Gaziantep Ağzının Dizilerde Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 393 - 404, 29.11.2022

Emine Soyyigit

Öz

20. yüzyıldan itibaren hızla yaygınlaşan ulaşım ve iletişim araçları, dil ve kültür alanında da önemli değişimlere yol açmıştır. Radyo, televizyon ve internet medyasının gelişim hızı, değişim süreçlerini daha karmaşık hale getirmiştir. İletişim araçları, insanlara bir bilgiye saniyeler içerisinde ulaşma imkânı sağlamakla birlikte bir kültür aktarıcısı görevi de üstlenmiştir. Bunun en iyi örneklerinden biri, televizyondur. En yaygın ve en uzun süre kullanılan iletişim aracı olarak televizyon, icat edildiğinden bu yana insanlar için bilgi akışının sağlandığı ve onlar üzerinde güçlü bir etkiye sahip olan önemli bir araç olmuştur. Televizyonda gösterilen birkaç saniyelik görüntü, insanların kararlarını, kısa sürede, olumlu veya olumsuz yönde değiştirebilecek kadar etkili olabilmektedir. Örneğin, konusu bir yörede geçen diziyle popüler olan bir mekân, birçok insanda orayı görme isteği uyandırırken; bazen dizide gösterilen bir sahne, insanların o şehre bakış açısını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu doğrultuda, söz konusu çalışmada son dönemlerde sayısı artan yöre dizilerinde oyuncuların ağız kullanımları hem ses ve şekil bilgisi hem de söz varlığı bakımından ele alınacaktır. Bir yöreyi konu alan ve o yöre ağzının kullanıldığı birçok dizi vardır. Çalışmanın kapsamı, Gaziantep’te geçen Yabancı Damat ve Zerda dizileriyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada dizi oyuncularının ağız kullanımları dikkate alınarak Gaziantep ağız özellikleriyle konuşmalarındaki kaymalar incelenmiş ve Gaziantep’in söz varlığına ait deyim, atasözü vb. ne kadar kullandıkları değerlendirilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın, en azından, yöre ağzına has olan bazı genel ağız özelliklerinin doğru kullanılması, insanların yöreyi hafızasında doğru şekilde kodlamasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağız, Gaziantep Ağzı, Dizi, Zerda, Yabancı Damat

An Investigation on the Use of Gaziantep Dialect in Series

Öz

The means of transportation and communication, which have become widespread since the 20th century, have also led to significant changes in the field of language and culture. The pace of development of radio, television and internet media has made the processes of change more complex. Communication tools not only provide people with the opportunity to access information in seconds, but also act as a cultural transmitter. One of the best examples of this is television. Television, as the most common and longest used communication tool, has been an important tool for the flow of information for people and having a strong influence on them since its invention. A few seconds of images shown on television can be effective enough to change people's decisions in a short time, either positively or negatively. For example, a place that is popular with a TV series set in a region makes many people want to see it; Sometimes a scene shown in the series can negatively affect people's view of that city. In this direction, in this study, the dialect usages of the actors in the regional serials, whose number has increased recently, will be discussed in terms of both phonetic and morphological knowledge and vocabulary. There are many TV series that are about a region and that local dialect is used. The scope of the study is limited to the TV series Yabancı Damat and Zerda in Gaziantep. In the study, considering the dialect usages of the TV actors, the shifts in their speech with Gaziantep dialect characteristics were examined and idioms, proverbs, etc. belonging to the vocabulary of Gaziantep were examined. How much they used was evaluated. In this context, it is thought that the study, at least, will contribute to the correct use of some general dialect features that are unique to the local dialect, and the correct coding of the region in the memory of the people.

Anahtar Kelimeler

Dialect, Series, Gaziantep dialect, Zerda, Yabancı Damat.

Kaynakça

• 1. Aksan, Doğan (2015). Türkçeye Yansıyan Türk Kültürü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• 2. Arslan, Ali (2006). Medyanın Birey, Toplum ve Kültür Üzerine Etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. Vol. 8, No. 1.
• 3. Aksoy, Ömer Asım (1933). Gaziantep Dilinin Tetkiki. Gaziantep: Gaziantep Halkevi Basımevi.
• 4. Aksoy, Ömer Asım (1936). Gaziantep Ağzında Sentaks. Gaziantep: CHP Basımevi.
• 5. Aksoy, Ömer Asım (1945). Gaziantep Ağzı I-II. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• 6. Aksoy, Ömer Asım (1946). Gaziantep Ağzı III. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• 7. Ayduttu, Serpil (2011). Dizilerin Türk Diline Olumsuz Etkileri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi. 31-34.
• 8. Çalık, D. ve Toker, G. (2016). Ekran Çağı İnsanı ve Dijital Toplum. http://inet-tr.org.tr/inetconf21/bildiri/24.pdf adresinden 25 Eylül 2018 tarihinde alınmıştır.
• 9. Ergin, Muharrem (1984). Türk Dili Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• 10. Kök, Abdullah (1995). Oğuzeli ve Yöresi Ağızları. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• 11. Gökçe, Faruk (1999). Gaziantep Ağzı ve Azeri Türkçesi. Cumhuriyetin 75. Yılına Armağan: Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• 12. Gül, Rıza (1999). Gaziantep Barakları Ağzı. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• 13. Güllüoğlu, Özlem (2012). Bir Kitle İletişim Aracı Olarak Televizyonun Popüler Kültür Ürünlerini Benimsetme ve Yayma İşlevi Üzerine Bir Değerlendirme. Global Media Journal, C. 2, S. 4, s. 64-86.
• 14. Kaplan, Mehmet (2006). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• 15. Nora, Pierre (2005). Hafıza Mekanları. Ankara: Dost Kitabevi.
• 16. Şimşek Umaç, Zeynep (2010). Gaziantep Çepni Ağzının Türkiye Türkçesinde Ana Ağız Gruplarını Belirleyen Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C. X, S. 1, s. 185-206.
• 17. Yurdigul, Yusuf ve Elitaş, Türker (2013). Türk Sinemasında Şive ya da Ağız Kullanımının Karakter Yapılandırmasına Etkisi. (ss. 43-65.) Atatürk İletişim Dergisi. S. 5, s. 43-65.
• 18. Kocadaş, Bekir (2006). Kültür ve Medya. Bilig. S. 34, s. 1-13.
• 19. Kocakerim, Hafıza Şeyma (2014). Gaziantep Şahinbey Ağzı. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• 20. Savaş, G. (2006). Kitle İletişim Araçlarına Eleştirel Bir Yaklaşım. Journal of Human Sciences. V. 8(1).
• 21. Sarıtiken, Hakan (2017). Gaziantep Merkez Ağzı. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• 22. Soyyigit, Emine (2012). Karkamış Ağzı. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.