TÜRKİYE İLE RUSYA ARASINDA YAŞANAN UÇAK KRİZİ TÜRKİYE’NİN DOĞALGAZ TEDARİĞİNİ ORTA VE UZUN VADEDE NASIL ETKİLER?

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 31 - 61, 03.01.2018

Musa Özdemir Sadık Çalışkan Fatih Öztürk

https://doi.org/10.16954/yalovabaccd.374436

Öz

Özet

Soğuk Savaş döneminin çift kutuplu
dünyasında karşıt bloklarda yer alan Türkiye ve Rusya, dönemin şartları gereği
birbirlerine rakip oldukları için gergin ve mesafeli bir ilişki
benimsemişlerdir. İlişkilerin her açıdan minimum düzeyde olduğu bu dönemde,
Batı ittifakının içinde yer alan Türkiye için Rusya, ‘komünizm tehdidi’ olarak
algılanırken Rusya içinse Türkiye ‘emperyalist Batı ittifakının bir üyesi’
olarak görülüyordu. Ancak, Soğuk Savaşın sona ermesiyle oluşan yeni ve dinamik
uluslararası ilişkiler sürecinde iki ülke arasındaki ilişkiler başta enerji
olmak üzere birçok alanda hızla gelişmeye başlamıştır. Artık Rusya, Türkiye
için komünizm ihraç eden bir ülke olmaktan ziyade Türkiye’nin en büyük doğalgaz
tedarikçisi durumuna ulaşmıştır. İki ülke arasında 80’li yılların sonunda
başlayan gaz alışverişi, 2000’li yıllar boyunca gelişen siyasi ve diplomatik
ilişkiler sayesinde zirveye ulaşmıştır. Fakat 2015 yılı Kasım ayında Türkiye –
Suriye sınırında bir Rus savaş uçağının sınır ihlali gerekçesiyle Türk Hava
Kuvvetleri tarafından düşürülmesi, ikili ilişkileri bıçak gibi kesmiştir. Bir
dost ülke tarafından sırtından bıçaklanmış hisseden Rusya, Türkiye’ye başta
turizm ve ticaret olmak üzere pek çok alanda yaptırım uygulamaya başlamıştır.
Doğalgaz konusunda büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı olan Türkiye’de kamuoyunda
‘Acaba Rusya doğalgazı da keser mi?’ diye sorular sorulmaya başlanmıştır.

Bu çalışmada, Türkiye ile Rusya arasında
yaşanan uçak krizi bağlamında Türkiye’nin doğalgaz tedariği durumu ve arz
çeşitliliğine yönelik politikalar değerlendirilip geleceğe dönük perspektifler
sunulmaktadır.

Abstract

Turkey and Russia, which were once located
in the opposing blocks of the bipolar world of the Cold War era, adopted a
tense and distant relationship because of the rivalrous conditions of the time.
In this period, when the relations were at minimum level in all respects, while
Russia was perceived as a 'communist threat' for Turkey, which was already part
of the Western alliance, Turkey was seen as a 'member of the imperialist
Western alliance' by Russia. However, with the end of the Cold War, the
relations between the two countries, especially regarding energy, began to
develop rapidly in the framework of a new and dynamic international
environment. Today, Russia, far from being a communism exporting country for
Turkey, has become the biggest natural gas supplier of Turkey. The gas exchange
between the two countries, which started at the end of the 80s, reached its
peak thanks to the political and diplomatic relations that developed during the
2000s. But in November 2015, the Turkish Air Force dropped a Russian warcraft
on the border between Turkey and Syria on the grounds of border violation,
cutting the bilateral relations like a knife. Having felt stabbed in the back
by a friendly country, Russia has begun to impose many sanctions on Turkey,
mainly tourism and trade. Turkey, which is largely dependent on Russia for
natural gas, have begun to ask questions such as 'Will Russia also cut the
natural gas?'

In this study, Turkey's natural gas supply
situation and supply diversity policies are assessed and future perspectives
are presented in the context of the aircraft crisis between Turkey and Russia.

Anahtar Kelimeler

Doğalgaz, Türkiye, Rusya

Kaynakça

• Akturan, U. (2008), Doküman İncelemesi, s. 117-126, Nitel Araştırma Yöntemleri (Editörler: Türker Baş ve Ulun Akturan), Seçkin Yayınları, Ankara.
• Bailey, K.D. ( 1982). Methods of social research, ( 2nd ed.). New York: The Free Pres.
• Ekiz, D. (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (2. b.), Anı Yayınları, Ankara
• EPDK, (2016), Aylık Raporlar, Raporlar Nisan 11, 2017 tarihinde http://www.epdk.org.tr/TR/Dokumanlar/Dogalgaz/YayinlarRaporlar/Aylik adresinden alındı.
• IGU, (2016), 2016 World LNG Report, Nisan 11, 2017 tarihinde http://www.igu.org/publications/2016-world-lng-report adresinden alındı.
• İmanbeyli, V. (2015), “Uçak Krizi” ve Türkiye-Rusya İlişkileri, Seta Perspektif, sayı 119, Aralık 2015.
• Karataş, Z. (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Manevi Temelli Sosyal Hizmet, 62.
• Metin, Y. (2016, Nisan 7), Doküman İncelemesi, Nisan 12, 2017 tarihinde http://80.251.40.59/education.ankara.edu.tr/aksoy/eay/eay/b0506/ymetin.doc adresinden alındı.
• TEPAV, (2013). ‘Doğalgaz Tüketimi Artıyor Depolama Kapasitesi Yerinde Sayıyor’. Ocak 14, 2016 tarihinde http://www.tepav.org.tr/upload/files/1387547496-0.Dogalgaz_tuketimi_artiyor__depolama_kapasitesi_yerinde_sayiyor.pdf adresinden alındı.
• www.bbc.com, (2016, Haziran 27), Kremlin: Erdoğan özür diledi, Nisan 18, 2017 tarihinde http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/06/160624_erdogan_rusya adresinden alındı. www.enerji.gov.tr, (2016, Nisan 10), Doğal Gaz, Nisan 13, 2017 tarihinde http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz adresinden alındı. www.enerji.gov.tr, (2016, Nisan 10), Uluslararası Boru Hatları ve Boru Hattı Projeleri, Nisan 13, 2017 tarihinde http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Uluslararasi-Boru-Hatlari-ve-Boru-Hatti-Projeleri adresinden alındı. www.enerjihub.com, (2015, Aralık 4), Başbakan Davutoğlu'nun Bakü Ziyaretine Enerji İşbirliği Damga Vurdu, Nisan 13, 2017 tarihinde
• http://www.enerjihub.com/newsdetail/rusya/basbakan_davutoglu_nun_baku_ziyaretine_enerji_isbirligi_damga_vurdu_5400.aspx adresinden alındı.
• www.euractiv.com, (2016, Ocak 14), ‘South Stream’ to become ‘Bulgarian Stream’, Nisan 15, 2017 tarihinde http://www.euractiv.com/section/energy/news/south-stream-to-become-bulgarian-stream/ adresinden alındı.
• www.hurriyet.com.tr, (2015, Aralık 2), Katar ile vizeler kalktı, önemli 'gaz' işbirliği imzalandı, Nisan 15, 2017 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/katar-ile-onemli-gaz-isbirligi-40021921 adresinden alındı.
• www.hurriyet.com.tr, (2016, Ekim 11), Erdoğan-Putin görüşmesi Rusya'da böyle yankılandı, Nisan 18, 2017 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/erdogan-putin-gorusmesi-rus-basininda-40245368 adresinden alındı.
• www.kdk.gov.tr, (2016 Ocak 14). ‘Türkiye´nin enerji yatırımları’. Ocak 14, 2016 tarihinde https://kdk.gov.tr/haber/turkiyenin-enerji-yatirimlari/496 adresinden alındı.
• www.ntv.com.tr, (2015, Aralık 3), Davutoğlu'dan Putin'e çağrı, Nisan 15, 2017 tarihinde http://www.ntv.com.tr/turkiye/davutogludanputinecagri,ZgrUg6YvZ0OILwMIJNspIA?_ref=infinite adresinden alındı.
• www.ntv.com.tr, (2016, Ekim 10), Erdoğan-Putin görüşmesi sonrası Türk Akımı projesinde imzalar atıldı, Nisan 18, 2017 tarihinde http://www.ntv.com.tr/turkiye/erdogan-putin-gorusmesi-sonrasi-turk-akimi-rojesinde-imzalar-atildi,5BUIMosA5kuqGQFsx6lQuw adresinden alındı.
• www.ntv.com.tr, (2016, Ekim 11), Türk Akımı projesi nedir? Nisan 18, 2017 tarihinde http://www.ntv.com.tr/ekonomi/turk-akimi-projesi-edir,6SPX69lWSkaL6pBjj9F3EA adresinden alındı.
• www.tuik.gov.tr, (2016). ‘Yıllara göre dış ticaret, 1923-2016’. Nisan 12, 2016 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 adresinden alındı.
• Yılmaz, M. E. (2010), Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Türk-Rus İlişkileri. Akademik Fener, (13), 27-42.