The Mediating Role of Job Satisfaction in the Effect of Employees’ Identification With The Leader on Organizational Citizenship Behavior: Banking Sector Example

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 417 - 435, 01.10.2025

Onur Oktaysoy

https://doi.org/10.20979/ueyd.1697169

Öz

This study aims to reveal the effect of employees' level of identification with the leader on organizational citizenship behavior (OCB) and the mediating role of job satisfaction in this relationship. The research model, shaped in the context of social identity theory and social exchange theory, holistically addresses the dimensions of the psychological bond that individuals establish with their leader figures, which are reflected in organizational results. The data required for the study was obtained from 177 employees in institutions operating in the banking sector in Kars province, and structural equation modeling (PLS-SEM) was used in the analysis process. The research findings show that identification with the leader has an effect on both job satisfaction and OCB, and that job satisfaction is a significant determinant of OCB. Another finding of the study is that job satisfaction has a partial mediating role in the relationship between identification with the leader and OCB. These results show that the leader figure is not only a managerial but also a meaning-producing element in the employee experience, and that this effect is directly reflected in the voluntary contribution behaviors of the employees. The study also enables the development of some practical suggestions on leadership approaches that will support employee commitment and voluntary contributions in the banking sector, where work tempo, regulatory supervision and customer interaction are intense.

Anahtar Kelimeler

Identification with Leader , Job Satisfaction , Organizational Citizenship Behavior , Banking , Leadership.

Çalışanların Liderle Özdeşleşmelerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisinde İş Tatmininin Aracı Rolü: Bankacılık Sektörü Örneği

Öz

Bu çalışma, çalışanların liderle özdeşleşme düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışına (ÖVD) etkisini ve bu ilişkide iş tatmininin aracı rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Sosyal kimlik kuramı ve sosyal değişim teorisi bağlamında şekillendirilen araştırma modeli, bireylerin lider figürleriyle kurdukları psikolojik bağın örgütsel sonuçlara yansıyan boyutlarını bütüncül biçimde ele almaktadır. Araştırma için gerekli veri, Kars ilinde bankacılık sektöründe faaliyet gösteren kurumlardaki 177 çalışandan edinilmiş ve analiz sürecinde yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) kullanılmıştır. Araştırma bulguları, liderle özdeşleşmenin hem iş tatmini hem de ÖVD üzerinde etkili olduğunu, ayrıca iş tatmininin ÖVD üzerinde anlamlı bir belirleyici olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bir diğer bulgusu, liderle özdeşleşme ile ÖVD arasındaki ilişkide iş tatmininin kısmi aracılık rolü olduğunun belirlenmesidir. Bu sonuçlar, lider figürünün çalışan deneyiminde yalnızca yönetsel değil, aynı zamanda anlam üreten bir unsur olduğunu ve bu etkinin çalışanların gönüllü katkı davranışlarına doğrudan yansıdığını göstermektedir. Çalışma, yüksek iş temposu, düzenleyici denetim ve müşteri etkileşiminin yoğun olduğu bankacılık sektöründe, çalışanların bağlılığını ve gönüllü katkılarını destekleyecek liderlik yaklaşımlarına dair bazı pratik öneriler geliştirilmesine de olanak tanımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderle Özdeşleşme , İş Tatmini , Örgütsel Vatandaşlık Davranışı , Bankacılık , Liderlik.

Kaynakça

• Avolio, B. J., Zhu, W., Koh, W., ve Bhatia, P. (2004). Transformational Leadership and Organizational Commitment: Mediating Role of Psychological Empowerment and Moderating Role of Structural Distance. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(8), 951-968.
• Ayanoğlu, Ç., Özkan, İ., ve Bayrakcı, M. (2023). Okul Örgütlerinde Öğretmenlerin Liderle Özdeşleşme Düzeylerinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 1404-1425.
• Bass, B. M., ve Avolio, B. J. (Eds.). (1994). Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership. Sage.
• Blau, P. M. (1964). Exchange and Power in Social Life. John Wiley & Sons, Inc., New York.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O., ve Ng, K. Y. (2001). Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425.
• Epitropaki, O., ve Martin, R. (2005). From Ideal to Real: A Longitudinal Study of the Role of Implicit Leadership Theories on Leader-Member Exchanges and Employee Outcomes. Journal of Applied Psychology, 90(4), 659.
• Fornell, C., ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gallup. (2023). State of the Global Workplace 2023 Report. Gallup, Inc. https://www.gallup.com/workplace/349484/state-of-the-global-workplace.aspx (Erişim: 12.03.2025).
• Gökgöz, H. (2024). Havalimanı Çalışanlarında Örgütsel Çekicilik Algısı ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisinin İncelenmesi. Journal of Aviation Research, 6(2), 185-202.
• Grant, A. M., ve Parker, S. K. (2009). 7 Redesigning Work Design Theories: The Rise of Relational and Proactive Perspectives. The Academy of Management Annals, 3(1), 317-375.
• Hackman, J. R., ve Oldham, G. R. (1976). Motivation Through the Design of Work: Test of a Theory. Organizational Behavior and Human Performance, 16(2), 250-279.
• Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2022). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) (3rd Ed.), Thousand Oaks, CA: Sage.
• Henseler, J., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2015). A New Criterion for Assessing Discriminant Validity in Varience-Based Structural Equation Modelling, Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115-135.
• Hertzberg, F., Mausner, B., ve Snyderman, B. (1959). The Motivation to Work. New York.
• Ilies, R., Nahrgang, J. D., ve Morgeson, F. P. (2007). Leader-Member Exchange and Citizenship Behaviors: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 92(1), 269.
• Judge, T. A., Heller, D., ve Mount, M. K. (2002). Five-Factor Model of Personality and Job Satisfaction: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 87(3), 530.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E., ve Patton, G. K. (2001). The Job Satisfaction–Job Performance Relationship: A Qualitative and Quantitative Review. Psychological Bulletin, 127(3), 376.
• Kark, R., Shamir, B., ve Chen, G. (2003). The Two Faces of Transformational Leadership: Empowerment and Dependency. Journal of Applied Psychology, 88(2), 246.
• Kavak, O., ve Kaygın, E. (2018). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Muhalefet Davranışı Üzerindeki Etkisi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 33.
• Kwan, H. K., Liu, J., ve Yim, F. H. K. (2011). Effects of Mentoring Functions on Receivers Organizational Citizenship Behavior in A Chinese Context: A Two-Study Investigation. Journal of Business Research, 64(4), 363-370.
• Li, J., Furst-Holloway, S., Masterson, S. S., Gales, L. M., ve Blume, B. D. (2018). Leader-Member Exchange and Leader Identification: Comparison and Integration. Journal of Managerial Psychology, 33(2), 122-141.
• Locke, E. A. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction. Handbook of Industrial and Organizational Psychology.
• Morçi̇n, S. E. (2019). Otel Çalışanlarının Liderle Özdeşleşme Tutumları: Antalya Örneği. Journal of Academic Value Studies, 4(18), 10-16.
• Oktaysoy, O., Kaygın, E., ve Topçuoğlu, E. (2023). Olumsuz Düşünce Döngüsü ve Kolektif Şükranın İşyeri Mutluluğuna Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 243-259.
• Organ, D. W., Podsakoff, P. M., ve MacKenzie, S. B. (2005). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents and Consequences. Sage Publications.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Ravasi, D., ve Van Rekom, J. (2003). Key Issues in Organizational Identity and Identification Theory. Corporate Reputation Review, 6, 118-132.
• Turner, J. C., ve Tajfel, H. (1986). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. Psychology of Intergroup Relations, 5, 7-24.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2023). Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi-2023-49692 (Erişim: 23.03.2025)
• Walumbwa, F. O., Avolio, B. J., ve Zhu, W. (2008). How Transformational Leadership Weaves its Influence on Individual Job Performance: The Role of Identification and Efficacy Beliefs. Personnel Psychology, 61(4), 793-825.
• Worku, M. A., ve Debela, K. L. (2024). A Systematic Literature Review on Organizational Citizenship Behavior: Conceptualization, Antecedents and Future Research Directions. Cogent Business and Management, 11(1), 2350804.
• Yavuz, E., Demirel, M. A., ve Aydın, H. (2024). Çok Yönlü Liderlik Yönelimlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(3), 1837-1850.
• Yıldırım, A., Özkul, R. F., Kaplan, N., ve Ertek, M. Y. (2024). Psikolojik Dayanıklılık ve İş Tatmini Ilişkisinde Içsel Motivasyonun Aracı Rolü: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(4), 780-794.
• Yüce, A., ve Kavak, O. (2017). İçsel Pazarlama Faaliyetlerinin Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. Cataloging-In-Publication Data, 3(3), 79-96.