Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) İle Aile İşletmelerinde Performans Analizi

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 1, 302 - 315, 31.01.2019

Hacer Handan Demir Cemal Zehir

https://doi.org/10.29137/umagd.525684

Öz

Bu çalışmada, yapısal
eşitlik modeli kullanılarak aile işletmelerinde performans analizi yapılmıştır.
Aile işletmelerinde aile etkisi, pazarlama yönelimi, yönetim kararları içinde
stratejik süreç, yönetim kurulu, insan kaynakları ve devir (vekalet)
unsurlarının işletme ve aile performansına etkileri yapısal eşitlik modeli
(YEM) kullanılarak incelenmiştir. Bu kapsamda 244 aile şirketine ait anketler
değerlendirilerek, analizler sonucunda ana hipotezler ile aile etkisi,
pazarlama yönelimi ve yönetim kararlarının hem aile performansını hem de
finansal (mali) performansı arttırıcı etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıştır.
Mali performans üzerinde en büyük etkinin aile etkisi olduğu, yönetim kararları
boyutunun alt boyutları olan devir ve stratejik sürecin de önemli etkiye sahip
olduğu sonucuna varılmıştır. Aile performansı için bakıldığında, yine en yüksek
etki aile etkisi boyutudur. İkinci olarak yönetim kararları, sonrasında
pazarlama yönelimi etkilidir. Yönetim kararlarının alt boyutları içinde en
yüksek etki devir, insan kaynakları, 
stratejik süreç ve yönetim kurulu olarak elde edilmiştir. Bununla
birlikte alt hipotezler ile aile etkisinin pazarlama yönelimi ve yönetim
kararlarına etkisi, ayrıca yönetim kararları ile pazarlama yöneliminin çift
yönlü ilişki analizi çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile işletmesi, Aile etkisi, Pazarlama yönelimi, İşletme performansı, Aile performansı, Yönetim kararları

Performance Analysis in Family Businesses with Structural Equation Modelling

Öz

In this study, performance analysis in family businesses is conducted by using structural equation modelling. The effect of family influence, marketing orientation, and managerial decisions including strategic process, board of directors, human resources and succession on the business and family performances, is analyzed by using structural equation modelling (SEM). In this context, by analyzing the results of the survey with 244 family businesses, it is concluded by the main hypotheses that family influence, marketing orientation, and managerial decisions have positive effect on both business and family performances. According to the results of the study, family influence has the biggest effect on business performance. The sub dimensions of managerial decisions (strategic process and succession) have important effect on business performance. Family influence has the biggest effect on family performance, as well. After family influence, managerial decisions and marketing orientation effect family performance, respectively. Among the sub dimensions of managerial decisions, succession, human resources, strategic process, and board of directors have the biggest effect on family performance, respectively. In addition, in this study the effect of family influence on marketing orientation and on managerial decisions, and the relationship between the managerial decisions and marketing orientation are analyzed by using the sub hypotheses.

Anahtar Kelimeler

Family business, Family influence, Marketing orientation, Business performance, Family performance, Managerial decisions

Kaynakça

• Ağca V., & Kandemir T. (2008). Aile İşletmelerinde İç Girişimcilik Finansal Performans İlişkisi: Afyonkarahisar’da Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3), 209-230.
• Altındağ, E. (2011). Aile Şirketlerinde Stratejik Yönelim Düzeylerinin Tespiti ve Firma Performansı Üzerindeki Etkisi, Basılmamış Doktora Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Altındağ, E., Zehir, C., & Acar Z., (2011). Strategic Orientations and Their Effects on Firm Performance in Turkish Family Owned Firms. Eurasian Business Review , 1(1), 18-36.
• Astrachan J. H., Klein S. B., & Smyrnios, K.X. . (2002). The F-PEC Scale of Family Influence: A Proposal for Solving the Family Business Definition Problem. Family Business Review, 15 (1), 45–58.
• Ateş, Ö. (2003). Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ayrancı, E. (2009). Aile İşletmelerinde Aile Etkisi ve Finansal Performans Tatmini ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayrancı, E., & Semerciöz, F. (2010). Aile-güç, deneyim, kültür ölçeği ve aile işletmelerinde aile etkisi ile tepe yöneticilerin aile üyesi olan yöneticilere yönelik bakışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39 (2), 335-358.
• Basco, R., & Rodríguez, M. J. P., (2009). Studying the Family Enterprise Holistically: Evidence for Integrated. Family and Business Systems, Family Business Review, 22(1), 82-95.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Byrne, B. M. (2001). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Chua, J. H., Chrisman, J. J., & Sharma, P. (1999). Defining the Family Business by Behavior. Entrepreneurship Theory and Practice, 23(1), 27–28.
• Costello, A. B., & Osborne, J. W. (2005). Best Practices in Exploratory Factor Analysis: Four Recommendations For Getting The Most From Your Analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 10(7), 1-9.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara
• Demir, H. H. (2016). Aile İşletmelerinde Aile Etkisi, Pazarlama Yönelimi ve Yönetim Kararları ile İşletme ve Aile Performansı İlişkisi, Doktora Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
• Gersick, K. E., Davis, J. A., McCollom. H., & Lansberg, I. (1997). Generation to Generation: Life Cycles of Family Business. Harvard Business School Press, Boston, Mass.
• Jaworski, B. J., & Kohli, A. K. (1993). Market Orientation: Antecedents and Consequences. Journal of Marketing, 57(1), 53-70.
• Keskin, H., Zehir, S., & Ayar, H. (2016). Pazar Yönelimi ve Firma Performansı İlişkisi: Farklılaştırma Stratejisinin Aracı Rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(1), 111-127.
• Kohli, A. K., & Jaworski, B. J. (1990). Market Orientation: The Construct, Research Propositions and Managerial Implications. Journal of Marketing, 54 (2), 1-18
• Leach, P., & Bogod, T. (1999). Guide to the Family Business. 3rd Edition, Kogan Pbc., London.
• Narver, J. D., Slater S.F, (1990), “The Affect of Market Orientation on Business Profitability”, Journal of Marketing, 5(1), 20-35.
• Narver J. C., Slater, S.F., & Tietje, B. (1998). Creating a Market Orientation. Journal of Market-Focused Management, 2(3), 241-256
• Slater, S. F., & Narver, J. C. (1994). Does Competitive Environment Moderate the Market Orientation Performance Relationship? Journal of Marketing, 58(1), 46-55.
• Sorenson, J. (1999). Conflict Management Strategies Used by Successful Family Businesses. Family Business Review, 12(4), 324-339.
• Sorenson, J. (2000). The Contribution of Leadership Style and Practices to Family and Business Success. Family Business Review, 13(3), 182-200.
• TINAZ, P. (1999). Performans Degerleme Sistemlerinin Önemi ve Türkiye’deki Uygulamalarına İliskin Bir İnceleme. Celal Bayar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:5, 389-406.
• Toni, A.D., & Tonchia, S. (2001). Performance Measurement Systems: Models, Characteristics and Measures. International Journal of Operations & Production Management, 21 (1) , 46-70.
• Yazıcıoğlu, İ., & Koç, H. (2009). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 497-507.
• Zehir, C., Altındağ, E., & Acar, Z. (2011). The Effects of Relationship Orientation through Innovation Orientation on Firm Performance: An Empirical Study on Turkish Family-Owned Firms. Procedia Social and Behavioral Sciences, 24(1), 896–908.
• Zehir, C., & Demir, H. H. (2016). Aile İşletmelerinde Aile Etkisi, Pazarlama Yönelimi, Yönetim Kararları ile İşletme ve Aile Performansı İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeli Yardımıyla Belirlenmesi. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business & Economics Journal, Vol. 6, p.74-100.