Personal Data Privacy in the Age of Artificial Intelligence

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 6 - 25, 18.12.2023

Hüseyin Ensari Eryılmaz

Öz

Artificial Intelligence (AI) is generally classified into “Narrow AI”, “General AI”, and “Superintelligence”. AI has become the subject of interdisciplinary research in various fields in recent years, ranging from logic to ethics, law to economics, medicine to art and aesthetics. AI systems capable of making independent decisions and collecting data are currently a topic of debate, particularly concerning issues such as data security as well as numerous ethical and legal concerns. The development of AI technologies is heavily reliant on the collection of personal data. The methods of collecting, storing and processing this data are becoming increasingly important day by day. To address issues related to the processing of personal data, numerous national and international legal regulations have been enacted. The lack of oversight in the development of AI systems leads to existing legal regulations becoming inadequate in the face of systems that continually gain new capabilities. In our article, we discuss the relationship between AI and the concept of privacy, highlighting both existing and potential risks to our personal privacy spaces and proposing potential solutions to mitigate these risks. We employed qualitative research methods in our study, conducted a literature review and analyzed concepts using descriptive analysis. The aim of our study is to draw attention to the risks that researchers in the field of AI are increasingly voicing regarding AI development processes, the collection and storage of personal data containing privacy elements without our knowledge or consent in cloud technologies, the potential problems arising from the use of this data in AI training and the possible solutions to reduce these issues. Bringing the latest developments in this field to the attention of social scientists working in this area and keeping them informed about developments in this field is of paramount importance.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Personal Data, Panopticon, Privacy, Superintelligence

YAPAY ZEKÂ ÇAĞINDA KİŞİSEL VERİ MAHREMİYETİ

Öz

Yapay Zekâ (YZ), genel olarak, “Dar Yapay Zekâ”, “Genel Yapay Zekâ” ve “Süper Zekâ” sınıflaması ile ele alınmaktadır. YZ, son yıllarda mantıktan etiğe, hukuktan ekonomiye, tıptan sanata ve estetiğe kadar aklımıza gelebilecek her alanda disiplinlerarası araştırmaların konusu olmaktadır. Kendi başına karar alabilen, veri toplayabilen YZ sistemleri günümüzde başta veri güvenliği olmak üzere pek çok etik ve hukuki problemin tartışma konusudur. YZ teknolojilerinin gelişimi büyük ölçüde toplanan kişisel verilere bağlıdır. Bu verilerin toplanma, depolanma ve işlenme yöntemleri her geçen gün daha önemli hale gelmektedir. Kişisel verilerin işlenmesi ile ilgili problemlerin azaltılabilmesi için ulusal ve uluslararası birçok yasal düzenleme gerçekleştirilmiştir. YZ sistemlerini geliştirme süreçlerinin bir denetimden yoksun oluşu, yapılan yasal düzenlemelerin her geçen gün yeni yetenekler kazanan sistemler karşısında yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Makalemizde, YZ’nın mahremiyet kavramı ile olan ilişkisi, kişisel mahremiyet alanlarımıza dair oluşan ve oluşabilecek riskleri ve bu riskleri azaltmaya yönelik gerçekleştirilebilecek çözüm önerileri dile getirilmiştir. Araştırmamızda nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Literatür taraması yapılmış, kavramlar betimsel analiz yöntemi ile ele alınmıştır. Çalışmamızın amacı, bu alanda çalışan bilim insanlarının son dönemde daha yüksek sesle ifade etmeye başladıkları YZ geliştirme süreçlerindeki riskleri belirtmek; kişisel mahremiyet içeren verilerin, bulut teknolojisinde bizden habersiz veya farkında olmadan verdiğimiz izinlerle toplanması ve depolanması; bu verilerin YZ’nın eğitiminde kullanılması durumunda ortaya çıkacak problemleri ve bu sorunları azaltmak için gerçekleştirilebilecek çözüm önerilerini tartışmaktır. Bu kapsamdaki son gelişmelere sosyal bilimcilerin dikkatini çekmek, bu alanla ilgili gelişmelerden haberdar etmek büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Kişisel Veri, Panoptikon, Mahremiyet, Süper Zekâ

Kaynakça

• Ağıralan, Erkan (2015). Bilgi Güvenliği, Kişisel Verilerin Korunması ve Mahremiyet Etki Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü.
• Akçalar, Aslıhan (2020). Dijital Mahremiyet : 21. Yüzyıl Bilgi Profesyonellerinin Yetkinlikleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Barkuş, Fatma ve Koç, Mustafa M. K. (2019). “Dijital Mahremiyet Kavramı ve İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Derleme”. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1): 35-44.
• Barrat, James (2020). Yapay Zekâ ve İnsanlık Çağının Sonu Son İcadımız. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Bentham, Jeremy (2020). The panopticon writings. Verso Books
• Boden, Margaret (2016). ARTIFICIAL INTELLIGENCE A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Bostorn, Nick (2020). Süper Zekâ. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Breckenridge, Adam Carlyle (1970). The Rİght to Privacy. Lincoln: Universty of Nebraska Press.
• Budak, Hatice (2018). “Sosyal Medya İletişiminde Mahremiyetin Serüveni”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 146-170.
• Büyükuslu, Ali Rıza (2020). Koronavirüs Sonrası Yeni Dünya Düzeni Ekonomi Devket Yapay Zekâ. İstanbul: Der Yayınları.
• Coşkun, Osman ve Kuşçu, Ertan (2021). “Artificial Intelligence’s Pupil Natural Language Processing”. Turkophone, 8(3): 116-129.
• Curzon, James vd. (2021). “Privacy and artificial intelligence”. IEEE Transactions on Artificial Intelligence, 2(2): 96-108.
• Çakır, Pervin ve Temir, Erkam (2022). “Sosyal Medyada Benlik Sunumu ve Mahremiyet Kavramı ile İlişkisi: Nicel Bir Araştırma”. Yeni Medya, 13: 205-228.
• Dawoud, Muhammed (2017). Privacy Preserving Search and Data Retrıeval From Data Clouds. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Demir, Ozan (2019). “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yapay Zekâ”. Yapay Zekâ ve Gelecek. Ed. Gonca Telli. İstanbul: Doğu Kitap Evi, 44-63.
• Diffie, Whitfield, and Landau, Susan (1998). Privacy on the Line: The Politics of Wiretapping and Encryption. Cambridge: The MIT Press.
• Gelbal Odabaş, Özlem (2019). Ergenler İçin Sosyal Medya Mahremiyeti Koruma Becerileri Ölçeği. Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gündoğan, Ali Osman (2019). “Başlangıçtan Günümüze Mahremiyetin İdrak Edilişi”. Mahremiyet Hayatın Sırları ve Sınırları. Ed. Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Hughes-Roberts, Thomas, & Kani-Zabihi, Elahe (2014). “On-line privacy behavior: Using user interfaces for salient factors”. Journal of Computer and Communications, 2: 220-231.
• İzgi, M. Cumhur (2009). Etik Açıdan Yaşlı Mahremiyeti: Huzurevi Öğrneğinde Hizmet Alanlar ve Verenler Açısından Bir Değerlendirme. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• İzgi, M. Cumhur (2014). “Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri”. Türkiye Biyoetik Dergisi, 1(1): 25-37.
• Jin, Ginger Zihe (2017). “Artificial Intelligence and Consumer Privacy”. The Economics of Artificial Intelligence: An Agenda. University of Chicago Press, 439-462.
• Kutlusoy, Zekiye (2019). “Felsefe Açısından Yapay Zekâ”. Yapay Zekâ ve Gelecek. Ed. Gonca Telli. İstanbul: Doğu Kitap Evi, 25-43.
• Kütükoğlu, Elif (2021). Kuşaklar Bağlamında Sosyal Medya ve Mahremiyet. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Li, Xiuquan, and Zhang, Tao (2017). “An exploration on artificial intelligence application: From security, privacy and ethic perspective”. 2017 IEEE 2nd International Conference on Cloud Computing and Big Data Analysis (28-30 April 2017). IEEE: 416-420
• Mazurek, Grzegorz and Małagocka, Karolina (2019). “Perception of Privacy and Data Protection in The Context of The Development of Artificial İntelligence”. Journal of Management Analytics, 6(4): 344-364.
• McCarthy, John vd. (2006). “A Proposal for the Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence”. AI Magazine, 27(4): 12-14.
• McGraw, Deven (2013). “Policy Frameworks to Enable Big Health Data”. On Tuesday, September 10th, 2013, the Future of Privacy Forum joined with the Center for Internet and Society at Stanford Law School to present a full-day workshop on questions surrounding Big Data and Privacy, 90-93.
• Oseni, Ayodeji (2021). “Security and privacy for artificial intelligence: Opportunities and challenges”. J.ACM, 37(4): 111-146.
• Peppet, Scott R. (2013). “Sensor Privacy as One Realistic & Reasonable Means to Begin Regulating Big Data”. On Tuesday, September 10th, 2013, the Future of Privacy Forum joined with the Center for Internet and Society at Stanford Law School to present a full-day workshop on questions surrounding Big Data and Privacy: 98-101.
• Reese, Byron (2018). Yapay Zekâ Çağı. İstanbul: Say Yayınları.
• Sönmez, Onur (2020). Ulusal Güvenlikte Yapay Zekâ Kullanımı ABD ve Çin Örnekleri. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Tegmark, Max (2019). Yaşam 3.0 Yapay Zekâ Çağında İnsan Olmak. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Topal, Çağatay (2017). “Alan Turing’in Toplumbilimsel Düşünü: Toplumsal Bir Düş Olarak Yapay Zekâ”. DTCF Dergisi, 57(2): 1340-1364.
• Tucker, Catherine (2019). “Privacy, Algorithms, and Artificial Intelligence”. The Economics of Artificial Intelligence: An Agenda. University of Chicago Press: 423 – 437.
• Turing, Alan Mathison (1936). “On computable numbers, with an application to the Entscheidungsproblem”. Proceedings of the London: 345-363.
• Turing, Alan Mathison (1950). “Computing Machinery and Intelligence”. Mind.49: 433-460.
• Türkoğlu, Hülya Semiz (2018). “Sosyal Medya Üzerinden Mahremiyet Farkındalığı ve Değişimin Ölçümlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54: 163-189.
• Walsh, Toby (2020). 2062: Yapay Zekâ Dünyası. İstanbul: Say Yayınları.
• Yavuz, Baturalp (2022). “Gözetim ve Mahremiyet Toplumu”. Yaşar Hukuk Dergisi, 4(2): 60-82.
• Yılmaz, Mustafa K. ve İyigün, N. Öykü (2020). Oyun Değiştiren Güç: Yapay Zekâ. İstanbul: Beta Kitap.
• Yılmaz, Mustafa K. ve İyigün, N Öykü (2020). YAPAY ZEKÂ: Güncel Yaklaşımlar ve Uygulamalar. İstanbul: Beta Kitap.
• Yüksel, Mehmet (2003). “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1): 183-212.
• Yüksel, H. (2021). “Sosyal Medya Ortamında Mahremiyet Sorunu: Facebook ve WhatsApp Platformları”. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 7: 86-108.
• Yüksel, Mehmet (2003). “Modernleşme ve Mahremiyet”. Kültür ve İletişim, 6(1) (11): 75-108.
• Zhu, Tianqing vd. (2020). “More than privacy: Applying differential privacy in key areas of artificial intelligence”. IEEE Transactions on Knowledge and Data Engineering, 34(6): 2824-2843.
• İnternet Kaynakları: URL-1: “What is artificial intelligence”. https://www-formal.stanford.edu/jmc/whatisai.pdf. (Erişim: 08.09.2023)
• URL-2: “Yapay Zeka Zaman Çizelgesi”. https://turkiye.ai/kaynaklar/yapay-zeka-zaman-cizelgesi. (Erişim: 08.09.2023)
• URL-3: “Robot Süpürge”. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/robot-supurgenin-cektigi-mahremgoruntuler-facebooka-dustu-buyuk-skandal-infiale-neden-oldu-42191686. (Erişim: 21.07.2023)
• URL-4: “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi”. https://hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4- 4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf. (Erişim: 08.09.2023)
• URL-5: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”. https://hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/3fdd972e-8566-4b8a9ffe-d9205f4e51cd.pdf. (Erişim: 08.09.2023)
• URL-6: “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı”. http://www.ceidizleme.org/ekutuphaneresim/dosya/687_1. pdf. (Erişim: 08.09.2023)
• URL-7: “Anayasa”. https://www.mevzuat.gov.tr/#anayasa. (Erişim: 08.09.2023)