ÜÇ AŞAMALI TANI TESTİ İLE FEN LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN GEOMETRİK OPTİK KONUSUNDAKİ ZİHİNSEL MODELLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 155 - 172, 31.12.2018

Süleyman Aydın , Sevda Öztekin

Öz

Bu çalışmanın amacı literatürden alınan
Geometrik Optik ile ilgili üç aşamalı tanı testi kullanılarak fen lisesi
öğrencilerinin geometrik optik konusundaki zihinsel modellerini belirlemektir.
Çalışmada veri toplama aracı olarak literatürden alınan geometrik optik ile
ilgili üç aşamalı tanı testi kullanılmış ve öğrencilerin geometrik optik
konusundaki zihinsel modelleme seviyeleri bu üç aşamalı tanı testi ile belirlenmiştir
Araştırmanın
örneklemini 2016-2017 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Erzurum'da bir Fen
Lisesi’nde öğrenim gören 50 onuncu sınıf öğrencisi oluşturmuştur.  Veriler ön bilgi ve akıl yürütme
stratejilerinin her birinin görev içerisinde tanımlandığı, tekrarlayan,
doğrusal olmayan sabit karşılaştırma yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir
(Charmaz, 2006).  Çalışmanın sonucunda öğrencilerin
genel olarak geometrik optik ünitesinin yansıma konusunda kavramsal bilgiyi
ifade etmede yeterli seviyede oldukları fakat kavramsal bilgiye ait çizimleri
belirleyemedikleri belirlenmiştir. Işığın kırılması konusunda hem kavramsal
bilgiyi ifade etmede hem de kavramsal bilgiye ait özel ışınlar ve görüntü
oluşumunu çizmede yetersiz oldukları anlaşılmıştır. Fen lisesi öğrencilerinin ışığın
doğası konusunda neden-sonuç ilişkisi kuramadıkları ve yetersiz düzeyde oldukları
belirlenmiştir. Geometrik optik konusundaki konuların
çoğu çizim, şekil ve görüntüden oluştuğu için fizik öğretmenlerinin derslerde
görsel materyaller, animasyonlar ve çizimler kullanmaları bu çalışmanın
önerileri arasındadır. 

Anahtar Kelimeler

Fen eğitimi, geometrik optik, zihinsel modeller

Kaynakça

• Atasoy, B., Kadayıfçı, H. ve Akkuş, H. (2007). Öğrencilerin Çizimlerinden ve Açıklamalarından Yaratıcı Düşüncelerinin Ortaya Konulması (Çizimler ve Açıklamalar Yoluyla Yaratıcı Düşünceler).
• Ayas, A., Köse, S. ve Taş, E. (2003). Bilgisayar Destekli Öğretimin Kavram Yanılgıları Üzerine Etkisi: Fotosentez. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(14),106-112.
• Aydın, S. (2007). Geometrik Optik Konusundaki Kavram Yanılgılarının Kavramsal Değişim Metinleri ile Giderilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publication
• Çakır, M. (2011). Üstün Yetenekli Öğrencilerin İletkenlik ve Yalıtkanlık Kavramları Hakkındaki Zihinsel Modellerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Çelik, H. ve Karamustafaoğlu, O. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Fizik Kavramları Öğretiminde Bilişim Teknolojilerinin Kullanımına Yönelik Öz-Yeterlik ve Görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1).
• Çepni, S. (2005). Kuramdan Uygulamaya Fen ve Teknoloji. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (3.Baskı).Trabzon: Celepler Matbaacılık
• DEMİRCİ, N., & AHÇI, M. (2016). University Students' Conceptual Understanding On The Subjects of Light And Optics. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 10(1).
• Dişikitli, A.F. (2011). İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumları İle Fen ve Teknoloji Dersi Başarıları Arasındaki İlişki (Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Emrahoğlu, N. ve Bülbül, O. (2010). 9 Sınıf Fizik Dersi Optik Ünitesinin Bilgisayar Destekli Öğretiminde Kullanılan Animasyonların ve Simülasyonların Akademik Başarıya ve Akılda Kalıcılığa Etkisinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3).
• Güneş, B., Gülçiçek, Ç. ve Bağcı, N. (2004). Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik öğretim elemanlarının model ve modelleme hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 35-48.
• Gürses, A., Açıkyıldız, M., Bayrak, R., Yalçın, M. ve Doğar, Ç. (2004). Fen Eğitimi: Kültürel Bir Bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 31.
• Karslı, F., & Alipaşa, A. Y. A. S. Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Kavramsal Değişimlerine Zenginleştirilmiş Laboratuvar Rehber Materyalinin Etkisi: Buharlaşma ve Kaynama. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 529-561.
• Kocakülah, A., & Demirci, N. (2010). Secondary school students’ conceptual understanding of image and image formation by a plane mirror. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 4(1), 141-162.
• Küçüközer, H., Kocakülah, S. (2006). Kavramsal Değişim İçin Öğretim: Basit Elektrik Devreleri, VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Özetler Kitabı, 07–09 Eylül, Ankara.
• M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2017). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programı.
• Meriç, G. ve Tezcan, R. (2016). Fen Bilgisi Öğretmeni Yetiştirme Programlarının Örnek Ülkeler Kapsamında Değerlendirilmesi (Türkiye, Japonya, Amerika ve İngiltere Örnekleri). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 62-82.
• Orhan, A., T. (2007). Fen Eğitiminde Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Yöntemlerinin İlköğretim Öğretmen Adayı, Öğretmen ve Öğrenci Boyutu Dikkate Alınarak İncelenmesi (Doİktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sözcü, U., Kıldan, A. O., Aydınözü, D. ve İbret, B. Ü. (2016). Bilimsellik Değerine İlişkin Zihinsel Modellerin Değişiminin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(2).
• Şimşek, Ö. ve Yeşiloğlu, Ö. (2016). Akran Öğretimi Yönteminin Elektrik Kavramlarının Öğrenimi ve Bilimsel Süreç Becerilerinin Kazanımı Üzerine Etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 72-94.
• Taslidere, E., & Eryilmaz, A. (2015). Assessment of Pre-Service Teachers' Misconceptions in Geometrical Optics via a Three-Tier Misconception/Ögretmen Adaylarinin Geometrik Optik Konusundaki Kavram Yanilgilarinin Üç-Asamali Kavram Yanilgisi Testi ile Degerlendirilmesi. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 269.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim Fen Eğitiminde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ulutaş, B. (2010). Kimya Eğitimi Öğrencilerinin Kimyasal Bağlar konusundaki Zihinsel Modelleri ve Bilişsel Haritaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uzal, G., Erdem, A. ve Ersoy, Y. (2016). Bir Grup Matematik ve Fen Bilimleri Öğretmeninin Sınıf İçinde Gerçekleştirdikleri Öğretim Etkinliklerinin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 64-85.
• Vosniadou, S., & Brewer, W. F. (1992). Mental models of the earth: a study of conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535–585.
• Vosniadou, S., & Brewer, W. F. (1994). Mental models of the day/night cycle. Cognitive Science, 18, 123–183.
• Yakışan, M., Selvi, M. ve Yürük, N. (2007). Biyoloji öğretmen adaylarının tohumlu bitkiler hakkındaki alternatif kavramları. Journal of Turkish Science Education, 4(1), 60-78.