FISHER ETKİSİ’NİN TÜRKİYE’DE HATEMİ-J ASİMETRİK NEDENSELLİK TESTİ KULLANILARAK İNCELENMESİ / Investigation of The Fisher Effect on Turkey Using Hatemi-J Asymmetric Causality Test

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 46 - 61, 30.04.2021

Samet Gürsoy , Cengiz Akçay

https://doi.org/10.29216/ueip.868319

Cited By: 2

Öz

Türkiye gibi gelişmekte olan birçok ülkede yüksek enflasyon oranlarının en temel sorunlardan bir tanesi olmasına bağlı olarak, enflasyon oranlarının faiz oranı üzerindeki etkisi halen tartışılmaktadır. Bu çalışmada ise bu durumun iktisat literatüründe bir karşılığı olan Fisher Etkisi göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Bu doğrultuda Ocak 2005-Ekim 2020 dönemleri arası aylık enflasyon ve faiz verileri kullanılarak Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik testi çalıştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda ise genel itibari ile enflasyon oranları ile faiz oranları arasında nedensellik ilişkisinin olduğu yönünde bulgulara erişilmiştir. Değişkenlerin pozitif ve negatif şoklarına ayrılarak yapılan analizlerde ise enflasyondaki artış ile faizlerde ki artış arasında iki yönlü simetrik bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bununla birlikte, faizlerdeki artış enflasyonu hem simetrik hem de asimetrik etkilediği görülmüştür. Çalışmadan elde edilen bulgulara bakıldığında 2005-2020 yılları için Türkiye’de Fisher Hipotezi’nin geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fisher Hipotezi, Enflasyon, Döviz Kuru, Faiz Oranı,

INVESTIGATION OF THE FISHER EFFECT ON TURKEY USING HATEMI-J ASYMMETRIC CAUSALITY TEST / Fisher Etkisi’nin Türkiye’de Hatemi-J Asimetrik Nedensellik Testi Kullanılarak İncelenmesi

Öz

The one of the most fundamental problems of high inflation rates in many developing countries such as Turkey, the effect the interest rate on the inflation rate is still under debate. In this study, it has been examined the Fisher Effect, which is a counterpart of this situation in the economics literature. In this direction, the Hatemi-J (2012) asymmetric causality test was conducted using monthly inflation and interest data between January 2005 and October 2020. As a result of the study, it was determined that there is a causality relationship between inflation and interest rates in general. In the analysis made by dividing the variables into positive and negative shocks, it was determined a bidirectional symmetrical causality relationship between the increase in inflation and the increase in interest rates. However, it has been observed that the increase in interest rates affects inflation both symmetrically and asymmetrically. Referring to the findings obtained from studies, it was concluded to be valid the fisher hypothesis for the years 2005-2020 in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Fisher Hypothesis, Inflation, Exchange Rate, Interest Rate,

Kaynakça

• Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2016-a). The Validity Of The International Fisher Hypothesis in Turkish Economy: Generalized Method Of Moments. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2), 69-91.
• Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2016-b). Enflasyon-Faiz Oranı Takası: Fisher Hipotezi Bağlamında Türkiye Ekonomisi İçin Dinamik En Küçük Kareler Yöntemi. Sosyoekonomi, 24(27), 33-55.
• Alacahan, N. D. (2011). Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Ülkelerde Enflasyon Döviz Kuru İlişkisi ve Türkiye Uygulaması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi ). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Alper, F. Ö. (2017). Türkiye’deki Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisinin Analizi: Bayer-Hanck Eşbütünleşme Testi. 3. International Congress On Political, Economic and Social Studies (ICPESS).
• Arısoy, İ. (2013). Testing for the Fisher Hypothesis under Regime Shifts in Turkey: New Evidence from Time-Varying Parameters. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(2), 496-502.
• Bayat, T. (2011). Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38, 47-60.
• Bayat, T., Kayhan, S. ve Doğan, Ç. (2014). An Ampirical Investigation of Fisherian Link in BRIC-T Countries. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 29(334), 95-120.
• Bocutoğlu, E. (2001). Makro İktisat: Keynesyen Teori ve Politikaları. Trabzon:Derya Kitabevi. Cai, Y. (2018). Testing the Fisher Effect in the US. Economics Bulletin, 38(2), 1014-1027.
• Çakmak S. (2002). Fisher Hipotezinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi: 1989-2001. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(3-4), 31-40.
• Çevik, Z. ve Zeren, F. (2014). Tarım Kredilerinin Finansal Gelişim Üzerindeki Etkisinin Asimetrik Nedensellik Testi İle İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), 197-208.
• Çinko, L. (2017). Türkiye’de Fisher Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması. Social Sciences Research Journal, 6(1), 53-64.
• Demirgil, B. ve Türkay, H. (2017). Türkiye’de Faiz Oranlarını Etkileyen Faktörler: Bir ARDL/Sınır Testi Uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 907-928.
• Demirgil, B. ve Türkay, H. (2018). Enflasyon-Faiz İlişkisi: Bir ARDL/Sınır Testi Uygulaması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 515-528.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072.
• Doğan, İ., Afsal, M. Ş. ve Örün, E. (2018). Türkiye’de Fisher Etkisi Bağlamında Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Non-Parametrik Analizi. 12-14 Nisan 2018 Uluslararası Ekonomi Araştırmaları ve Finansal Piyasalar Kongresi Bildiri Kitabı, 165-177, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Evren, S. ve Mucuk, M. (2009). Faiz ile Enflasyon Arasındaki İlişkinin Test Edilmesi: Türkiye Örneği (1980-2018). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı, 180-187.
• Fisher, I. (1930). The Theory of Interest. New York:The Macmillan Company.
• Hacıoğlu, V. ve Yerlikaya, Ö. (2014). Fisher Hipotezi ve Beklentilerin Rolü. İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(2), 109-130.
• Hacker, R.S. ve Hatemı-J, A. (2006). Testing for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• He, Y. (2018). A Study on the International Fisher Effect: An Investigation from South Korea and China. International Journal of Industrial Dstribution & Business, 9(7), 33-42.
• Jareno, F. ve Tolentino, M. (2013). The Fisher Effect: A Comperative Analysis in Europe. Jokull Journal, 63(12), 201-212.
• Koç, P. (2020). Türkiye’de Fisher Hipotezinin Fourier Fonksiyonlarla Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1425-1434.
• Küçükaksoy İ. ve Akalın, G. (2017). Fisher Hipotezinin Panel Veri Analizi ile Test Edilmesi: OECD Ülkeleri Uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 19-40.
• Lee, J. ve Strazıcıch, M. C. (2004). Minimum LM Unit Root Test with One Structural Break, Appalachian State University Working Papers, 4(17), 1-15.
• Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Maghyereh, A. ve Al-Zoubi, H. (2006). Does Fisher Effect Apply In Developing Countries: Evidence From A Nonlinear Cotrending Test Applied To Argentina, Brazil, Malaysia, Mexico, South Corea And Turkey. Applied Econometrics and International Development, 6(2), 31-46.
• Mohanty, R. K. (2012). Term Structure of Interest Rates and Fisher Effect in India: An Emprical Analysis. International Journal of Research in Commerce, Economics & Management, 2(9), 149-158. Ng, S. ve Perron, P. (2001). Lag Length Selection and the Construction of Unit Root Tests with Good Size and Power. Econometrica, 69(6), 1519-1554.
• Phillips, P. CB ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Phillips, P. ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335–346.
• Pınar, A. ve Erdal, B. (2018). Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Fisher Etkisinin Geçerliliği: Türkiye’den Ampirik Sonuçlar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(3), 1-12.
• Polat, M. A. (2020). Fisher Etkisinin Türkiye Örnekleminde Değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1551-1561.
• Sinan, O. B. (2019). Türkiye’de Faiz Oranı ile Enflasyon Oranı Arasındaki İlişki: 2006-2018. Sakarya İktisat Dergisi, 8(3), 200-221.
• Songur, M. (2019). Fourier Yaklaşımı ile Fisher Hipotezini Yeniden Gözden Geçirmek: Türkiye Örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 1-15.
• TCMB (2013). https://www.tcmb.gov.tr/ (Enflasyon ve Fiyat İstikrarı)
• TCMB (2020). https://www.tcmb.gov.tr/ (2021 Yılı Para ve Kur Politikası)
• Toda, H.Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(2), 225-250.
• TÜİK (2020). https://tuikweb.tuik.gov.tr/
• Uğur, A., Künç, S. ve Çelik, S. (2019). Türkiye’de Fisher Hipotezinin Geçerliliği: Enflasyon Hedeflemesi Rejimi Sonrasına Yönelik Ekonometrik Bir Analiz. Finansal Piyasalar ve Para Politikası. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Yenice, S. ve Yenisu, E. (2020). Türkiye’de Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranlarının Etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1065-1086.
• Yuhn, K. (1996). Is the Fisher Effect Robust? Further Evidence. Applied Economics Letters, 3(1), 41-44.