İCRANIN GERİ BIRAKILMASI HAKKINDA (İİK m. 36) 7343 S. K. İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE ORTAYA ÇIKARDIĞI SORUNLAR

Yıl 2022, Cilt: Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı Sayı: 2022-2, 57 - 78, 12.09.2022

Muhammet Özekes

Öz

İcra ve İflâs Kanunumuz (İİK), artık sayısını hatırlamadığımız derecede değişikliğe uğramış, neredeyse her menfaat grubu kendi yararına uygun olarak kanun değişikliği için çaba göstermiş, zaman zaman da bu değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin bir kısmı teknik anlamda zorunluluk sonucu veya değişen ihtiyaçlara cevap olması bakımından gerekli ise de önemli bir kısmı önceden çok düşünülmeden, sonuçları hesap edilmeden, kanun yapma tekniğini de zedeleyecek şekilde, anlık reflekslerle yapılan değişikliklerdir. İİK değişiklikleri bazen de ekonomik kriz zamanlarında alacakları tahsile yönelik çaresizce bir arayışa dönüşmüştür! Ülkemizdeki ekonomik krizlerin varlığını biraz da İİK’de yapılan değişikliklere bakarak takip etmek mümkündür. Hatta bu müdahaleler sonucu yapılan değişiklikten kısa bir süre sonra, değişikliğin doğurduğu sakıncalar sebebiyle aynı hükümlerin tekrar değiştirildiği de görülmektedir. Sonuç olarak, İİK bu sistemsiz değişikliklerle bir sistemden ve kaynağından uzaklaşmış, adeta fırtınaya tutulan pusulasız bir gemiye veya artık yama tutmayan bir elbiseye dönüşmüştür. Artık pek kimse umursamasa, yüksek yargı organlarımız dahi çok farkında olmasa dahi, şu andaki haliyle İcra ve İflâs Kanunumuzun ciddî bir temel hak sorunu da bulunmaktadır

Bu sorunlar devam ederken, bu sefer de 7343 sayılı Kanunla 2 yakın zamanda İİK’de yeni bir değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliklerin bir kısmı yararlı görülebilse de yararlı olanların da düzenlemesi ve içeriği sorunludur. Ancak hem düzenleme tarzı hem içerik bakımından en sorunlu hükümlerden biri İİK m. 36’da düzenlenen icranın geri bırakılmasına (icranın durdurulması) ilişkindir. Henüz kesinleşmeden takibe konulan ilâmların icrasını durdurmaya yönelik bu hüküm, uygulaması da çok olan bir hükümdür.

Bu maddede yapılan değişikliğin bir kısmı biraz daha şeklî ve uygulamadaki bazı tereddütleri bertaraf etmeye yöneliktir. Ancak maddede asıl önemli değişiklik, icranın geri bırakılması (uygulamadaki ifade ile tehiri icra) kararını verme görevinin kanun yolu başvurusunda inceleme yapan bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay’dan alınarak icra mahkemesine verilmesidir. Bu aslında çok önemsenmese de bir sistem değişikliğidir. Aşağıda açıklanacağı üzere, istinaf ve temyizdeki bir dosya hakkında, bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay yerine geçerek icra mahkemesince geçici durdurulmasına karar verilmektedir. Bunun usûl hukuku ve takip hukukuyla izahı gerçekten zordur.

Biz bu çalışmada önce ilâmların icrası hakkında genel bir bilgi vereceğiz. Daha sonra yapılan değişikliğin ne getirdiği üzerinde durup ardından değişiklik hakkındaki değerlendirmemizi ortaya koymaya çalışacağız. Son olarak da değişikliğin üzerinden henüz çok kısa süre geçmiş olmasına rağmen uygulamada ortaya çıkan sorunları ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

icranın geri bırakılması, İİK m. 36, 7343 Sayılı Kanun

Kaynakça

• Arslan, Ramazan/Yılmaz Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel (2020) İcra ve İflâs Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin (2020) İcra ve İflâs Hukuku, 3. Bası, Ankara, Yetkin.
• Köle, Mehmet (2020) İlâmlı İcra Takibinde İcra Mahkemesi Tarafından İcranın Geri Bırakılması, İstanbul, On İki Levha.
• Oskay, Mustafa/Koçak, Coşkun/Deynekli, Adnan/Doğan, Ayhan (2007) İİK Şerhi, C. 1, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Özbek, Mustafa Serdar (2018) Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda İlâmlı İcranın Etkinliği C. II, 4. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Özekes, Muhammet “İcra ve İflâs Kanunu’nda Yer Alan Kredi Kurumları İle İlgili İcra Hükümlerinin Eleştirisi”, Banka Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, İstanbul-8 Haziran 2007, BATİDER Yayını, Ankara 2007, s. 97-125.
• Özekes, Muhammet (2009) İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, 1. Baskı, Ankara, Adalet.
• Özekes, Muhammet “Türk İcra Hukukunun Sorunları ve Temel Haklar Bakımından Genel Değerlendirme”, VII. Medeni Usûl ve İcra İflâs Hukukçuları Toplantısı, İzmir-Çeşme/24-25 Ekim 2008, TBB Yayını, Ankara 2009, s. 265-291.
• Özekes, Muhammet (2010) “Yeni Bir İcra Sistemi Önerisi”, Bilge Umar’a Armağan, DEÜHFD Özel Sayı 2009, C: 11, s. 921-940.
• Özekes, Muhammet “İlâmlı İcra Değişiklikleri (İcranın Geri Bırakılması ve Çocuk Teslimi)”, İcra İflâs Kanununda Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi, İzmir Barosu Toplantısı, 18.12.2021 (https://www.youtube.com/watch?v=be9Z0utsCQ0 üzerinden yayınlanmıştır).
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet (2021) Medenî Usûl Hukuku, 9. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Sungurtekin Özkan, Meral/Özekes, Muhammet (2021) İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, 8. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Tanrıver, Süha (1996) İlâmlı İcra Takibinin Dayanakları ve İcranın İadesi, Ankara, Yetkin. Uyar, Talih (2022) “24/11/2021 Tarihli ve 7343 sayılı ‘İcra ve İflâs Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un Getirdiği Yenilikler”, https://adanabarosu.org.tr/uploads/haber/33_merged.pdf, s.e.t. 14.04.2022.