Circular Economy Performance on the Basis of Sustainable Development

Yıl 2023, , 151 - 170, 05.01.2023

[e-mail] [e-mail]

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1111745

Cited By: 2

Öz

Purpose: The aim of this study is to compare the performance of the manufacturing industry enterprises in the Borsa Istanbul Sustainability Index over the determined circular economy indicators.

Methodology: In the study, the data collected from the corporate reports of the enterprises with the Content Analysis method were analyzed with the TOPSIS method. Sensitivity analysis was performed to see the effect of changes in the weights of the criteria in the model on decision making.

Findings: Vestel Beyaz Eşya (VESBE), Vestel Elektronik (VESTL) and Kordsa Teknik (KORDSA) were among the 18 enterprises in the analysis carried out on the 5 main circular economy criteria determined in the research, and the first three enterprises with the best cyclical performance. Arçelik (ARCLK), Eregli Iron and Steel (EREGL) and Ülker (ULKER) were the companies with the lowest performance. In the research, it was seen that no business could reach the full score. Sensitivity analysis results also showed similar results with the TOPSIS method.

Originality: In this study, in order to see the awareness of this new economy model in our country, an indicator set was determined within the framework of circular economy principles (reduction, reuse, recycling…) and the circular economy performances of manufacturing enterprises were measured. In the literature, it is seen that cyclical performance measurements are mostly made at the macro (country) and meso (sector) level. In this study, a contribution to the literature has been made by measuring cyclical performance at the enterprise level with micro indicators on company data.

Anahtar Kelimeler

Circular Economy, Circular Economy Indicators, BIST Sustainability Index, TOPSIS

Sürdürülebilir Kalkınma Temelinde Döngüsel Ekonomi Performansı

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi’nde yer alan imalat sanayi işletmelerinin belirlenen döngüsel ekonomi göstergeleri üzerinden performans karşılaştırmasını yapmaktır.

Yöntem: Çalışmada İçerik Analizi yöntemi ile işletmelerin kurumsal raporlarından toplanan veriler TOPSIS yöntemi ile analiz edilmiştir. Modelde yer alan kriterlerin ağırlıklarındaki değişikliklerin karar alma üzerindeki etkisini görebilmek için duyarlılık analizi yapılmıştır.

Bulgular: Araştırmada belirlenen 5 ana döngüsel ekonomi kriteri üzerinden gerçekleştirilen analizde 18 işletme içerisinde Vestel Beyaz Eşya (VESBE), Vestel Elektronik (VESTL) ve Kordsa Teknik (KORDSA) ve en iyi döngüsel performansa sahip ilk üç işletme olmuştur. Arçelik (ARCLK) Ereğli Demir Çelik (EREGL) ve Ülker (ULKER) ise en düşük performans sergileyen işletmeler olmuştur. Araştırmada hiçbir işletmenin tam puana ulaşamadığı görülmüştür. Duyarlılık analizi sonuçları da TOPSIS yöntemi ile benzer sonuçlar göstermiştir.

Özgünlük: Çalışmada bu yeni ekonomi modelinin ülkemizdeki farkındalığını görebilmek adına döngüsel ekonomi ilkeleri çerçevesinde (azaltma, yeniden kullanma, geri dönüşüm…) bir gösterge seti belirlenmiş ve imalat işletmelerinin döngüsel ekonomi performansları ölçülmüştür. Literatürde daha çok makro (ülke) ve mezo (sektör) seviyede döngüsel performans ölçümü yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmada firma verileri üzerinden mikro göstergeler ile işletme seviyesinde döngüsel performans ölçümü yapılarak literatüre katkı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Döngüsel Ekonomi, Döngüsel Ekonomi Göstergeleri, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi, TOPSIS

Kaynakça

• Akarsu, H. (2021). “Döngüsel Ekonomiye Geçişte Kritik Başarı Faktörlerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Turizm Sektörü Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Alanya.
• Akyüz, Y., Bozdoğan, T. ve Hantekin, E. (2011). “Topsis Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13 (1), 73-92.
• Alptekin, N. ve Şıklar, E. (2015). “Türk Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonlarının Çok Kriterli Performans Değerlendirmesi: TOPSIS Metodu”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 185-196.
• Apaydın, Ş. (2020). “OECD Ülkelerinde Atık Yönetimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Panel Kantil Regresyon Yaklaşımı”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(1), 300-312.
• Aras, G., Tezcan, N. ve Kutlu Furtuna, Ö. (2016). Geleneksel Bankacılık ve Katılım Bankacılığında Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Topsis Yöntemiyle Karşılaştırılması”, İstanbul Management Journal, 58-81.
• Aras, G., Tezcan, N., Kutlu Furtuna, Ö. ve Hacıoğlu Kazak, E. (2020). “Çok Boyutlu Kurumsal Sürdürülebilirlik Bankacılık Sektörü Değerlemesi”, Yıldız Teknik Üniversitesi Finans Kurumsal Yönetim ve Sürdürülebilirlik Merkezi (CFGS) Yayınları.
• Ateş, E. (2021). “Döngüsel Ekonomi Kapsamında GSYİH ile Geri Dönüşüm İlişkisi: Avrupa Birliği Ülkeleri Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (67), 125-137.
• Ay Türkmen, M. ve Kılıç, F. (2020). “Sürdürülebilir Kalkınma Anlayışına Yönelik Döngüsel Ekonomi Modeli”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2538-2556.
• Azevedo, S., Godina, R. ve Matias, J. (2017). “Proposal af A Sustainable Circular Index for Manufacturing Companies”, Resources 6(4), 1-24.
• Balbay, Ş., Sarıhan, A. ve Avşar, E. (2021). “Dünya’da ve Türkiye’de “Döngüsel Ekonomi / Endüstriyel Sürdürülebilirlik” Yaklaşımı”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 27, 557-569.
• Banaitė, D. ve Tamošiūnienė, R. (2016). “Sustainable Development: The Circular Economy İndicators’ Selection Model”, Journal of Security and Sustainability Issues 6(2) 315–323.
• Corona, B., Shen, L., Reike, D., Rosales Carreon, J. ve Worrell, E. (2019). “Towards Sustainable Development Through The Circular Economyda Review and Critical Assessment on Current Circularity Metrics”, Resour. Conserv. Recycl. 151, 1-15.
• Di Maio, F. ve Rem, P. (2015). “A Robust Indicator for Promoting Circular Economy through Recycling”, Journal of Environmental Protection, 6, 1095-1104.
• Elia, V., Gnoni, M.G. ve Tornese, F. (2016). “Measuring Circular Economy Strategies Through Index Methods: A Critical Analysis” Journal of Cleaner Production 1-11.
• Ellen MacArthur Foundation. (2015). “Circularity Indicators: an Approach to Measuring Circularity”, Ellen MacArthur Found, 12, 159-161.
• Fidan, E.T. (2020). “Türkiye’de Sürdürülebilir Sanayi Politikalarının Uygulanması ve Kamu, Sivil Toplum Kuruluşları ve Özel Sektörün Sürdürülebilir Sanayi Politikalarına İlişkin Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi”, Verimlilik Dergisi, 2, 73-100.
• Figge, F., Thorpe, A.S., Givry, P., Canning, L. ve Franklin-Johnson, E. (2018). “Longevity and Circularity as İndicators of Eco-Efficient Resource Use in The Circular Economy”, Ecology Economy, 150, 297-306.
• Fura, B., Stec, M. ve Mis, T. (2020). “Statistical Evaluation of the Level of Development of Circular Economy in European Union Member Countries”, Energies, 1-23.
• Gedik, Y. (2020). “Döngüsel Ekonomiyi Anlamak: Teorik Bir Çerçeve”, Turkish Business Journal. 1(2), 13-40.
• Huysman, S., Schaepmeester, D., Ragaert, J., Dewulf, K., De J., ve Meester, S., (2017). “Performance İndicators For A Circular Economy: A Case Study On Post-İndustrial Plastic Waste”, Resour. Conserv. Recycl. 120, 46-54.
• İlhan, A. (2021). “Çevresel Sürdürülebilirlik Kapsamında Döngüsel Ekonomi Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi: Krizler, Belirsizlikler ve Arayışlar. Bingöl Üniversitesi, 142-151.
• Karahan, M. ve Kızkapan, L. (2022). “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırmalı Analizi”, Verimlilik Dergisi, 3,441-462.
• Kirchherr, J., Reike, D. ve Hekkert, M. (2017). “Conceptualizing The Circular Economy: An Analysis Of 114 Definitions”, Resour. Conserv. Recycl. 127, 221-232.
• Kristensen, H.S. ve Mosgaard, M.A. (2020). “A Review Of Micro Level İndicators For A Circular Economy e Moving Away From The Three Dimensions Of Sustainability?”, Journal of Cleaner Production 243, 1-20.
• Lieder M. ve Rashid, A. (2016). “Towards Circular Economy İmplementation: A Comprehensive Review in Context Of Manufacturing İndustry”, Journal of Cleaner Production, 115, 36-51.
• Moktadir, A., Rahman, T., Rahman, H., Ali, S.M. ve Paul, S.K. (2018). “Drivers to Sustainable Manufacturing Practices and Circular Economy: A Perspective of Leather Industries in Bangladesh”, Journal of Cleaner Production 174, 1366-1380.
• Moraga, G., Huysveld, S., Mathieux, F., Blengini, G.A., Alaerts, L., Van Acker, K., deMeester, S. ve Dewulf, J. (2019). “Circular Economy Indicators: What Do They Measure?”, Resour. Conserv. Recycl,146, 452-461.
• Moreno, J.R., Ormazabal, M., Alvarez, M.C. ve Jaca, C. (2021). “Advancing Circular Economy Performance Indicators and Their Application in Spanish Companies”, Journal of Cleaner Production, 1-10.
• Önder, H. (2018). “Sürdürülebilir Kalkınma Anlayışında Yeni Bir Kavram: Döngüsel Ekonomi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 196-204.
• Potting, J., Hekkert, M., Worrell, E. ve Hanemaaijer, A. (2017). “Circular Economy: Measuring Innovation in The Product Chain”, PBL Netherlves Environmental Assessment Agency.
• Reike, D., Vermeulen, W.J.V. ve Witjes, S. (2018). “The Circular Economy: New Or Refurbished As CE 3.0? — Exploring Controversies İn The Conceptualization Of The Circular Economy Through A Focus On History and Resource Value Retention Options”, Resources, Conservation and Recycling, 135, 246–264.
• Saidani, M., Yannou, B., Leroy, Y., Cluzel, F. ve Kendall, A. (2019). “A Taxonomy Of Circular Economy İndicators”, Journal of Cleaner Production 207, 542-559.
• Sapmaz Veral, E. (2019). “An Evaluation on the Circular Economy Model and the Loops Design in the Context of Waste Management”. European Journal of Science ve Technology, (15), 18-27.
• Saraç, B. ve Alptekin, N. (2017). “Türkiye’de İllerin Sürdürülebilir Kalkınma Göstergelerine Göre Değerlendirilmesi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(1), 19-49.
• Sassanelli, C., Rosa, P., Rocca, R. ve Terzi, S. (2019). “Circular Economy Performance Assessment Methods: A Systematic Literature Review”, Journal of Cleaner Production, 229, 440-453.
• Sauve, S., Bernard, S., ve Sloan, P. (2016). “Environmental Sciences, Sustainable Development and Circular Economy: Alternative Concepts For Trans-Disciplinary Research”, Environmental Development, 48-56.
• Shannon, C. ve Weaver, W. (1948). “The Mathematical Theory of Communication”, Univ. lllinois Press. Urbana. IL.
• Shuaib, M., Seevers, D., Zhang, X., Badurdeen, F., Rouch, K.E. ve Jawahir, I.S. (2014). “Product Sustainability Index (ProdSI) A Metrics-based Framework to Evaluate the Total Life Cycle Sustainability of Manufactured Products”, Journal of Industrial Ecology ,18(4), 491-507.
• Singh, J. ve Ordonez, I. (2016). “Resource Recovery From Post-Consumer Waste: Important Lessons For The Upcoming Circular Economy”, Journal of Cleaner Production, 134, 342-353.
• Soy Temür, A. (2022). “Borsa İstanbul Turizm Endeksi (Xtrzm) Firmalarının Entropi Temelli Aras, Copras ve Topsıs Yöntemleri ile Finansal Performans Analizi”, Verimlilik Dergisi, 3, 183-212.
• Türkiye Döngüsel Ekonomi Platformu, (2022). https://donguselekonomiplatformu.com/ (Erişim Tarihi 29.04.2022).
• Döngüsel Ekonomi Rehberi (2020). https://business4goals.org/PDF/Dongusel_Ekonomi_Rehberi.pdf (Erişim Tarihi:29.04.2022).
• Van Buren, N., Demmers, M., Van der Heijden, R. ve Witlox, F. (2016). “Towards A Circular Economy: The Role of Dutch Logistics İndustries and Governments”, Sustainability (Switzerlve), 8(7), 1–17.
• Wang, T.C. ve Lee, H.D. (2009), “Developing A Fuzzy TOPSIS Approach Based on Subjective Weights and Objective Weights”, Expert Systems with Applications, 36(5), 8980-8985.
• Yan, J. ve Feng, C. (2014). “Sustainable Design-Oriented Product Modularity Combined With 6R Concept: A Case Study Of Rotor Laboratory Bench”, Clean Technologies ve Environmental Policy, 16(1), 95–109.
• Yılmaz, V. (2022). “Avrupa Birliği Ülkelerinin Ekonomi Performansı”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 94-114.