Asya Ülkelerinin İnovasyon Performanslarının CILOS Temelli CoCoSo Yöntemi ile Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 41, 194 - 215, 28.02.2024

Nazife Şahin Macit

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1293917

Öz

Bu çalışmanın amacı 2022 yılına ilişkin Küresel İnovasyon İndeksi raporunda yer alan veriler ve bileşenler dikkate alınarak 39 Asya ülkesinin inovasyon performanslarını CILOS ve CoCoSo yöntemleri ile değerlendirmek ve sıralamaktır. Diğer taraftan CILOS temelli CoCoSo yöntemi analizi sonucu ortaya çıkan ülkelerin performans sıralamaları ile Küresel İnovasyon İndeksi raporundaki sıralamaları karşılaştırılmalı bir şekilde ele almaktır. Bu amaçlar doğrultusunda Küresel İnovasyon İndeksi’nde yer alan yedi bileşen (kurumlar, beşeri sermaye ve araştırma, altyapı, pazar gelişmişliği, iş gelişmişliği, bilgi ve teknoloji çıktıları, yaratıcılık çıktıları) kriter olarak çalışmaya dahil edilmiştir. Kriterlerin ağırlıklandırılması CILOS yöntemi ile yapılmış ve en önemli kriterin altyapı olduğu ortaya çıkmıştır. İnovasyon performansı açısından ülkelerin değerlendirilmesi ise CoCoSo yöntemi ile gerçekleştirilmiş ve en yüksek performans sergileyen dört ülkenin sırasıyla Singapur, Kore, Japonya ve Çin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca CILOS temelli CoCoSo yöntemi analizi sonucunda ortaya çıkan sıralamalar ile KİE raporundaki sıralamalar arasında anlamlı ve pozitif yönde çok kuvvetli bir ilişkinin olduğu Spearman Rho Korelasyon testi sonucunda belirlenmiştir. Bu da araştırmada kullanılan CILOS temelli CoCoSo yöntemi ile ülkelerin inovasyon performanslarının değerlendirilebileceğini ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon, Küresel İnovasyon İndeksi, İnovasyon Performansı, CILOS Yöntemi, CoCoSo Yöntemi

Evaluation of Innovation Performances of Asian Countries by CILOS-Based CoCoSo Method

Öz

The aim of the study is to evaluate and rank the innovation performances of 39 Asian countries using CILOS and CoCoSo methods, taking into account the data and components in the Global Innovation Index report for 2022. On the other hand, the performance rankings of the countries that emerged as a result of the CILOS-based CoCoSo method analysis and the rankings in the Global Innovation Index report are discussed in a comparative way. For these purposes, seven components (institutions, human capital and research, infrastructure, market sophistication, business sophistication, knowledge and technology outputs, creative outputs) included in the Global Innovation Index are included in the study as criteria. The weighting of the criteria is done with the CILOS method, and it is revealed that the most important criterion is the infrastructure. The evaluation of countries in terms of innovation performance is carried out with the CoCoSo method and it is determined that four countries with the highest performance are Singapore, Korea, Japan and China, respectively. In addition, it is determined as a result of the Spearman Rho Correlation test that there is a significant and positive correlation between the rankings obtained as a result of the analysis of the CILOS-based CoCoSo method and the rankings in the GII report. This reveals that the innovation performance of countries can be evaluated with the CILOS-based CoCoSo method used in the research.

Anahtar Kelimeler

Innovation, Global Innovation Index, Innovation Performance, CILOS Method, CoCoSo Method

Kaynakça

• Aksaraylı, M. ve Pala, O. (2017). Veri zarflama analizi ve kümeleme analizi kullanılarak OECD’ye üye ülkelerin ekonomik performansları, yaşam memnuniyeti ve inovasyon düzeyleri açısından incelenmesi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(2), 67-80.
• Ali, T., Aghaloo, K., Chiu, Y. R. ve Ahmad, M. (2022). Lessons learned from the COVID-19 pandemic in planning the future energy systems of developing countries using an integrated MCDM approach in the off-grid areas of Bangladesh. Renewable Energy, 189, 25-38. https://doi.org/10.1016/j.renene.2022.02.099
• Altıntaş, F. F. (2020). Avrupa Birliği ülkelerinin inovasyon etkililik, etkinlik ve verimlilik performanslarının analizi. Turkish Studies-Social, 15(5), 2337-2361. https://dx.doi.org/10.47356/TurkishStudies.43678
• Altıntaş, F. F. (2021). G7 ülkelerinin bilgi performanslarının analizi: COCOSO yöntemi ile bir uygulama. Journal of Life Economics, 8(3), 337-347, doi:10.15637/jlecon.8.3.06.
• Altıntaş, F. F. (2022). Avrupa ülkelerinin enerji inovasyonu performanslarının analizi: Mabac ve Marcos yöntemleri ile bir uygulama. İşletme Akademisi Dergisi, 3(2), 188-216, doi:10.26677/TR1010.2022.1027.
• Baffoe, B., Luo, W., Pan, Q., Zhou, S., Wu, M., Atimu, L., Darko, P ve Opoku-Mensah, E. (2023). Assessing the factors for humanitarian logistics digital business ecosystem (HLDBE) using a novel integrated correlation coefficient and standard deviation - combined compromise solution (CCSD-CoCoSo) method. Decision Science Letters, 12(1), 117-136. http://dx.doi.org/10.5267/j.dsl.2022.10.001
• Bakır, S. ve Çakır, S. (2021). Seçilmiş ülkelerin yenilik performanslarının bütünleşik CRITIC-EVAMIX yöntemleriyle ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(4). http://dx.doi.org/10.17130/ijmeb.810999
• Cereska, A., Podvezko, A. ve Zavadskas, E. K. (2016). Operating characteristics analysis of rotor systems using mcdm methods. Studies in Informatics and Control, 25(1), 59-68. http://dx.doi.org/10.24846/v25i1y201607
• Cereska, A., Podviezko, A. ve Zavadskas, E. K. (2018). Assessment of different metal screw joint parameters by using multiple criteria analysis methods. Metals, 8(5), 318. https://doi.org/10.3390/met8050318
• Choudhary, V. ve Mishra, A. (2022). Analyzing the critical success enablers of Industry 4.0 using hybrid Fuzzy AHP–CoCoSo method. Journal of Industrial Integration and Management, 07(04), 493-514. https://doi.org/10.1142/S2424862221500184
• Çakın, E. ve Özdemir, A. (2015). Bölgesel gelişmişlikte Ar-Ge ve inovasyonun rolü: Dematel tabanlı Analitik Ağ Süreci (DANP) ve TOPSIS yöntemleri ile bölgelerarası bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 115-144.
• Çilek, A. (2023). Piyasa yapıcı bankaların performanslarının sıralanması: CILOS, MARCOS ve COPELAND çok kıstaslı karar verme analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (54), 1-24. https://doi.org/10.30794/pausbed.1092801
• Doğan, H. (2023). OECD ülkelerinin inovasyon performanslarının CRITIC temelli OCRA yöntemiyle değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 35-54.
• Duran, Z. (2022). Yeni sanayileşen ülkelerde inovasyon performansının CRITIC tabanlı GİA yöntemiyle değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(1), 150-162. https://doi.org/10.33712/mana.1086836
• Duran, Z. ve Tavlan Soydan, N. (2022). OECD ülkelerinde inovasyon performanslarının Entropy tabanlı CODAS-WASPAS ve PSI yöntemleriyle değerlendirilmesi. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 11(2), 30-54, doi:10.15659/jeim.11.2.001.
• Dwivedi, P. P. ve Sharma, D. K. (2022). Application of Shannon Entropy and COCOSO techniques to analyze performance of sustainable development goals: The case of the Indian Union Territories. Results in Engineering, 14(100416). https://doi.org/10.1016/j.rineng.2022.100416
• Ecer, F. ve Aycin, E. (2023). Novel comprehensive MEREC weighting-based score aggregation model for measuring ınnovation performance: The case of G7 countries. Informatica, 34(1), 53–83. https://doi.org/10.15388/22-INFOR494
• Erdal, H., Kurtay, K. G., Dagistanlı, H. A. ve Altundas, A. (2023). Evaluation of Anti-Tank Guided Missiles: An integrated Fuzzy Entropy and Fuzzy CoCoSo multi criteria methodology using technical and simulation data. Applied Soft Computing, 137(110145). https://doi.org/10.1016/j.asoc.2023.110145
• Eslami, V., Ashofteh, P. S., Golfam, P. ve Loaiciga, H. A. (2021). Multi‑criteria decision‑making approach for environmental İmpact assessment to reduce the adverse effects of dams. Water Resources Management, 35, 4085–4110. https://doi.org/10.1007/s11269-021-02932-1
• Gou, C. (2022). An integrated CoCoSo-CRITIC-based decision-making framework for quality evaluation of innovation and entrepreneurship education in vocational colleges with intuitionistic fuzzy information. Mathematical Problems in Engineering. https://doi.org/10.1155/2022/6071276
• Hasanov, Z., Abada, O. ve Aktamov, S. (2015). Impact of innovativeness of the country on export performance: Evidence from Asian countries. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 17(1), 33-41.
• Hashemkhani Zolfani, S., Chatterjee, P. ve Yazdani, M. (2019). A structured framework for sustainable supplier selection using a combined BWM-COCOSO model. International Scientific Conference, Contemporary Issues In Business, Management And Economics Engineering. https://doi.org/10.3846/cibmee.2019.081
• İnel, M. N. ve Türker, M. V. (2016). Ulusal inovasyon performansının ölçümü için çok nitelikli karar verme teknikleri ile bir model denemesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 147-166. https://doi.org/10.14780/muiibd.281391
• Kaynak, S., Altuntas, S. ve Dereli, T. (2017). Comparing the innovation performance of EU candidate countries: An entropy-based TOPSIS approach. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 31-54. http://dx.doi.org/10.1080/1331677X.2016.1265895
• Kieu, P.T., Nguyen, V.T., Nguyen, V.T. ve Ho, T.P. A. (2021). Spherical Fuzzy Analytic Hierarchy Process (SF-AHP) and Combined Compromise Solution (CoCoSo) algorithm in distribution center location selection: A case study in agricultural supply chain. Axioms, 10(53). https://doi.org/10.3390/axioms10020053
• Kumar, V., Kalita, K., Chatterjee, P., Zavadskas, E. K. ve Chakraborty, S. (2022). A SWARA-CoCoSo-based approach for spray painting robot selection. Informatica, 33(1), 35–54. https://doi.org/10.15388/21-INFOR466
• Lai, H., Liao, H., Wen, Z., Zavadskas, E. K. ve Al-Barakati, A. (2020). An improved CoCoSo method with a maximum variance optimization model for cloud service provider selection. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 31(4), 411–424.
• Luo, Y., Zhang, X., Qin, Y., Yang, Z. ve Liang, Y. (2021). Tourism attraction selection with sentiment analysis of online reviews based on probabilistic linguistic term sets and the IDOCRIW-COCOSO mode. International Journal of Fuzzy Systems, 23(1), 295-308. https://doi.org/10.1007/s40815-020-00969-9
• Mazman İtik, Ü. ve Sel, A. (2021). Borsa İstanbul'da işlem gören perakende ticaret sektörü şirketlerinin finansal performansının Cilos ağırlıklandırma ve Topsis yöntemiyle incelenmesi: 2013-2019. Journal of the Human and Social Science Researches, 10(3), 2769-2795.
• Mishra, A. R., Rani, P., Saha, A., Hezam, I. M., Pamucar, D., Marinovic, M. ve Pandey, K. (2022). Assessing the adaptation of ınternet of things (IoT) barriers for smart cities’ waste management using fermatean fuzzy combined compromise solution approach. IEEE Access, 10, 37109 - 37130. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2022.3164096
• Narang, M., Joshi, M. C., Bisht, K. ve Pal, A. (2022). Stock portfolio selection using a new decision-making approach based on the integrationof fuzzy COCOSO wıth heronian mean operatör. Decision Making: Applicationsin Management and Engineering, 5(1), 90-112. https://doi.org/10.31181/dmame0310022022n
• Nebati, E. E. (2022). LED teknolojisi seçiminde bütünleşik CILOS-COPRAS yaklaşımı. Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi, 2(2).
• Nguyen, V. P. (2022). Evaluating the FinTech success factors model to achieve a sustainable financial technology business: An empirical study in Vietnam. Cogent Engineering, 9(2109317). https://doi.org/10.1080/23311916.2022.2109317
• Oralhan, B. ve Büyüktürk, M. A. (2019). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin inovasyon performansının çok kriterli karar verme yöntemleriyle kıyaslanması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 16, 471-484, DOI: 10.31590/ejosat.571284.
• Orhan, M. ve Aytekin, M. (2020). Türkiye ile AB’ye son katılan ülkelerin AR-GE performanslarının CRITIC ağırlıklı MAUT ve SAW yöntemiyle kıyaslanması. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 754-778. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1355
• Özçalıcı, M. (2022). Asset allocation with multi-criteria decision making techniques. Decision Making: Applicationsin Management and Engineering, 5(2), 78-119. https://doi.org/10.31181/dmame0305102022o
• Örtlek, Z. ve Kara, F. Z. (2022). Türkiye’nin istatistiki bölge birimleri sınıflandırmasına göre Düzey- 2 Bölgeleri’nin bölgesel kalkınma açısından inovasyon performansının değerlendirilmesi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2).
• Özgür Güler, E. ve Veysikarani, D. (2018). OECD ülkelerinin inovasyon göstergeleri açısından çok değişkenli istatistiksel analizlerle karşılaştırılması. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2).
• Pala, O. (2021). BIST turizm endeksinde yer alan firmaların CILOS ve MAIRCA tabanlı finansal performans analizi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 163-185. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.901120
• Paradowski, B., Shekhovtsov, A., Backkiewicz, A., Kizielewicz, B. ve Salabun, W. (2021). Similarity analysis of methods for objective determination of weights in multi-criteria decision support systems. Symmetry, 13(1874). https://doi.org/10.3390/sym13101874
• Peng, X. ve Huang, H. (2020). Fuzzy decısıon makıng method based on COCOSO wıth CRITIC for fınancıal rısk evaluatıon. Technological and Economic Development of Economy, 26(4), 695-724. https://doi.org/10.3846/tede.2020.11920
• Podvezko, V., Kildiene, S. ve Zavadskas, E. K. (2017). Assessing the performance of the construction sectors in the Baltic States and Poland. Panoeconomicus, 64(4), 493-512. https://doi.org/10.2298/PAN150518004P
• Popovic, M. (2021). An mcdm approach for personnel selectıon usıng the CoCoSo method. Journal of Process Management and New Technologies, 9(3-4), 78-88.
• Rai, D. ve Qingmei, T. (2016). Innovation outlook of Asian countries listed in Global Innovation Index: Panel data analysis by using Stata. The Fourth International Academic Conference for Graduates. NUAA.
• Satıcı, S. (2021). Ülkelerin inovasyon performansının CRITIC temelli WASPAS yöntemiyle değerlendirilmesi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(2), 91-104.
• Seeni, A. ve Brown, T. E. (2015). Measuring innovation performance of countries using patents as innovation indicators. 11th Biennial Conference on Entrepreneurship. Ahmedabad, Gujarat, India.
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. Bmij, 9(2), 532-546. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1794
• Trinkūnienėa, E., Podvezkob, V., Zavadskasc, E. K., Jokšienėd, I., Vinogradova, I. ve Trinkūna, V. (2017). Evaluation of quality assurance in contractor contracts by multi-attribute decision-making methods. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 30(1), 1152–1180. https://doi.org/10.1080/1331677X.2017.1325616
• Yazdani, M., Zarate, P., Zavadskas, E. K. ve Turskis, Z. (2019). A Combined Compromise Solution (CoCoSo) method for multi-criteria decision-making problems. Management Decision, 57(9), 2501-2519. https://doi.org/10.1108/MD-05-2017-0458
• Yenilmezel, S. ve Ertuğrul, İ. (2022). Çok kriterli karar verme yöntemleri ile bir mermer fabrikası iiçin kesintisiz güç kaynağı seçimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 251-266, https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.1009308.
• Zhu, Y., Zeng, S., Lin, Z. and Ullah, K. (2023). Comprehensive evaluation and spatial-temporal differences analysis of China’s inter-provincial doing business environment based on Entropy-CoCoSo method. Frontiers in Environmental Science, 10(1088064). https://doi.org/10.3389/fenvs.2022.1088064