DÖRT KARA ÖLÜM

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 1182 - 1230, 30.09.2022

Çevirmen: Murat Keçiş Çevirmen: Sare Bodur

Öz

Bu makale, tüm olanların daha önce hayal edilenden çok daha büyük olduğunu ortaya koymaktadır. Kara Ölüm tarihçiliğinin bir kolu, 1346’da Cuci Hanedanlığı döneminde (Hazar ve Karadeniz’in kuzeyindeki toprakları işgal eden Altın Orda) başlayan salgını, daha doğudaki olaylara, İç Asya Dağ Koridoru’na kadar (ve özellikle bazı kaynaklara dayanarak günümüzde Kırgızistan sınırlarında olan Issık Kul Gölü çevresine kadar) veya diğer bazı kaynaklara göre ise Doğu Çin’e kadar olan bölgeye bağlamaktadır. Şaşırtıcı bir şekilde, Orta ya da Doğu Asya’daki veba vakaları, birkaç bin kilometre uzakta Kafkasya ve Kırım’da yaşanan diğer vakaların hemen öncesine, yaklaşık on yıl gibi kısa bir süre öncesine, tarihlenmektedir. İnsanlara bulaşma olasılığına sahip olmayan bir hastalığın, uzun mesafeleri hızla alabilmesindeki mantıksızlığı, tek ve batıya doğru hareket eden, Geç Orta Çağ, pan-Avrasya salgını senaryosu hususunda şüphe uyandırmaktadır. Kara Ölüm’ün kökeni ister Kafkasya’da, ister İç Asya Dağ Koridorunda, Çin’de veya Tibet’te aransın, 150 yıllık tarih yazımı veba hakkında neredeyse hiçbir bilgi vermemesine rağmen, bu teoriler Moğol İmparatorluğu hakkında çıkarımlar ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Veba, Kara Ölüm, Kırım

Destekleyen Kurum

Tübitak

The Four Black Deaths

Öz

The Black Death, often called the largest pandemic in human history, is conventionally defined as the massive plague outbreak of 1346 to 1353 C.E. that struck the Black Sea and Mediterranean, extended into the Middle East, North Africa, and western Europe, and killed as much as half the total population of those regions. Yet genetic approaches to plague’s history have established that Yersinia pestis, the causative organism of plague, suddenly diverged in Central Asia at some point before the Black Death, splitting into four new branches—a divergence geneticists have called the “Big Bang.” Drawing on a “biological archive” of genetic evidence, I trace the bacterial descendants of the Big Bang proliferation, comparing that data to historical human activities in and around the area of plague’s emergence. The Mongols, whose empire emerged in 1206, unwittingly moved plague through Central Eurasia in the thirteenth, not the fourteenth, century. Grain shipments that the Mongols brought with them to several sieges, including the siege of Baghdad, were the most likely mechanism of transmission. The fourteenth century plague outbreaks represent local spillover events out of the new plague reservoirs seeded by the military campaigns of the thirteenth century.

Anahtar Kelimeler

Black Death, Yersinia pestis, Mongol Empire, marmots, Afro-Eurasia, historical epidemiology, biological archives, global history, paleogenetics, Samalas eruption, Fall of Baghdad