SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE İLİŞKİN YETERLİK ALGILARI VE UYGULAMALARI

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 60 - 80, 31.08.2024

Goncagül Duman , İshak Kozikoğlu

https://doi.org/10.47714/uebt.1514508

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine ilişkin yeterlik algılarını ve uygulamalarını belirlemektir. Bu araştırmada karma araştırma yöntemi ve eş zamanlı iç içe geçmiş desen kullanılmıştır. Araştırma, küme örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen ve Van ili tüm ilçelerinde bulunan ortaokullarda görev yapan toplam 211 Sosyal Bilgiler öğretmeniyle yürütülmüştür. Ayrıca, ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 15 Sosyal Bilgiler öğretmeniyle görüşme yapılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Kaynaştırmada Öğretmen Yeterlik Ölçeği” ve “Yarı-Yapılandırılmış Görüşme Formu” kullanılmıştır. Araştırmada nicel verilerin analizinde ortalama ve standart sapma, nitel verilerin analizinde ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri sonucunda öğretmenlerin kaynaştırma yeterlik algılarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel verilerinin sonucunda ise öğretmenlerin öğrenci düzeyine göre planlamalar yapmada, sınıf yönetiminde ve ölçme değerlendirmede kendilerini yeterli gördükleri, fakat öğrenci düzeyine uygun etkinlikler yapabilme, sınıf dışı uygulamalar yapabilmede kendilerini yeterli görmedikleri ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine ilişkin sınıf içinde derse katma, iletişim kurma ve öğrenciye etkinlik yaptırma, sınıf dışında ise öğrenci seviyesine uygun ödevlendirme yapma, aileyle iletişim kurma gibi uygulamalar yaptıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretmenleri, kaynaştırma eğitimi, kaynaştırma uygulamaları yeterlik algılarıi özel gereksinimli bireyler

Kaynakça

• Akcan, E. ve İlgar, L. (2016). Kaynaştırma sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma konusundaki yeterliliklerinin araştırılması. HAYEF Journal of Education, 13(2), 27-40.
• Aküzüm, C. ve Altunhan, M. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile kaynaştırma eğitimi yeterliklerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 779-802.
• Aküzüm, C. ve Akbulut, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları ile kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 74-91.
• Ateş, R. C. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Babaoğlan, E. ve Yılmaz, Ş. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 345-354.
• Balbağ, M. Z., Çemrek, F. ve İnce, H. (2021). Fen Bilgisi ve Zihin Engelliler öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamalarındaki öğretmen yeterliliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 6(1), 63-77.
• Balo, E. D. (2015). İlkokullardaki kaynaştırma eğitimi uygulamalarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Fırat Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Batu, E. S. (2008). Başarılı bir kaynaştırma uygulaması icin öğretmenlerin sınıflarında yapabilecekleri. Journal of Elementary School Teachers and Educators, 18, 26-28.
• Bukvić, Z. (2014). Teachers’ competency for inclusive education. The European Journal of Social & Behavioural Sciences, 407-412.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cankaya, Ö. ve Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim I.kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-16.
• Çetin, M. (2020). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik görüşlerinin ve yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Demir, M. K. ve Açar, S. (2011). Kaynaştırma eğitimi konusunda tecrübeli sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 719-732.
• Deniz, E. ve Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 734-761.
• Denizli, H. (2015). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin ve fen bilimleri dersini alan kaynaştırma öğrencilerinin kaynaştırma eğitimi uygulamaları sürecine ilişkin görüş ve önerileri. Giresun Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Diken, İ. H. ve Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan Sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39.
• Dolapçı, S. ve Demirtaş, V. Y. (2016). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 141-160.
• Duruhan, K. (2004). Türkiyede okulda geleneksel anlayış ve yöntemlerle insan yetiştirmenin olumsuz etkileri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, (s1- 13). Malatya
• Evyapan, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin öz-yeterlilik algı düzeyleri ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkındaki görüşleri. Balıkesir Üniversitesi: Yayımlanmış yüksek lisans tezi.
• Filiz, İ. (2021). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik yeterlilikleri ile kaynaştırma eğitimi ile ilgili duygu tutum ve kaygıları arasındaki ilişki. Biruni Üniversitesi: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Gök, G. ve Erba, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Görmez, E. (2016). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik performans düzeyleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 144-158.
• Gözün, Ö. ve Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 65-77.
• Gürgün, H. (2005). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı ilköğretim sınıfında işbirliği ile öğretim yaklaşımının incelenmesi. Ankara Üniversitesi: Yayınlanmamış doktora tezi.
• İlk, G. ve Açıkalın, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştirma uygulamalarina yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(219), 57-88.
• Johnson, R. B. ve Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
• Kale, M., Dikici Sığırtmaç, A., Nur, İ. ve Abbak, B. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 35-45.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaya, A.(2016). Türkçe öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ve özel gereksinimli öğrencilere ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi: Yayımlanmış yüksek lisans tezi.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 391-415.
• Meral, B. F. ve Bilgiç, E. (2012). Kaynaştırmada öğretmen yeterliği ölçeği’nin Türkçe uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 9(2), 253-263.
• Mertoğlu, H. , Sarı, O. T. , Pusmaz, A. ve Balçın, M. D. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları yeterlikleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 131-154.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2020). Özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname ve özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara: MEB. Erişim Adresi:[https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_06/24163215_ozel_eYitim_yonetmeliYi_son_hali.pdf]
• Nayır, F. ve Kepenekci, Y. (2013). Kaynaştırma öğrencilerinin haklarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 69-89.
• Özcan, İ. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik duyguları tutumları ve kaygıları İle kaynaştırma uygulamalarındaki öğretmen yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi: Yayımlanmış yüksek lisans tezi.
• Pamuk, Y.(2016). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi: Yayımlanmış yüksek lisans tezi
• Punch, K.F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş. Nicel ve nitel yaklaşımlar (3.baskı). D. Bayrak, H.B. Arslan ve Z. Akyüz (Çev.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Sönmez, N., Alptekin, S. ve Bıçak, B. (2018). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde öz-yeterlik algıları ve hizmetiçi eğitim gereksinimleri: Bir karma yöntem çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2270-2297.
• Sözer, E. (2008). Sosyal bilgiler dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Eskişehir: Açıkköğretim Fakültesi Publishing.
• Şahin, Z. G. ve Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 6(1), 138-160.
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Anadolu Üniversitesi: Yayımlanmamış doktora tezi.
• Yavuz, M. (2017). Kaynaştırma uygulamalarında çalışan öğretmenlerin kaynaştırma yeterlilik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 401-415.
• Yaylacı, Z. ve Aksoy, B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimindeki yeterlilikleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6,19-4.
• Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.