Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Bilgisi Özyeterlik Algıları

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 97 - 113, 27.06.2022

Arif Çerçi , Sena Sarıbaş Mustafa Yılmaz

https://doi.org/10.47834/utoad.37

Öz

Dilin canlı varlık olma vasfını sürdürmesinden insanlar arasında iletişimi sağlamasına varıncaya kadar dilin sahip olduğu işlevleri yerine getirmesinde önem taşıyan dil bilgisi, Türkçe öğretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Dil bilgisini öğreten öğretmenlerin alan bilgisi ve öğretim becerilerinin yanı sıra bu bilgi ve becerilerin uygulanmasına yönelik olarak kendilerine dönük algı ve tutumları da önemlidir. Bu algı ve tutum ise özyeterlik kavramıyla açıklanmaktadır. Bireylerin herhangi bir zorluğa karşı başarıya ulaşıp ulaşamayacaklarına yönelik inançlarını, algılarını ve tutumlarını ifade eden özyeterlik kavramı; dil bilgisi öğretiminde Türkçe öğretmenlerinin rolü gereği önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, Türkçe öğretmeni adaylarının dil bilgisi özyeterlik algıları Yılmaz (2019) tarafından hazırlanan “Dil Bilgisi Öz Yeterlik Algısı Ölçeği” kullanılarak çeşitli değişkenler açısından tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda “Türkçe öğretmen adaylarının dil bilgisi özyeterlik algıları cinsiyetlerine, Türkçe öğretmenliği bölümünü seçme amaçlarına, hangi fakültede olduklarına, sınıf düzeyine ve akademik not ortalamalarına göre farklılık göstermekte midir?” sorusuna yanıt aranmıştır. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 Eğitim Öğretim Yılı Güz Döneminde Gaziantep Üniversitesi Gaziantep ve Nizip Eğitim Fakülteleri Türkçe Eğitimi Bölümünde eğitimine devam eden, her sınıf düzeyinden toplam 276 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmuştur. Türkçe öğretmen adaylarının dil bilgisi öz yeterlik algılarını tespit etmek amacıyla kullanılan ölçek 23 maddeden oluşmaktadır. Nicel yöntem ile yapılan bu çalışma, tarama modeliyle desenlenmiştir. Ölçme aracı olarak likert tipi ölçek belirlenmiştir. Verilerden elde edilen bulguların analizi için SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre Türkçe öğretmeni adaylarının dilbilgisi öz yeterlik algıları cinsiyet değişkeni açısından kadın öğretmen adayları lehine, Türkçe öğretmenliği bölümünü tercih etme amaçları değişkeni açısından istediği bölüm olduğu için seçenler lehine, fakülte değişkenine göre Nizip Eğitim Fakültesinde eğitim gören Türkçe öğretmeni adayları lehine sonuçlandığı görülmüştür. Sınıf düzeyi değişkeni açısından bakıldığında ölçeğin boyutları arasında anlamlı farklılık görülmüş ancak toplam açısından anlamlı farklılığa ulaşılamamıştır. Akademik başarı ortalamalarına göre boyutlar arasında anlamlı farklılık görülürken toplam açısından anlamlı farklılığa rastlanamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dil bilgisi, dil bilgisi öğretimi, özyeterlik, özyeterlik algısı, Türkçe öğretmeni adayları

Etik Beyan

Gaziantep Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu, Tarih: 21.03.2022, Sayı: 163511

Grammar Self-Efficacy Perceptions of Turkish Teacher Candidates

Öz

Grammar, which is important in fulfilling the functions of the language, from maintaining the quality of being a living organism to providing communication between people, has an important place in teaching Turkish.This perception and attitude are explained by the concept of self-efficacy. The concept of self-efficacy, which expresses the beliefs, perceptions, and attitudes of individuals about whether they can achieve success against any difficulty, gains importance due to the role of Turkish teachers in teaching grammar. In this study, Turkish teacher candidates’ grammar self-efficacy perceptions were tried to be determined in terms of various variables by using the “Grammar Self-Efficacy Perception Scale” (GSES) developed by Yılmaz (2019). In line with this purpose, the answer to the question "Do Turkish teacher candidates' perceptions of grammar self-efficacy differ according to their gender, the purpose of choosing the Turkish language teaching department, the faculty they study at, their grade level, and grade point averages?" has been sought. The sample of the study consisted of a total of 163 Turkish teacher candidates from all grade levels, continuing their education at the Department of Turkish Language Education in Nizip or Gaziantep Education Faculties of Gaziantep University in the fall term of the 2021-2022 academic year. The scale used to determine the grammar self-efficacy perceptions of Turkish teacher candidates consists of 23 items. This quantitative study was designed as a survey model. A Likert type-scale was chosen as the tool for collecting data in this study. SPSS 22.0 software was used for the analysis of the findings obtained from the data. According to the findings obtained from the study, it was observed that the grammar self-efficacy perceptions of Turkish teacher candidates resulted in favor of female teacher candidates in terms of the gender variable, in favor of those who chose the Department of Turkish Language Education since it was the department they wanted in terms of the purpose of choosing the Department of Turkish Language Education, and in favor of Turkish teacher candidates studying at Nizip Education Faculty according to the faculty variable. There was a significant difference between the dimensions of the scale in terms of the grade level variable but no significant difference was obtained in terms of the overall score obtained from the scale. Besides, a significant difference between the dimensions according to grade point average was found, whereas the study showed no significant difference in the overall score.

Anahtar Kelimeler

Grammar, grammar teaching, self-efficacy, self-efficacy perception, Turkish teacher candidates

Etik Beyan

Gaziantep Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu, Tarih: 21.03.2022, Sayı: 163511

Kaynakça

• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. W.H. Freeman and Company.
• Bircan, E., & Kılıç, L. K. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterlik algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 799-820. https://doi.org/10.14520/adyusbd.461
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Çerçi, A., & Kaplan, K. (2021). The relationship between Turkish teachers' self-efficacy and grammar self-efficacy perceptions. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 8(4). 2851-2870.
• Ergin, M. (2007). Üniversiteler için Türk dili. Bayrak.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson Education Limited.
• Göçer, A. (2015). Temel dil becerilerinin geliştirilmesinde dil bilgisi öğrenme alanının yeri, işlevi ve öğretimi: bütünlük ilkesi ve tümevarım yöntemi ekseninde tematik bir yaklaşım. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 233-242.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Kadıoğlu Matbaacılık.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
• Kansu, A. F., & Hızlı Sayar G. (2018). Öz yeterlik, yaşam anlamı ve yaşam bağlılığı kavramları üzerine bir inceleme. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi (Etkileşim), 1, 78-89.
• Karakaya, İ. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen, (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 57-83). Anı.
• Kavcar, C., Oğuzkan F., & Sever, S. (1998). Türkçe öğretimi. Engin.
• Kurudayıoğlu, M., & Kana, F. (2013a). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(2), 245-258. https://doi.org/10.16916/aded.77359
• Kurudayıoğlu, M., & Çelik, G. (2013b). Türkçe öğretmeni adaylarının okumaya ve okuma eğitimine ilişkin özyeterlik algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 109-138. https://doi.org/10.12780/UUSBD277
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, “1739 Sayılı Kanun”. Ankara: Resmi Gazete.
• Öz, M. F. (2001). Uygulamalı Türkçe öğretimi. Anı.
• Pajares, F. (1996). Self-Efficacy Beliefs in Academic Settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Sağır, M., & Demir Atalay, T. (2016). Yeni programa uygun etkinliklerle dil bilgisi öğretimi. Pegem Akademi.
• Saracaloğlu, A. S., Karasakaloğlu, N., & Gencel, İ. E. (2010). Türkçe öğretmenlerinin özyeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 265-283.
• Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya (24. bs.). Yargı.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.) Person Education Limited.
• Yılmaz, İ. (2010). Türkçe öğretmen adaylarının özel alan ve öz yeterlik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Yılmaz, S. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının dil bilgisi öz-yeterlik algıları üzerine bir ölçek geliştirme çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.