“Nâyîler” Grubu Mensuplarından Bir Mevlevî: Hasan Saîd Çelebi’nin Hayatı ve Bazı Edebî Yazıları

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 188 - 228, 27.10.2025

Adem Ceyhan , Rumeysa Nur Ertaş

Öz

II. Meşrutiyet’ten sonra basım-yayım dünyasında büyük bir canlılığın meydana geldiği, çeşitli edebî türlere ait eserler yayımlayan onlarca, yüzlerce şahsiyetin bulunduğu bilinmektedir. Bu şair ve yazarlardan biri de Hasan Saîd Çelebi’dir. Hasan Saîd (Çayır, 1891-1935), yüksek tahsilini tamamladıktan sonra gazeteciliği seçmiş; muhtelif yayım organlarında edebî, kültürel ve tasavvufi konulara dair yazılarını neşretmiştir. Hasan Saîd, makalelerinin bir kısmında bazı divan şairlerinin hayatları ve eserleri hakkında bilgi vermiş; birtakımında sufiliğin mahiyeti, Mevlevilik gibi tasavvufi konulardan bahsetmiştir. Onun antoloji, kitap, roman, dergi gibi şekil ve türlerdeki bazı yayımları tanıtıp değerlendirdiği de görülmektedir. Saîd Çelebi, tanıdığı birkaç şair ve yazarın vefatı, tiyatro, müzik gibi sanat faaliyetlerine dair teşkil edilen resmî heyette yer alan kişiler vb. gündelik edebiyat, kültür konuları hakkında da yazılar yazmıştır. Bu çalışmada, Hasan Said’in hayatı ve yayım faaliyetleri hakkında bilgi verildikten sonra edebî ve kültürel mevzulara ait belli başlı yazıları tanıtılmış; son olarak onların Latin harflerine aktarılan metinleri okuyucuların incelemesine arz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasan Said , Nâyîler , Biyografi , Edebî tenkit , Mizah

A Mevlevi Among the Members of the “Nâyîler” Group: Hasan Saîd Çelebi’s Life and Selected Literary Writings

Öz

It is known that after the Second Constitutional Era, the world of publishing experienced great vitality, with dozens, even hundreds, of figures producing works in various literary genres. One such poet and writer was Hasan Said Çelebi. Hasan Said (Çayır, 1891–1935) chose journalism after completing his higher education and published articles on literary, cultural, and Sufism related subjects in various periodicals. In some of his articles, Hasan Said provided information about the lives and works of certain divan poets; in others, he discussed topics such as the nature of Sufism the Mevlevi order. He was also seen introducing and evaluating certain publications in forms and genres such as anthologies, books, novels, and magazines. Hasan Said Çelebi also wrote about everyday literary and cultural matters such as the deaths of several poets and writers he knew personally, as well as participants in official committees formed for artistic events like theatre and music. This study first presents information about Hasan Said’s life and publishing activities, then introduces some of his notable writings on literary and cultural subjects, and finally offers the Latin-alphabet transcriptions of these texts for readers’ examination.

Anahtar Kelimeler

Hasan Said , Nâyîler , Biography , Literary Criticism , Humor

Kaynakça

• Albayrak, S. (1996). Son devir Osmanlı uleması. C. I-V. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Âsâr-ı münteşire. (10 Temmuz 1330/23 Temmuz 1914). Sabâh, 4.
• Altunmeral, M. (2021). Sahâ’if-i eslâfdan- Hasan Said el-Mevlevî’nin divan şairleri üzerine yazıları. Paradigma Akademi Yayınları.
• Ceyhan, Â. ve Ertaş, R.N. (2025). Hasan Saidü’l-Mevlevî’nin bazı edebî ve tasavvufi yazıları. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 171-233. https://doi.org/10.32579/mecmua.1651541
• Çağlar, Y. (2022). Divan şiirinin son temsilcilerinden Muhyiddin Râif Yengin. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-148.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Kurum: DH. KMS, yer bilgisi: 61-27, belge tarihi H. 15/09/1339.
• Esad Muhlis Paşa (1268/1852). Dîvânçe-i Es‘ad Muhlis Paşa, İstanbul: Takvîmhâne-i Âmire.
• Hâlid Fahri. (20 Haziran 1329/3 Temmuz 1913). Bağdad. Servet-i Fünun, 178.
• Hasan Said Çelebi Şiir Defterleri. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Ktp. Revnakoğlu Arşivi, nr. 57.
• Hasan Said Çelebi. (2 Mayıs 1330 /15 Mayıs 1914). Şeyh Mehmed Mısrî-i Niyâzî- 1. Sabâh, 3.
• Hasan Said Çelebi. (3 Mayıs 1330 /16 Mayıs 1914). Şeyh Mehmed Mısrî-i Niyâzî- 2. Sabâh, 3.
• Hasan Said Çelebi. (22 Teşrîn-i Sânî 1335 /22 Kasım 1919). Mûsıki ve mevlevîlik. Alemdâr, (341-2641), 4.
• Hasan Said Çelebi. (28 Teşrîn-i Sânî 1329 /11 Aralık 1913). Gavgā-yı üdebâ. Büyük Duygu, (23), 375-376.
• Hasan Said Çelebi. (1 Mayıs 1330 /14 Mayıs 1914). Şu mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler. Musavver Mâlûmât-ı Nâfia, 187-188.
• Hasan Said Çelebi. (19 Hazîran 1330 /2 Temmuz 1914). Nef‘î’ vâdîsinde bir hasb-i hâl. Musavver Mâlûmât-ı Nâfia, 293-294.
• Hasan Said Çelebi. (3 Temmuz 1330 /16 Temmuz 1914). Hasb-i hâl. Musavver Mâlûmât-ı Nâfia, 325-326.
• Hasan Said Çelebi. (10 Temmuz 1330 /23 Temmuz 1914). Hasb-i hâl. Musavver Mâlûmât-ı Nâfia, 342-342.
• Hasan Said Çelebi. (13 Kânûn-ı Evvel 1335 /13 Aralık 1919). Edebî hâtıralara dâ’ir. Alemdâr, (362-2662), 3.
• Hasan Said Çelebi. (20 Kânûn-ı Evvel 1335 / 20 Aralık 1919). Son mecmûalar. Alemdâr, (369-2669), 3.
• İbn Mevlânâ Hasan Said. 25 Kânûn-ı Sânî 1337/ 25 Ocak 1921). Edebiyât - gençlik. Alemdâr, nr. 757-3057, 2.
• İbn Mevlânâ Hasan Said. (28 Mart (?) 1337 / 28 Mart? 1921). Zavâllı Emin Hâkî. Alemdâr, nr. 3091-891, 4.
• İbn Mevlânâ Hasan Said. (3 Haziran 1338/ 3 Haziran 1922). Nur Baba münâsebetiyle. İleri, 3.
• İbn Mevlânâ Hasan Said. (1 Teşrîn-i Sânî 1335/1 Kasım 1919). Sohbet-i edebiyye- unutmamaklığımız lâzım gelen sîmâlar: merhûm Şehâbeddîn Süleymân. Alemdâr, (320-2621), 3.
• İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (2013). Son Asır Türk Şairleri. c. V, AKM Başkanlığı Yay. Ankara.
• Macit, M. (1994). Nedim Divanı (İnceleme-tenkidli metin). (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mevlâna (1995). Mesnevî I. Çev. Veled İzbudak. İstanbul: MEB Yay.
• Nizami. (1988). Hüsrev ü Şirin (S. Sevsevil, Çev.). İstanbul: İstanbul: MEGSB Yay. İstanbul.
• Selâhaddin Enîs. (14 Teşrîn-i Sânî 1335 /14 Kasım 1919). Şehâbeddin Süleyman. Kaplan. (2), 4-6.
• Şehâbeddin Süleyman. (6 Mart 1330/19 Mart 1914). Nâyîler- yeni bir gençlik karşısında. Safahât-ı Şiir ve Fikir, (1), 3-6.
• Şirazî, H. (1992). Hafız Divanı (A. Gölpınarlı, Çev.). İstanbul: MEB Yay.
• Yakup Kadri 1330 (1914). Şehâbeddin Süleyman Bey. Nevsâl-i Millî. 149-150.