. (1991). Reflections on the politics of Le Guin’s narrative shifts. Science Fiction Studies, 18/2, ss. 180-197. https://www.jstor.org/stable/4240058
• Klein, K. L. (2000). On the emergence of memory in historical discourse. Representations, 69, ss. 127-150. https://doi.org/10.2307/2902903
• Lambert, A. J., Scherer, L. N., Rogers, C. & Jacoby, L. (2015). Kolektif bellek topluluk ruhunu nasıl yaratır? P. Boyer ve J. V. Wertsch (Edt.), Zihinde ve kültürde bellek (ss. 247-275). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Le Guin, U. K. (2018). Dünyanın kıyısında dans (S. Ersavcı, Çev.). İthaki Yayınları.
• Le Guin, U. K. (2022). Yazma üzerine sohbetler (Ö. D. Gürkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Le Guin, U. K. (2023). Anlatış (K. B. Özbek, Çev.). İthaki Yayınları.
• Le Guin, U. K. (2024). Zihinde bir dalga (T. Birkan vd., Çev.). Metis Yayınları.
• Le Bon, G. (2018). Kitleler psikolojisi (E. Ataçay, Çev.). BilgeSu Yayıncılık.
• Novick, P. (1999). The Holocaust in American life. Houghton Mimin Company.
• Rochelle, W. G. (2001). Communities of the heart: The rhetoric of myth in the fiction of Ursula K. Le Guin. Liverpool University Press.
• Thrall, J. H. (2010). Learning to listen, listening to learn: The Taoist way in Ursula K. Le Guin’s The Telling. K. Hellekson vd. (Edt.), Practicing science fiction (ss. 197-212). McFarland Company.