An Analysis of the Retranslations of George Orwell’s 1984: A Perspective Based on Pierre Bourdieu’s Concept of Capital

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 120 - 130, 31.12.2024

Selvin Kayahan

https://doi.org/10.58306/wollt.1522681

Öz

This study examines the retranslations of George Orwell's 1984 into Turkish within the framework of French sociologist Pierre Bourdieu's concept of capital. Orwell's masterpiece, first published in 1949, has been translated into at least 65 languages and read by millions of people. It was initially translated into Turkish in 1958 and has been retranslated by multiple publishing houses since 2020, following the expiration of its copyright. The study evaluates the role of these retranslations in providing publishing houses with economic, cultural, social, and symbolic capital. The theoretical foundation of this analysis is based on Bourdieu's concepts of field, habitus, and capital. Bourdieu's sociological approach offers a framework to analyze how a work's translations create effects in the contexts of economic, cultural, and symbolic capital. Economic capital refers to the profit-oriented goals of publishing houses; cultural capital encompasses the expertise and knowledge of translators and authors; social capital reflects the networks established by publishing houses; and symbolic capital represents abstract values such as prestige and recognition. The study discusses how the translation process reflects the power dynamics among publishers, translators, and readers. The findings of the research reveal that retranslations are motivated not only by linguistic or cultural necessities but also by commercial and symbolic reasons. Publishing houses choose to retranslate classics like 1984 to meet market demands, gain prestige, and enhance their cultural capital. The retranslations of Orwell's 1984 are not merely literary activities but also phenomena that reflect societal, cultural, and economic power relations. In this context, the study contributes to the field of translation sociology.

Anahtar Kelimeler

retranslation, Bourdieu, types of capital, George Orwell 1984, publishing houses

George Orwell’e Ait 1984 Romanının Yeniden Çevirileri: Pierre Bourdieu’nün Sermaye Kavramı Üzerinden Bir İnceleme

Öz

Bu çalışma, George Orwell'in 1984 adlı romanının Türkçeye yapılan yeniden çevirilerini Fransız sosyolog Pierre Bourdieu'nün sermaye kavramı çerçevesinde incelemektedir. Orwell'in 1949 yılında yayınlanan, en az 65 farklı dile çevirisi yapılarak milyonlarca kişi tarafından okunmuş olan bu başyapıtı, 1958'de ilk kez Türkçeye çevrilmiş ve 2020 yılında telif süresinin sona ermesinin ardından birçok yayınevi tarafından yeniden çevrilmiştir. Çalışmada, 1984'ün yeniden çevirilerinin, yayınevlerine ekonomik, kültürel, sosyal ve simgesel sermaye kazandırmadaki rolü değerlendirilmiştir. Pierre Bourdieu'nün alan, habitus ve sermaye kavramları bu incelemenin teorik temelini oluşturmaktadır. Bourdieu’nün sosyolojik yaklaşımı, bir eserin çevirilerinin ekonomik, kültürel ve simgesel sermaye bağlamında nasıl etkiler yarattığını analiz etmek için bir çerçeve sunar. Ekonomik sermaye, yayınevlerinin kâr elde etme amaçlarını; kültürel sermaye, çevirmenlerin ve yazarların bilgi ve uzmanlıklarını; sosyal sermaye, yayınevlerinin oluşturduğu ağları; simgesel sermaye ise prestij ve tanınırlık gibi soyut değerleri ifade etmektedir. Çeviri sürecinin, yayınevleri, çevirmenler ve okurlar arasındaki güç dinamiklerini yansıttığı tartışılmıştır. Araştırma, yeniden çevirilerin sadece dilsel ya da kültürel bir gereklilikten değil, ticari ve simgesel nedenlerle de yapıldığını varsaymaktadır. Yayınevleri, 1984 gibi klasik eserlerin yeniden çevirilerini, pazardaki talepleri karşılamak, prestij kazanmak ve kültürel sermayelerini artırmak amacıyla tercih etmektedir. Orwell'in 1984 eserinin yeniden çevirileri, sadece edebi bir faaliyet değil, aynı zamanda toplumsal, kültürel ve ekonomik güç ilişkilerini yansıtan bir olgudur. Bu bağlamda çalışma, çeviri sosyolojisi alanına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

yeniden çeviri, Bourdieu, sermaye türleri, George Orwell 1984, yayınevleri

Kaynakça

• Arı, S. (2004). Çeviri Sosyolojisi. Aylak Adam Yayınları.
• Arslan, S. (2023). Yeniden çeviri eyleminin doğası ve bu eyleme zemin hazırlayan etkenler üzerine bir değerlendirme, TOBİDER International Journal of Social Sciences, 7(1), 62-80.
• Bachmann-Medick, D. (2017). “Kültürel bir uygulama ve inceleme kategorisi olarak çeviri ‘Çevirisel Dönemecin’ farklı yönleri” (Çev., N. Demiryay), Çeviribilimin Paradigmaları: Çeviri Seçkisi Doris Bachmann-Medick Özel Sayısı, (Polat, N. T., Ed.) Hiperyayın, 2021, 17-33.
• Bassnett, S., & Lefevere, A. (1990). Translation, history, and culture. London: Pinter.
• Berman, A. (1990). La retraduction comme espace de la traduction. Palimpsestes, 4, 1-7.
• Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. 241-258.
• Bourdieu, P. (1993). The Field of Cultural Production. Cambridge, Polity Press.
• Bourdieu, P. (2016). Sosyoloji Meseleleri. Ankara: Heretik Yayınları.
• Chesterman, A. (2017). Reflections on Translation Theory: Selected papers 1993-2014. John Benjamins Publishing Company.
• Flynn, P. ve Gambier, Y. (2011). Methodology in Translation Studies. The Handbook of Translation Studies, 2, (Gambier, Y. ve Doorslaer, L. Ed.) 88–96. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
• Hanna, S. (2016) Bourdieu in Translation Studies: The Socio-cultural Dynamics of Shakespeare Translation in Egypt. London & New York: Routledge.
• Inghilleri, M. (2005). Bourdieu and the sociology of translation and interpreting. The Translator Studies in Intercultural Communication. 11(2), 125-145.
• Gürçağlar, T. Ş. (2008). The Politics and Poetics of Translation in Turkey, 1923-1960, Rodopi Publishing.
• Frank, A. (1947). Anne Frank: The Diary of a Young Girl. Lefevere, A. (1985). Why waste our time on rewrites? The trouble with interpretation and the role of rewriting on alternative paradigm. The manipulation of literature. (Hermans, T. Ed) London, 215-243.
• Okyayuz, A. (2016). Yeniden çeviriler: Farklılaşan yorumlar ve sunumlar. Frankofoni, (29),189 - 206.
• Orwell, G. (1958). 1984. (Çev., V. Turan ve S.Tonguç). Işık Kitapları Yayınevi.
• Orwell, G. (1974). 1984. (Çev., B. Tanç). Kelebek Yayınları.
• Orwell, G. (1983). 1984. (Çev., A. İlkin). Kelebek Yayınları.
• Orwell, G. (1985). 1984. (Çev., H. Derin). Can Yayınları.
• Orwell, G. (2003). 1984. (Çev., E. Acar). Can Yayınları.
• Orwell, G. (2010). 1984. (Çev., C. Üster). Can Yayınları.
• Prunc, E. (2008). Çeviri kültürlerinin oluşumu üzerine. (Çev., A. Karakaya). Çeviribilim Paradigmaları: Çeviri Seçkisi. (F.Yücel, Ed.) Çanakkale Kitaplığı, 177-199.
• Puzo, Mario. (2020) Aile. (Çev, S. Kayahan). E Yayınları.
• Salinger, J. D. (1981). Gönülçelen. (Çev., A. Benk). Can Yayınları.
• Salinger, J. D. (1997). Çavdar Tarlasında Çocuklar. (Çev., C. Yerli). Yapı Kredi Yayınları.
• Susam-Sarajeva, Ş. (2003). Multiple-entry visa to travelling theory: Retranslations of literary and cultural theories. Target. 15(1), 1- 36.
• Venuti, L. (2004). Retranslations: The creation of value. Translation and culture. Cranbury: Associated University Press. 25-39.
• Wolf, M. (1999). Çeviride “sosyal anlam” üzerine Pierre Bourdieu’nün kültür sosyolojisi üzerinden çeviri sosyolojisi çıkarımları. (Çev., S. Arı). Çeviribilimin Paradigmaları V: Çeviri Seçkisi. (F. Yücel ve İ. İşcen Ed.) Hiperyayın, 143-156.
• 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Madde 26. <https://telifhaklari.ktb.gov.tr/TR-332373/telif-hakki-kac-yil-sureyle-korunur.html>