An Interdisciplinary Study: Review of Studies Conducted on Climate and Climate Change in the Field of Science and Social Studies Education

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 37 - 50, 29.04.2025

Hilal Karabulut , Muhammed Berkan Ok

https://doi.org/10.29065/usakead.1573318

Öz

This study is a qualitative study that aims to examine the concepts of climate, climate change and climate change in education with an interdisciplinary understanding of the studies carried out in the field of science education and social studies education between 2000-2023. In this direction, a study was carried out. Within the scope of the study, first the literature was scanned and articles on relevant topics were collected in an article pool. There are 62 studies in the article pool. 37 of these studies are in the field of science education and 25 are in the field of social science education. The identified studies were examined under 11 headings. These headings are: distribution of studies by disciplines, distribution by years, distribution by content, distribution by research methods, distribution by research models, distribution by sample groups, distribution by sample size, measurement tools used in the studies, data analysis methods used in the studies and subjects of the studies. The study results show that more studies are being done in science education on related topics. It shows that the first studies in both areas were carried out in 2012 and later. However, the study results indicate that studies were conducted with different research models and sample sizes in both fields, while similar measurement tools and similar data analysis methods were used.

Anahtar Kelimeler

Interdisciplinary, Science Education, Social Science Education, Climate, Climate Education

Disiplinlerarası Bir Çalışma: Fen ve Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanlarında İklim ve İklim Değişikliği Konularında Yapılan Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bu çalışma ile 2000-2023 yılları arasında fen eğitimi ve sosyal bilgiler eğitimi alanlarında yapılmış iklim, iklim değişikliği ve eğitimde iklim değişikliği kavramlarını içeren çalışmaların disiplinler arası bir anlayışla incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda bir doküman analizi çalışması yürütülmüştür. Çalışma kapsamında öncelikle literatür taranmış ve ilgili konu başlıklarında yer alan makaleler bir makale havuzunda toplanmıştır. Makale havuzunda 62 çalışma yer almaktadır. Bu çalışmalardan 37'si fen eğitimi alanında, 25'İ sosyal bilgiler eğitimi alanındadır. Tespit edilen çalışmalar 11 başlıkta incelenmiştir. Bu başlıklar çalışmaların disiplinlere göre dağılımı, türleri, yıllara göre dağılımı, içeriklerine göre dağılımı, araştırma yöntemlerine göre dağılımı, araştırma modellerine göre dağılımı, örneklem gruplarına göre dağılımı, örneklem büyüklüğüne göre dağılımı, çalışmalarda kullanılan ölçme araçları, çalışmalarda kullanılan veri analiz yöntemleri ve çalışma konuları şeklindedir. Çalışma sonuçları ilgili konu başlıklarında fen eğitiminde daha sık çalışma yapıldığını ve her iki alanda da ilk çalışmaların 2012 ve sonrasında yürütüldüğünü göstermektedir. Bununla birlikte her iki alanda da farklı araştırma modelleri ve örneklem büyüklükleri ile çalışmaların yürütüldüğü tespit edilmiştir. Son olarak çalışma sonuçları her iki alanda da benzer ölçme araçlarının ve benzer veri analiz yöntemlerinin kullanıldığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Disiplinlerarası İnceleme, Fen eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, İklim, İklim eğitimi

Kaynakça

• Anderson, A. (2012). Climate change education for mitigation and adaptation. Journal of Education for Sustainable Development, 6(2), 191-206.
• Atik, A.D. ve Doğan, Y. (2019). Lise öğrencilerinin küresel iklim değişikliği hakkındaki görüşleri. Academy Journal of Educational Sciences, 3(1), 84-100. https://doi.org/10.30703/cije.1276147
• Bailey, K. D. (1994). Methods of social research. The Free Press.
• Barak, B. (2018). Dünyada ve Türkiye’de iklim değişikliği eğitiminin incelenmesi ve bir eğitim modeli önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Barak, B. ve Gönençgil, B. (2020). Dünyada ve Türkiye’de ortaokul öğretim programlarının iklim değişikliği eğitimi yaklaşımına göre karşılaştırılması. Coğrafya Dergisi, (40), 187-201. https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0039
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Bilgi, K. (2021). Fen bilgisi öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkında bilgi ve tutum düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Bodur, N. C., Tüysüz, C. ve Turan, M. D. (2023). “Kutuplar: Keşfedilmeyi bekleyen topraklar” etkinliğinin özel yetenekli 6.sınıf öğrencilerinin iklim değişikliği farkındalığına etkisinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 144-161. https://doi.org/10.29065/usakead.1353824
• Bozdoğan, A. E. (2011). "Küresel Isınma" sorunu hakkında eğitim alanında yapılan çalışmalardan bir derleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1609-1624.
• Budak, U. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin küresel iklim değişikliği hakkındaki pedagojik alan bilgilerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Clayton, S., Devine-Wright, P., Stern, P. C., Whitmarsh, L., Carrico, A., Steg, L., Swim, J. ve Bonnes, M. (2015). Psychological research and global climate change. Nature Climate Change, 5(7), 640-646. https://doi.org/10.1038/nclimate2622
• Çelik, S., Bacanlı, H. ve Görgeç, H. (2008). Küresel iklim değişikliği ve insan sağlığına etkileri. Telekomünikasyon Şube Müdürlüğü.
• Çetin, T. ve Yel, Ü. (2022). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla ortaokul öğrencilerinin iklim değişikliği kavramına yönelik zihinsel yapılarının incelenmesi. International Journal of New Approaches in Social Studies, 6(2), 244-255. https://doi.org/110.38015/sbyy.1194938.
• Duran, V. ve Çelik, M. A. (2022). Çeşitli yöntemler kullanılarak iklim değişikliği ve çevre sorunlarına yönelik tutum analizi. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (46), 79-103.
• Eryılmaz, Ö. (2021). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında küresel iklim değişikliği konusunun yer alma durumu. Anadolu University Journal of Education Faculty, 5(4), 385- 401. https://doi.org/10.34056/aujef.926633
• İneç, Z. F. ve Karadeniz, D., (2023). Küresel sorunlar üzerine Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 464-488. DOI: 10.35341/afet.1232734
• Li, Y. & Liu, S. (2021). Examining Taiwanese students views on climate change and the teaching of climate change in the context of higher education. Research in Science Technological Education, 1-14. https://doi.org/10.1080/02635143.2020.1830268
• Lynas, M. (2008). 6. Derece ısınan gezegendeki geleceğimiz (çev. D. Akın, K. Kutlu ve E. Serhat). İstanbul: NTV Yayınları.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
• Niepold, F., Herring, D., & McConville, D. (2008) The role of narrative and geospatial visualization in fostering climate literate citizens. Physical Geography, 29 (6), 529-544.
• Nussbaum, E. M., Owens, M. C., Sinatra, G. M., Rehmat, A. P., Cordova, J. R., Ahmad, S., Harris, F. C., & Dascalu, S. M. (2015). Losing the Lake: Simulations to promote gains in student knowledge and interest about climate change. International Journal of Environmental and Science Education, 10(6), 789-811.
• O’Leary, Z. (2017). The essential guide to doing your research project. SAGE Publications Inc.
• Onay, Y. (2007). Küresel ısınma ve batının yeni yurt arayışı. İstanbul: Neden Kitap Yayınları.
• Öztürk, T. (2016). İklim değişikliği konusunda bir sözlü tarih çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (6), 19-33.
• Pınar, E. ve Yakışan, M. (2017). İlkokul öğrencilerinin çevre kavramları ile ilgili çizimlerinin analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 97-113. https://doi.org/10.24315/trkefd.366693
• Polat, K. ve Dellal, İ. (2016). Göksu deltasında çeltik yetiştiriciliği yapan üreticilerin iklim değişikliği algısı ve iyi tarım uygulamaları yapmalarında etkili faktörlerin belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 46-54.
• Saldana, J. (2011). Fundamentals of qualitative research. Oxford University Press.
• Sarıbaş, D. ve Saka, M. (2018). Öğretmen adaylarının iklim değişikliği ile ilgili model-kanıt ilişkisine yönelik kavrama ve değerlendirme düzeylerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(4), 655- 670. Doi: 10.24315/trkefd.408264
• Şahin, C., Doğanay, H. ve Özcan, N. A. (2007). Türkiye coğrafyası (6. Baskı), Ankara: Gündüz Yayıncılık.
• Tok, G., Cebesoy, Ü. B. ve Bilican, K. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının iklim değişikliği farkındalıklarının incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 23- 36.
• Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Ürey, M., Çolak, K., Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. & Kaymakçı, S. (2020). Comparison of prospective science and social studies teachers’ knowledge levels of and misconseptions about atmospheric environmental problems. International Electronic Journal of Environmental Education, 10(2), 216-236.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H., Yıldız, S., Birgenç, S., Akıl, N., Melekşah, E. ve Selcan, İ. (2023). Orta ve yüksek öğretim öğrencilerinin iklim değişikliği algılarının meta sentez çalışması International Social Sciences Studies Journal, 9(114), 7873-7886. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.71053