Öz
Occupational health and safety is one of the most important problem areas in labour relations. Our country has a bad record in terms of work-related accidents and deaths. The issue is the responsibility of the employer within the framework of the supervision obligation. However, the fault of the worker is generally sought in accidents and the responsibility is attributed to the worker. The employer may refrain from taking occupational health and safety measures in the workplace due to the cost. However, failure to take these measures causes costs to increase differently in the workplace. In this study, a model proposal has been developed in the field of occupational health and safety. This model is based on the employer and proposes that employers who do not fulfil their obligation to protect and observe workers should not be allowed to open a workplace. In a good occupational health and safety model, employers, various ministries, universities, municipalities, trade unions and professional chambers should work together. It is also suggested that the market relationship in supervision in the current system should be eliminated.
Anahtar Kelimeler
Occupational Health and Safety Occupational Accidents Employer's Responsibilities Occupational Health and Safety Model
Proje Numarası
Proje çerçevesinde yapılmamıştır
Kaynakça
- Arıcı, K. (2022a). Türk iş hukuku-I toplu iş ilişkileri hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Arıcı, K. (2022b). Türk iş hukuku-II ferdi iş ilişkileri hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Başbuğ, A. & Yücel-Bodur, M., (2021). İş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Çelik, N., Caniklioğlu, N. & Canbolat, T., (2019). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Eyrenci, Ö., Taşkent, S. & Ulucan, D., (2016). Bireysel iş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Fişek, G. (1995). Çok bilimli eksende işçi sağlığı ve iş güvenliği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50 (3), 167-172.
- ForumSağlık2023 (Mayıs, 2023). Kamusal işçi sağlığı ve güvenliği hizmet modeli. https://saglik2023.org/pano/kamusal-isci-sagligi-ve-guvenligi-hizmet-sunum-modeli. Erişim Tarihi: 01.10.2024. Günay, C. İ., (2015). İş kanunu şerhi. Cilt 1. İstanbul: Yetkin Yayınları.
- İSİG Meclisi (2024). İş cinayeti raporu Eylül 2024. https://www.isigmeclisi.org/. Erişim Tarihi: 03.10.2024.
- Kablay, S. (2022a). İşçi sağlığı ve iş güvenliğinde denetim sorunu- piyasaya teslim edilmiş denetim(?). https://saglik2023.org/forum/isci-sagligi-ve-is-guvenliginde-denetim-sorunupiyasaya-teslim-edilmis-denetim-63. Erişim Tarihi: 3. Mayıs 2023.
- Kablay, S. (2022b). Herkes işveren veya işveren vekili olabilmeli mi? https://saglik2023.org/pie/idea/herkes-isveren-veya-isveren-vekili-olabilmeli-mi. (Kasım, 2022). Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2023.
- Karadoğan, E. (2018). Yaşama verilen değerin bileşik göstergesi bağlamında demokrasi hak arama ve örgütlenme özgürlüğünün işçi sağlığı ve güvenliğine etkisi. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 99-119.
- Millioğulları Kaya, Ö. Kıran, M.D. (2018). Kamu hastanelerinde çalışan taşeron temizlik işçilerinin sağlığı ve güvenliği. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 121-142.
- Narmanlıoğlu, Ü., (2014). İş hukuku-ferdi iş ilişkileri I. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Özveri, M. (2018). Türkiye’de iş kazaları ve iş kazalarını önlemede yetersiz kalan yasalar. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 61-80.
- SGK. (2023). SGK istatistik yıllıkları. https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/. Erişim Tarihi: 01.09.2024.
- Süzek, S., (2019). İş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Taşyürek, M. (2018). İş sağlığı ve güvenliği hizmet modeli değiştirilmeli mi? Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi.81-98.
- Yıldız, G. B. (2018). İşçi sağlığı ve iş güvenliği sisteminin etkinliği üzerine bir değerlendirme. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 43-60.
- Yücesan-Özdemir, G. (2018). İşçi sağlığının ekonomi politiği: Yöntemsel ve politik açılımlar/sorunlar. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 31-41.
- Kanun ve Yönetmelikler
- 854 Sayılı Deniz İş Yasası. Kabul Tarihi: 20/4/1967, Resmî Gazete Tarih: 29/4/1967, Sayı: 14586
- 3572 Sayılı İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Yasa. Kabul Tarihi: 14/6/1989, Resmî Gazete Tarih: 17/6/1989, Sayı:20198
- 4857 Sayılı İş Yasası. Kabul Tarihi: 22/5/2003, Resmî Gazete Tarih: 10/6/2003, Sayı: 25134
- 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun. Kabul Tarihi: 13/6/1952, Resmî Gazete Tarih: 20/6/1952, Sayı: 8140
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu. Kabul Tarihi: 11/1/2011 Resmî Gazete Tarih: 4/2/2011, Sayı:27836
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası. Kabul Tarihi: 30/6/2012, Resmî Gazete Tarih: 30/6/2012, No: 28339
- 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası. Kabul Tarihi: 18/10/2012, Resmî Gazete Tarih: 7/11/2012, Sayı: 28460
- İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik. Bakanlar Kurulu Kabul Tarihi 14/7/2005, No: 2005/9207, Resmî Gazete Tarih: 10/8/2005, No: 25902
Öz
İşçi sağlığı ve iş güvenliği çalışma ilişkilerinde en önemli sorun alanlarından birisidir. Ülkemiz ise işe bağlı kazalar ve ölümler konusunda kötü bir karneye sahiptir. Konu işverenin gözetim borcu çerçevesinde onun sorumluluğundadır. Ancak genellikle kazalarda işçi hatası aranıp, sorumluluk işçiye yüklenmektedir. İşveren maliyeti nedeniyle işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini almaktan çekinebilir. Oysa bu önlemlerin alınmaması işyerinde maliyetlerin farklı şekilde artmasına neden olur. Bu çalışmada işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında bir model önerisi geliştirilmiştir. Bu model işvereni temele almakta, işçiyi koruma ve gözetme borcunu yerine getirmeyen işverenlere işyeri açma izni verilmemesini önermektedir. Diğer yandan işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda; düzenlemeler, uygulamalar, denetim ve yaptırım konusunda çeşitli kurumların sürece katılmasını gerekli görmektedir. İyi bir işçi sağlığı ve iş güvenliği modelinde işveren, çeşitli bakanlıklar, üniversiteler, belediyeler, sendikalar ve meslek odalarının birlikte çalışması gerekmektedir. Ayrıca mevcut sistemde denetimdeki piyasa ilişkisinin de ortadan kaldırılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği İş Kazaları İşverenin Sorumlulukları İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Modeli İş Sağlığı ve Güvenliği
Etik Beyan
Makalenin hazırlanmasında etik ilkelere uyulmuştur. Bir görüşme ya da deney yapılmadığından etik kurul belgesi alınmamıştır. Geliştirilen model yazarın fikir dünyasının yansımasıdır.
Destekleyen Kurum
Yok
Proje Numarası
Proje çerçevesinde yapılmamıştır
Teşekkür
-
Kaynakça
- Arıcı, K. (2022a). Türk iş hukuku-I toplu iş ilişkileri hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Arıcı, K. (2022b). Türk iş hukuku-II ferdi iş ilişkileri hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Başbuğ, A. & Yücel-Bodur, M., (2021). İş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Çelik, N., Caniklioğlu, N. & Canbolat, T., (2019). İş hukuku dersleri. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Eyrenci, Ö., Taşkent, S. & Ulucan, D., (2016). Bireysel iş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Fişek, G. (1995). Çok bilimli eksende işçi sağlığı ve iş güvenliği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50 (3), 167-172.
- ForumSağlık2023 (Mayıs, 2023). Kamusal işçi sağlığı ve güvenliği hizmet modeli. https://saglik2023.org/pano/kamusal-isci-sagligi-ve-guvenligi-hizmet-sunum-modeli. Erişim Tarihi: 01.10.2024. Günay, C. İ., (2015). İş kanunu şerhi. Cilt 1. İstanbul: Yetkin Yayınları.
- İSİG Meclisi (2024). İş cinayeti raporu Eylül 2024. https://www.isigmeclisi.org/. Erişim Tarihi: 03.10.2024.
- Kablay, S. (2022a). İşçi sağlığı ve iş güvenliğinde denetim sorunu- piyasaya teslim edilmiş denetim(?). https://saglik2023.org/forum/isci-sagligi-ve-is-guvenliginde-denetim-sorunupiyasaya-teslim-edilmis-denetim-63. Erişim Tarihi: 3. Mayıs 2023.
- Kablay, S. (2022b). Herkes işveren veya işveren vekili olabilmeli mi? https://saglik2023.org/pie/idea/herkes-isveren-veya-isveren-vekili-olabilmeli-mi. (Kasım, 2022). Erişim Tarihi: 3 Mayıs 2023.
- Karadoğan, E. (2018). Yaşama verilen değerin bileşik göstergesi bağlamında demokrasi hak arama ve örgütlenme özgürlüğünün işçi sağlığı ve güvenliğine etkisi. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 99-119.
- Millioğulları Kaya, Ö. Kıran, M.D. (2018). Kamu hastanelerinde çalışan taşeron temizlik işçilerinin sağlığı ve güvenliği. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 121-142.
- Narmanlıoğlu, Ü., (2014). İş hukuku-ferdi iş ilişkileri I. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Özveri, M. (2018). Türkiye’de iş kazaları ve iş kazalarını önlemede yetersiz kalan yasalar. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 61-80.
- SGK. (2023). SGK istatistik yıllıkları. https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/. Erişim Tarihi: 01.09.2024.
- Süzek, S., (2019). İş hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Taşyürek, M. (2018). İş sağlığı ve güvenliği hizmet modeli değiştirilmeli mi? Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi.81-98.
- Yıldız, G. B. (2018). İşçi sağlığı ve iş güvenliği sisteminin etkinliği üzerine bir değerlendirme. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 43-60.
- Yücesan-Özdemir, G. (2018). İşçi sağlığının ekonomi politiği: Yöntemsel ve politik açılımlar/sorunlar. Karadoğan, E., Yenimahalleli Yaşar, G., Dertli, N., Millioğulları Kaya, Ö., Kablay, S. & Akpınar, T. (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in izinde ortak emek ve ortak eylem içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi. 31-41.
- Kanun ve Yönetmelikler
- 854 Sayılı Deniz İş Yasası. Kabul Tarihi: 20/4/1967, Resmî Gazete Tarih: 29/4/1967, Sayı: 14586
- 3572 Sayılı İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Yasa. Kabul Tarihi: 14/6/1989, Resmî Gazete Tarih: 17/6/1989, Sayı:20198
- 4857 Sayılı İş Yasası. Kabul Tarihi: 22/5/2003, Resmî Gazete Tarih: 10/6/2003, Sayı: 25134
- 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun. Kabul Tarihi: 13/6/1952, Resmî Gazete Tarih: 20/6/1952, Sayı: 8140
- 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu. Kabul Tarihi: 11/1/2011 Resmî Gazete Tarih: 4/2/2011, Sayı:27836
- 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası. Kabul Tarihi: 30/6/2012, Resmî Gazete Tarih: 30/6/2012, No: 28339
- 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası. Kabul Tarihi: 18/10/2012, Resmî Gazete Tarih: 7/11/2012, Sayı: 28460
- İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik. Bakanlar Kurulu Kabul Tarihi 14/7/2005, No: 2005/9207, Resmî Gazete Tarih: 10/8/2005, No: 25902
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Sosyal Politika (Diğer) |
| Bölüm | Cilt: 6 Sayı: 2 |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | Proje çerçevesinde yapılmamıştır |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 15 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 6 Sayı: 2 |
Publication Principles
1. Manuscripts submitted to The Journal of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences must not have been published anywhere before and should not have been submitted for publication.
2. Articles written in either Turkish or English languages are published in the journal. The scientific and linguistic responsibility of the studies published in the journal belongs to the author(s).
3. In our journal, not only studies coming from academicians but also studies coming from researchers will be evaluated.
4. Studies that had been presented at conferences before and have not been published in full text, only had been published abstracts, can be accepted into the publication evaluation process provided that it is stated in the study.
5. Articles should be submitted to our journal electronically. To submissions of articles online through the website and follow the stage of the article in the referee evaluation process, it is necessary to be a member and log in to the Journal. The personal information entered on the journal's website will only be used for the stated purposes of the journal and will not be accessible for any other purpose or to any party.
6. The authors are informed about the refereeing process of the articles submitted to The Journal of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences through the system and the evaluation reports can be easily followed by them via the system.
7. When applying, an article file without author information will be uploaded to the system.
8. The journal is based on the blind peer-review process. In the articles to be sent to the referee, the confidentiality of the information regarding the author's identity is ensured.
9. The articles submitted to the journal are sent to at least two referees after the preliminary examination in terms of form and content. Manuscripts that receive positive feedback from the referees are included in the publication process. If one positive and one negative report is received from the referees, the study is sent to a third referee by the Journal Editor.
10. It is aimed that the articles submitted to the journal will complete the referee process within two months. However, the authors of the articles for which corrections are requested must make the relevant corrections within one month and send them to the editorial board.
11. In line with the reports from the referees, it is decided to publish the article, to request revisions, additional information and abbreviations from the authors within the framework of the report, or not to publish it, and this decision is announced to the authors through the system. The authors are answerable for making all changes requested by the referees. Studies will not be published without constructing the desired changes.
12. The articles whose evaluation process is completed are queued by the journal editorial office and published in the relevant issue of the journal.
13. Manuscripts that do not comply with the journal's subject, spelling or grammar rules are returned to the authors after the preliminary review without being sent to the referees. All kinds of changes in form and content may be requested from the authors of the manuscripts received for preliminary evaluation.
14. All publication rights of the articles accepted and published in the journal in written and electronic media belong to The Journal of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences.
15. No royalties are paid to the authors for the works published in the journal and the author does not have any claim rights.
16. The opinions in the articles published in the journal are subject to the responsibility of the corresponding authors.
17. In line with the reports received from the referees, it is decided to publish the article, to request corrections, additional information and abbreviations from the authors within the framework of the report, or not to publish the article, and this decision is notified to the authors via the system. Authors are obliged to make all changes requested by the referees. The manuscripts are not published until the requested changes are made.
18. All publication rights of the articles accepted and published in the journal in written and electronic media belong to The Journal of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences.
19. No royalties are paid to the authors for the works published in the journal and the author does not have any claim rights.
20. The opinions in the articles published in the journal are subject to the responsibility of the relevant authors.
21. Articles accepted for publication cannot be reproduced and published in any way without the written permission of The Journal of Ünye Faculty of Economics and Administrative Sciences. However, it can be quoted provided that the source is cited.
22. If a research study has been supported by any institution or produced from the thesis, this should be indicated as a footnote on the same page by placing (*) on the last word of the title of the work.