A Measure Within The Scope of Protecting Public Receivables and Facilitating Collection: Precautionary Seizure Authority

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 70 - 86, 28.03.2024

Taner Ercan

Öz

State institutions that have the obligation to provide public services must act within the context of the principle of continuity in the process of offering these activities to the society. However, it is essential to obtain public revenues as a source of financing for the desired continuity in public services provided by the state. Naturally, the contribution of these revenues to public service financing is only possible with the timely and complete collection of public revenues. Public enforcement law regulates the assurance measures, payment, follow-up and collection within the framework of legal force in line with the danger of non-collection of public revenues arising from the financial obligations of the state, other public administrations and institutions and expressed as public receivables. Since it also provides public benefit on the basis of rapid and fair collection of public receivables, it is subject to some rules and practices different from private law receivables. These rules and practices are regulated in the Law No. 6183 on the AATUHK. In order to prevent delays and risks in the collection of public receivables, some protection measures are included in the said Law, and the provisional lien institution constitutes one of them. In this study, explanations will be made within the framework of the legal regulations regarding the provisional lien institution organized for the purpose of securing public receivables, and the legal status of the issues that are special within the scope of practice and in the provisional lien litigation process will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Ancillary Attachment, Attachment, Public Receivables, Public Debtor, Public Revenue

Kamu Alacaklarının Korunması ve Tahsilatın Kolaylaştırılması Kapsamında Bir Önlem: İhtiyati Haciz Kurumu

Öz

Kamu hizmetlerini sunma mükellefiyetine haiz devlet kurumları, bu faaliyetlerin topluma arz edilmesi sürecinde süreklilik prensibi bağlamında hareket etmesi gerekmektedir. Ancak devletin ifa ettiği kamu hizmetlerinde arzulanan devamlılık için finansman kaynağı olarak kamu gelirlerinin elde edilmesi elzemdir. Söz konusu gelirlerin kamu hizmet finansmanına katkı sağlaması doğal olarak kamu gelirlerinin zamanında ve eksiksiz bir şekilde tahsili ile mümkün olabilmektedir. Devletin, diğer kamu idarelerinin ve kurumlarının mali yükümlülüklerden doğan ve kamu alacağı olarak ifade edilen kamu gelirlerinin tahsil edilememe tehlikesi doğrultusunda gerçekleştirilecek güvence önlemlerini, ödenmesini, takibini ve hukuki cebir çerçevesinde tahsilini kamu icra hukuku düzenlemektedir. Kamu alacaklarının hızlı ve adil bir biçimde tahsil edilmesi temelinde kamu yararı da sağladığından özel hukuktaki alacaklardan farklı bazı kural ve uygulamalara tabi olmaktadır. Bu kural ve uygulamalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu (AATUHK)’da düzenlenmiştir. Kamu alacağının tahsilinde yaşanacak gecikme ve riskleri önlemek amacıyla mezkur Kanun’da bazı koruma tedbirlerine yer verilmiş olup ihtiyati haciz müessesesi bunlardan birisini teşkil etmektedir. Bu çalışmada kamu alacağının güvence altına alınması amacıyla düzenlenen ihtiyati haciz kurumu ile ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde açıklamalar yapılacak, uygulama dahilinde ve ihtiyati haczin dava sürecinde özellik arz eden hususların hukuki durumu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

İhtiyati Haciz, Haciz, Kamu Alacağı, Kamu Borçlusu, Kamu Geliri

Kaynakça

• Ağar, S. (2009). Vergi Tahsilatından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Artun, E. S. (2015). Karar İncelemesi Kamu İcra Hukukunda Haciz ve İhtiyati Haciz İşlemlerine İlişkin Verilen Mahkeme Kararlarının Uygulanması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, 16, s.4535-4566.
• Balcı, M. (2021). Kamu İcra Hukuku ve 6183 Sayılı Kanun Uygulaması. 2. Baskı, İstanbul: Onikilevha Yayınevi.
• Baydere, C. (2019). Türk Vergi Hukukunda İhtiyati Tahakkuk ve İhtiyati Haczin Yargısal Denetimi, İstanbul: Onikilevha Yayınevi.
• Beyazkılıç, R., Kaya, S., Sever, M., Güler, A., ve Yiğit, Ü. (2006). 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun. İstanbul: Arıkan Yayınları.
• Candan, T. (2007). Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Çetinkaya, Ö. (2009). Mahalli İdareler Maliyesi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Çiftçioğlu H, Antepli, A. ve Polat, Ö. (2015). Kamu Alacaklarının Korunmasına Yönelik Tedbirler, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), s.95-116.
• Dönmez, R. (1998). Vergi İcra Hukukunda İhtiyati Haciz. 2. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No 1023.
• Erdönmez, G. (2005). İcra ve İflas Kanunu’nda Yapılan Değişikliklerin Amme Alacaklarının Tahsiline Etkileri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 57, s.135-161.
• Geçer, A. E. (2017). Kamu İcra Hukukunda İhtiyati Haciz Sebepleri ve İhtiyati Haciz Karşısında Amme Borçlusunun Hukuki Durumu, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(1), s.205-235.
• Gerçek, A. (2020). Kamu Alacaklarının Tahsil Hukuku. 6. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Karakoç, Y. (2000). Kamu Alacaklarının Tahsili Aşamasında Ortaya Çıkan ve Vergi Yargısında Çözümlenen Uyuşmazlıklar. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Karakoç, Y. (2001). Kamu Alacaklarının Tahsili: Kamu İcra Hukuku, Vergi Sorunları Dergisi, 153, s.116-133.
• Karakoç, Y. (2007). Genel Vergi Hukuku. Ankara: 4. Basım, Yetkin Yayınevi.
• Karakoç, Y. (2009). Kamu İcra Hukukunda Tasarrufun İptali Davası. Prof. Dr. Muallâ Öncel’e Armağan, C. 1, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Kaynar, H. (2008). Kamu Alacakları Açısından İhtiyati Haciz Uygulaması, Vergi Raporu, 106, s.123-140. Kızılot, Ş., Şenyüz, D., Taş, M. & Dönmez, R. (2008). Vergi Hukuku. Genişletilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Özbalcı, Y. (2006). Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları. Ankara: Oluş Yayıncılık.
• Özbalcı, Y. (2008). Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun Yorum ve Açıklamaları. Ankara: Oluş Yayıncılık.
• Özekes, M. (1996). İcra İflas Hukukunda İhtiyati Haciz. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Özgün, M. & Andıç, N.Ö. (2018). Kamu Alacaklarının Korunması Kapsamında Gümrük Vergilerinin Değerlendirilmesi, Gümrük Ticaret Dergisi, 5(13), s.10-29.
• Sarıcaoğlu, E. (2020). Kamu Alacağının Korunmasına Yönelik Bir Önlem: 6183 Sayılı Kanuna Göre Teminat, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(2), s.857-904.
• Şarlak, J. C. (2007). Türk Vergi Hukukunda İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tahakkuk. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Savaş, H. (2001). Kamu Alacaklarında İptal Davası, Mevzuat Dergisi, 4(48), s.123-140.
• Yılmaz, E. (2010). Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. Gözden Geçirilmiş 24. Baskı, Ankara: Yetkin Yayınları.
• Yılmaz, K. (2015). 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun Uygulaması. İstanbul: Maliye Hesap Uzmanları Derneği.
• Yılmaz, S. (2012). Kamu Alacaklarının Tahsili Hukukunda İhtiyati Haciz Müessesesi ve İhtiyati Hacze Karşı Açılan Davalarda İdari Yargı Yerlerince Verilen Kararların Uygulanması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(4), s.1437-1503.
• Yüzer, D. (2015). Kamu İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, 16, s.4843-4898.
• 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu, (1932, 19 Haziran). Resmi Gazete (Sayı 2128).
• 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, (1953, 21 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı 8469).
• 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu, (1982, 20 Ocak). Resmi Gazete (Sayı 17580).
• 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982, 09 Kasım). Resmi Gazete (Sayı 17863).
• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, (2001, 08 Aralık). Resmi Gazete (Sayı 24607).
• Tahsilat Genel Tebliği Seri: A Sıra No: 1, RG 30.06.2007/26568.
• Danıştay 4.D., 13.04.2016, E:2016/1830, K:2016/1611.
• Danıştay 7.D., 27.01.1986, E:1984/1530, K:1986/246.
• Danıştay 7.D., 12.03.1996, E:1994/2479, K:1996/883.
• Danıştay 7.D., 09.12.2003, E:2002/2942, K:2003/4993.
• Danıştay 7.D., 11.10.2005, E:2004/1782, K:2005/2380.
• Danıştay 7.D., 03.10.2007, E:2006/1290, K:2007/3914.
• Danıştay 9.D., 16.06.2014, E:2011/3737, K:2014/4258.