EĞİTİMDE DAMGALAMA

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 6 - 20, 29.06.2024

Münir Şahin Tuğba Şahin

Öz

Sosyal bir varlık olarak bireyin toplum içindeki eylemleri bazen kasıtlı olarak bazen ise eylemlerine bağlı olarak damgalanabilmektedir. Bireyin kendisine atfedilen bu etiketler nedeniyle yapmış olduğu olumlu davranışların bile çoğu kez olumsuz algılanmasına neden olan ve bireyin toplum içindeki kimliği haline dönüşen damgalar, özellikle eğitim kurumlarında öğrencilerin kendi benliklerinin bir parçası haline gelebilmektedir. Örneğin “Tembel” olarak damgalanan bir birey için artık çalışmanın anlamı kalmamakta, “ne kadar çalışsam da tembel damgasından kurtulamam” inancının gelişmesine neden olmaktadır. Damgalama toplumun diğer üyeleri tarafından önyargılar sonucunda oluşabilmekte, bireyin itibar kaybetmesine neden olabilmektedir. Sosyal bağlamda kişiler arasındaki etkileşim sonucunda damgalanan bireyin aynı zamanda sosyal kimliğinde ve değerinde düşüklük oluşur. Eğitim kurumlarında öğrenciler bazen öğretmenleri bazen de akranlarınca damgalanabilmektedirler. Özellikle öğretmenlerin yapmış olduğu damgalama diğer öğrenciler arasında da yaygınlaşarak bireye karşı psikolojik şiddete dönüşebilmektedir. Bu nedenle eğitim kurumlarında damgalamanın önüne geçilmesi, öğrencilerin ön yargılara kurban edilmemesi, akranları arasında alay konusu edilerek psikolojik şiddetin önüne geçilebilmesi açısından önemli görülmektedir. Bu çalışmada, literatürde yapılmış çalışmalar doğrultusunda eğitimde damgalama konusun incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Damgalama, etiketleme, etiketleme kuramı, eğitimde damgalama

Etik Beyan

Çalışma bütünüyle yazarlara ait. Çalışmaya ait tüm sorumluluğu kabul ediyoruz.

Stigma in Education

Öz

As a social being, an individual's actions in society can be stigmatized, sometimes intentionally and sometimes depending on their actions. Stigmas, which cause even the positive behaviors of the individual to be perceived negatively due to these labels attributed to him/her and turn into the identity of the individual in society, can become a part of the students' self-identity, especially in educational institutions. For example, for an individual who is labeled as "lazy", working no longer has any meaning, causing the belief that "no matter how hard I work, I cannot get rid of the lazy stigma". Stigma can occur as a result of prejudices by other members of society, causing the individual to lose reputation. As a result of the interaction between people in the social context, the stigmatized individual also has a low social identity and value. In educational institutions, students can sometimes be stigmatized by their teachers and sometimes by their peers. Stigma, especially by teachers, can spread among other students and turn into psychological violence against individuals. For this reason, it is considered important to prevent stigmatization in educational institutions, to prevent students from falling victim to prejudices, and to prevent psychological violence by being ridiculed among their peers. In this study, the issue of stigma in education was examined in line with studies conducted in the literature.

Anahtar Kelimeler

Stigma, labeling, labeling theory, stigma in education

Kaynakça

• Agena, J. Boeckter, G. & Churchill, H. (2021). The effects of stigma on studens with learning disabilities and inclusive classroom practices. The Community Psychologist, 54(3), https://www.communitypsychology.com/effects-of-stigma-on-students-with-learning disabilities/ 09.09.2023.
• Akın Bayramlık, H., & Uluğ, F. (2019). Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile Damgalama Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 4-17.
• Allport, G. W. (1954). The Nature of prejudice. New York: Addison-Wesley.
• Atalay, H., (2009). Psikiyatride Stigma. Psikeart, 2, 10-19.
• Atila Demir, S. (2021). Etiketleme Teorisi Çerçevesinde Sosyal Dışlanma ve Salgın Hastalıklar: Kovid-19 Süreci ve Damgalama, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 13-25.
• Bağ, B. & Ekinci, M., (2005). Sağlık Personelinin Ruhsal Sorunları Olan Bireylere Yönelik Tutumlarının Araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(11): 107-127.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bilge, A. & Çam, O., (2010). Ruhsal Hastalığa Yönelik Damgalama ile Mücadele. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(1): 71-78.
• Can, G. (2012). Madde Bağımlılığı Tanısı Alan Bireylerin Sosyal İşlevsellik ve İçselleştirilmiş Damgalanma Düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Cüceloğlu. D. (1997). İnsan ve Davranışı Psikolojisinin Temel Kavramları (7. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Dean, J. (2022). Fighting stigma with education. National Alliance on Mental Ilness. https://www.nami.org/Blogs/NAMI-Blog/April-2022/Fighting-Stigma-with-Education 06.07.2023.
• DeLamater, J. D. (2003). Handbook of social psychology. NY: Springer.
• Dursun, H., (1997). Damgalama Teorisi ve Suç. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 3(4): 309-322.
• Ersoy, M. A. & Varan, A. (2007). “Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği Türkçe Formu’nun Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması”. Türk Psikiyatri Dergisi, 18 (2): 163-171.
• Geçtan, E., (2012). Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar, 20. Baskı, İstanbul: Metis Yayınevi.
• Giddens, A., (2000), Sociology (Sosyoloji), (Yay. Haz: H. Özel ve C. Güzel), Ankara: Ayraç Kitabevi.
• Goffman E. (1963). Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. New York: Simon and Schuster.
• Göksu, T. & Karakaya, M. (2009). Polisin sapma davranışlarının etiketleme kuramı açısından değerlendirilmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 11(4), 27-43.
• Güngör, H. (2013). Okul yönetici ve öğretmenlerinin damgalama eğilimleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Türkiye.
• Güvenir, T., Miral, S., ve Gökengin, D. (2004). Bir stigmatizasyon (damgalama) ve istismar olgusunda okul konsültasyonu kapsamında multidisipliner krize müdahale yaklaşımı. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 18 (3), 251−255.
• Hansen, J. J. (2001). Coping mechanisms of the stigmatized: Methods of protecting self worth.Discovery—The UCSB Journal of Undergraduate Research. http://www.heart intl.org/Comp/CopingMechanisms.htm 05.09.2023.
• Hogg, M.A.& Vaughan, G.M. (2014). Sosyal Psikoloji, (Çev.İ. Y.-A. Gelmez) Ankara: Ütopya Yayıncılık.
• Katkak, B., (2008). Psikozlu Hasta Yakınlarında Stigmatizasyon (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İkiışık H., (2008). Tıp Fakültesi Öğrencelerinde Şizofrenlere Yönelik Damgalamanın Değerlendirilmesi. Niteliksel Bir Çalışma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı ABD.
• Kizzie, K. T. (2009). It's Just a Disability or Is It? Stigma, Psychological Needs, and Educational Outcomes in African American Adolescents with Learning-Related Disabilities (Unpublished Doctoral Dissertation), University of Michigan, Ann Arbor.
• Kocabaşoğlu N. & Aliustaoğlu S. (2003). Bir Kavram Olarak Stigmatizasyon. Yeni Symposium, 41(4): 190-192.
• Korkmaz, C.& Şahin, M. (2019). Liselere kayıt sistemine yönelik öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(4), 9-20.
• Kuş Saillard, E. (2010). Ruhsal Hastalara Yönelik Damgalamaya İlişkin Psikiyatrist Görüşleri ve Öneriler. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1): 14-24.
• Major, B. & O’Brien, L. T. (2005). The Social Psychology of Stigma”. Annual Review of Psychology, 56: 393–421.
• Meisel, M.K., Haikalis, M., Colby, S.M. & Barnett, N. P. (2022). Education-based stigma and discrimination among young adults not in 4-year college. BMC Psychol 10(26), 1-7. https://doi.org/10.1186/s40359-022-00737-4.
• Önder, M., (2009). Psikeart’tan. Psikeart, 2: 8.
• Önk, M., & Cemaloğlu, N. (2016). Relationship between stigma levels of teachers and teacher’s organizational justice perceptions<p>Öğretmenlerin damgalama düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 13(1), 1574–1588.
• Özdemir, H., (2010). Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özkalp, E. &Kırel, Ç, (2011). Örgütsel Davranış (5. Baskı) Bursa: Ekin Basım Yayın.
• Özmen, S. & Erdem, R. (2018). Damgalamanın kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208.
• Phelan, J. C., (2002). Genetic Bases of Mental Illness-A Cure For Stigma? Trends in Neuro Sciences, 25(8), 430-431.
• Pingani1, L., Catellani1, S , Del Vecchio, V., Sampogna, G., Ellefson, S.E., Rigatelli, M, Fiorillo, A, Evans-Lacko, S. & Corrigan, P. W. (2016). Stigma in the context of schools: analysis of the phenomenon of stigma in a population of university students. BMC Psychiatry, 16(29), 1-7. DOI 10.1186/s12888-016-0734-8
• Robbins, S.P. & Judge, T.A., (2013). Örgütsel Davranış, (Çev. Ed. İ. Erdem). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Shakirova, K. (2022). Bireylerdeki damgalama eğiliminin demografik değişkenlere göre incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
• Sontag, S., (2005), Metafor Olarak Hastalık- AIDS ve Metaforları (Çev. O. Akınhay), 1.Basım 1-199), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Spagnolo, A. B. (2009). Examining The Effect of Anti-Stigma Messages on The Attitudes of Early Adolescents. Unpublished Doctoral Dissertation, New Jersey University of Medicine and Dentistry, New Jersey.
• Sümer, N. (2022). Yükleme kuramı. Tübitak Bilim ve Toplum Başkanlığı Popüler Bilim Yayınları. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/yukleme_kurami 07.09.2022
• Şahin, M. & Üstüner, M. (2018). Sosyal medyaya ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 335-355.
• Taşkın, E.O., (2007). Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ve Ayrımcılık, İçinde: Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama, Ed: E.Oryal Taşkın, 1. Baskı, İzmir: Meta Basım ve Matbaacılık, 17-30.
• TDK (2023). Damgalama. https://sozluk.gov.tr/
• Webster, M. (2008). Merriam-Webster's advanced learner's english dictionary. Springfield: Merriam-Webster Inc.
• Yaman, E., (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde Psikoşiddet – Mobbing. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yaman, E. (2012, June). Mentally handicapped children of parents with children of the acceptance level. Proceeding that presented in 15th International Conference Educational Reform in the 21st Century in Balkan Countries, Romania.
• Yaman, E. ve Güngör, H. (2014). Damgalama eğilimine ilişkin öğretmen görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 823-850.