PLANS OF THE UNITED NATIONS IN THE CONTEXT OF CYPRUS ISSUE

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 20 - 45, 16.11.2024

Erkin Karaca

https://doi.org/10.51763/uid.1527620

Öz

The Cyprus Problem is one of the longstanding international crises that has persisted for over half a century and has been the subject of various state and international organization initiatives to resolve, yet remains an ongoing issue even today. The fact that Turkish and Greek Cypriots, who reside in Cyprus, possess different religions, languages, and etnicities has been a significant source of conflict within the country. This problem, which directly involved Turkey and Greece, eventually led to more violent conflicts, with two states approaching the brink of war. As this situation threatened the interests of the Western powers, the United Nations, through its two key organs, the General Assembly and the Security Council, took steps to end the conflict by deploying a Peacekeeping Force. The Organization has since continued to issue a series of resolutions, plans, and negotiations. This study utilized various sources, including books, journals, articles, and official reports, and employed a descriptive analysis method. In line with the information obtained, the hypothesis is that the Annan Plan, which was one of the UN’s unsuccessful attempts to resolve the Cyprus problem, was an effective intervention.

Anahtar Kelimeler

United Nations, Cyprus Issue, Türkiye, Greece, Annan Plan

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN KIBRIS SORUNU BAĞLAMINDA YAPTIĞI PLANLAR

Öz

Kıbrıs Sorunu, yarım yüzyılı aşkın bir süredir gerilim halinde olan, çeşitli devletlerin ve uluslararası örgütlerin girişimleriyle çözülmeye çalışılan ancak günümüzde dahi zaman zaman gündeme gelen uluslararası krizlerden biridir. Kıbrıs’ta yaşayan Kıbrıslı Türkler ve Rumların iki farklı din, dil ve ırka sahip olmaları, ülke içerisinde çatışmalara neden olmuştur. Türkiye ve Yunanistan’ın doğrudan müdahil oldukları bu sorun, zamanla daha şiddetli çatışmaları beraberinde getirmiş; iki devlet savaşın eşiğine gelmiştir. Bu durum, Batı’nın çıkarlarını tehlikeye sürüklediği için çatışmaların derhal sona ermesi adına ilk olarak Birleşmiş Milletler, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi gibi iki önemli organıyla girişimlerde bulunmuştur. Örgüt, Barış Gücü’nün yanı sıra halen bir dizi karar, plan ve müzakereyi organize etmeye devam etmektedir. Çeşitli kitap, dergi, makale ve resmi raporlardan yararlanılan bu çalışmada, betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda hipotez, BM’nin Kıbrıs sorununu çözme girişimleri arasında başarısızlıkla sonuçlanan Annan Planı’nın çözüme ilişkin etkili bir müdahale olduğu yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Annan Planı, Birleşmiş Milletler, Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs Sorunu

Kaynakça

• Aksu, E. (2003) “The United Nations, Intra-state Peacekeeping and Normative Change- New Approaches to Conflict Analysis”, United Kingdom, Manchester University Press.
• Asmussen, J. (2004). Cyprus After the Failure of the Annan-Plan. European Centre for Minority Issues.
• Atasoy, S. (2003). Cyprus, Turkey, and the EU: The Need for a Gradual Approach. The Brown Journal of World Affairs, 10(1), 257-267.
• Atay, M. (2002). Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararlarında Kıbrıs Sorunu. Avrasya Dosyası BM Özel, 8(1), 299-309.
• Ayaz Avan, E. (2020). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu: Türkiye’nin Politikası ve AB’nin Yaklaşımı. Avrasya Etüdleri, 58, 87-112.
• Ayman, G. (2008). Kıbrıs Sorununda Güç Eşitsizliği ve Koalisyon Arayışı. Akademik- Orta Doğu, 3(1), 53-66. BBC News Türkçe. (2021, Nisan 27). BM Kıbrıs’ta resmi görüşmeler için ortak zemin bulunamadığını açıkladı. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56835583
• Bölükbaşı, S. (1998). The Cyprus Dispute and the United Nations: Peaceful Non-Settlement between 1954 and 1996. International Journal of Middle East Studies, 30(3), 411-434.
• Dalay, G. (2021). Turkey, Europe, and the Eastern Mediterranean: Charting a Way Out of the Current Deadlock. Brookings Doha Center. https://www.brookings.edu/articles/turkey-europe-and-the-eastern-mediterranean-charting-a-way-out-of-the-current-deadlock/
• Dodd, C. (2005). Constitutional Features of the UN Plan for Cyprus and its Antecedents. Turkish Studies, 6(1), 39-51.
• Dursun-Özkanca, O. (2024). Changing Respons to a Frozen Conflict: The Republic of Cyprus Soft Balancing vis-a-vis Turkey. International Political Science Review-Special Issue: Change in Armed Conflict, 45(1), 15-30.
• Erdoğan, A. (2021). The Legal and Political Dimensions of the Eastern Mediterranean Crisis: What Is at Stake? Insight Turkey, 23(1), 77-98.
• Ertuğ, O. (2001). The United Nation’s Approach to the Cyprus Issue and UNFICYP. Perceptions- Journal of International Affairs, 6(3), 1-7.
• Ertuğrul, S. (2012). Kıbrıs Sorunu ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreterlerinin Çözüm Önerileri [Yayınlanmış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Evans, G., ve Ahtisaari, M. (2004, Nisan 19). Cyprus: Three advantages of the Annan peace plan. International Crisis Group. https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/western-europemediterranean/cyprus/cyprus-three-advantages-annan-peace-plan
• Fırat, M. (2002). Yunanistan’la İlişkiler. İçinde B. Oran (Ed.), Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt1: 1919-1980 (6. baskı). İletişim Yayınları.
• General Secreteriat of the Council. (2020, Ekim 1). Special meeting of the European Council- Conclusions. https://data.consilium. europa.eu/doc/document/ST-13-2020-INIT/en/pdf
• Gözen-Ercan, P. (2017). The Cyprus Question: At an Impasse for Too Long. İçinde P. Gözen-Ercan (Ed.), Turkish Foreign Policy: International Relations, Legality and Global Reach (ss. 321-338). Palgrave Macmillan.
• Günar, A. (2020). Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 37, 95-118.
• Gürdeniz, C. (2017). Mavi Vatan Yazıları. Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Hatipoğlu, E. (2021). Türkiye, Birleşmiş Milletler ve Doğu Akdeniz Sorunu. İçinde T. Arı ve M. H. Caşın (Ed.), Doğu Akdeniz Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası (ss. 27-41). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Joint Declaration on Cyprus. (2014, Şubat 11). 11 February 2014 Joint Declaration on Cyprus. UN Cyprus Talks. https://uncyprustalks.unmissions.org/11-february-2014-joint-declaration-cyprus
• Ker-Lindsay, J. (2005). EU Accession and UN Peacemaking in Cyprus. Palgrave Macmillan.
• Kıbrıs Haber Ajansı. (2022, Temmuz 6). Guterres, Kıbrıs İyi Niyet Misyonu Raporu’nda bir BM temsilcisinin kritik destek sağlayabileceği görüşünde. https://www.cna.org.cy/tr/article/3528562/
• Kısacık, S. (2021). 21.Yüzyılda Türkiye’nin Doğu Akdeniz Enerji Güvenliği Politikaları: Çatışma Mı Yoksa İşbirliği Mi? İçinde T. Arı & M. H. Caşın (Ed.), Doğu Akdeniz Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası (1., ss. 239-260). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Koçak, O. (2021). The Role of the United Nations and The UNFICYP in the context of Cyprus Problem [Unpublished Master’s Thesis]. Near East University.
• Kurunç, H. (2013). Birleşmiş Milletler Müdahaleleri: Barışıkoruma ve Barışa Zorlama Operasyonlarının İncelenmesi [Yayınlanmış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Küçük, A. (2022). Tekrarlayan Çatışmalarda Üçüncü Aktörlerin Rolü: Türkiye-Yunanistan İlişkilerinde Kıbrıs Örneği. İçinde E. Özsüer (Ed.), Tarih ve Uluslararası İlişkiler Perspektifinden Türk-Yunan İlişkileri 1821-2021 (ss. 240-263). Boyut Yayıncılık.
• Larrabee, S. (2012). Greek-Turkish Relations in an Era of Regional and Global Change. Southeast European and Black Sea Studies, 12(4), 471-479.
• Maghdid, R. (2016). The Impact of Peace and Conflict in Cyprus on Turkey’s International Relations. 3(2), 1058-1075.
• Marisa, P., & Köprülü, N. (2022). The Role of the United Nations in Peace-Building in Cyprus: Lessons From UNDP and UNFICYP. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 39-56.
• Mavi Vatan Web Sayfası. (2023, Ekim 23). Mavi Vatan Kavramı ve Önemi. https://mavivatan.net/mavi-vatan-kavrami-ve-onemi/
• McDonald, R. (1993). Cyprus a Peacekeeping Paradigm. The World Today, 49(10), 182-184. Migdalovitz, C. (2005). Cyprus: Status of U.N. Negotitations (CRS Issue Brief for Congress IB89140).
• Milligan, J. (2023). Power-Sharing as a Means of Conflict Resolution A Comparative Analysis of the Peace Processes in Northern Ireland and Cyprus. Institut für Föderalismus (IFF) Working Paper Online No:40. https://doi.org/10.51363/unifr.diff.2023.40
• Özersay, K. (2013). Kıbrıs Konusu. İçinde B. Oran (Ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne, Olgular, Belgeler, Yorumlar (2001-2012) (2., C. 3, ss. 632-689). İletişim Yayınları.
• Pollis, A. (1996). The Social Construction of Ethnicity and Nationality: The Case of Cyprus. Nationalism and Ethnic Politics, 2(1), 67-90.
• Richmond, O. (1998). Mediating in Cyprus. Frank Cass Publishers.
• Richmond, O. (2002). Decolonisation and Post-Independence Causes of Conflict: The Case of Cyprus. Civil Wars, 5(3), 163-190.
• Saylan, İ. (2019). Uluslararası Çatışma Çözümü ve Bir Zorlu Çatışma Örneği Olarak Kıbrıs Sorunu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1742-1756.
• Security Council Report. (t.y.). UN Documents for Cyprus: Security Council Resolutions. https://www.securitycouncilreport.org/un_documents_type/security-council-resolutions/page/1?ctype=Cyprus&cbtype=cyprus#038;cbtype=cyprus
• Sönmezoğlu, F. (2016). Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası 1945-1991: C. 2. DER Yayınları.
• Sözen, A., & Özersay, K. (2007). The Annan Plan: State Succession or Continuity. Middle Eastern Studies, 43(1), 125-141.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü. (2019, Mayıs 7). BM’den Doğu Akdeniz Açıklaması. Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE)- Institute of Strategic Thinking. https://www.sde.org.tr/ege-kibris/bmden-dogu-akdeniz-aciklamasi-haberi-10124
• Şahin, İ., & Günar, A. (2021). Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Siyaseti. İçinde T. Arı & M. H. Caşın (Ed.), Doğu Akdeniz Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası (ss. 43-66). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Şener, B. (2013). Türk Dış Politikasında Güç Kullanma Seçeneği: Teorik, Tarihsel ve Hukuksal Bir Analiz (1923-2010). Barış Kitabevi.
• Tamçelik, S. (2013). BM Güvenlik Konseyi’nin Kıbrıs’la İlgili Aldığı Bazı Kararların Özellikleri ve Analitik Değerlendirmesi (1964-1992). Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 1229-1268.
• Tuncer, H. (2012). Kıbrıs Sarmalı: Nasıl Bir Çözüm? (Genişletilmiş 2.Basım). Kaynak Yayınları.
• Tuncer, H. (2017). Türk Dış Politikası: Cumhuriyet Dönemi (1920-2002): C. 2. (1.). Kaynak Yayınları.
• Ulusoy, K., & Atakara, P. (2023). The Cyprus Conflict: A Case for “Joint Decision Trap”. Insight Turkey, 25(3), 241-266.
• UN General Assembly. (2023). Resolution adopted by the General Assembly on 4 December 2023, 42nd Plenary Meeting (A/RES/78/65; Strengthening of security and cooperation in the Mediterranean region). United Nations General Assembly.
• UN Security Council. (2024). Resolution 2723 (2024): Adopted by the Security Council at its 9539th meeting, on 30 January 2024 (S/RES/2723 (2024)). https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n24/025/56/pdf/n2402556.pdf
• Urquhart, B. (1992). The United Nations in 1992: Problems and Opportunities. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), 68(2), 311-319.
• Ünver-Noi, A. (2019). Doğu Akdeniz’de ABD, AB ve Türkiye İlişkileri Nereye? EURO Politika, 3(2), 13-16.
• Yazıcıoğlu, Y. (2024, Mart 29). Kıbrıs sorunu çıkmazda mı, yoksa çözüm hala mümkün mü? VOA Türkçe.
• Yılmaz, M. E. (2005). The Cyprus Conflict and the Annan Plan: Why One More Failure? Ege Academic Review, 5(1), 29-39.
• Yorucu, V., ve Keleş, R. (2007). The Construction Boom and Environmental Protection in Northern Cyprus as a Consequence of the Annan Plan. Construction Management and Economics, 25(1), 77-86.