TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE BİREYSEL BANKACILIK UYGULAMALARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR REKABET ÜSTÜNLÜĞÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, , 202 - 217, 30.06.2018

Berrin Çağlayan Eren Durmuş-özdemir

https://doi.org/10.11611/yead.413909

Öz

Bu
çalışmanın amacı, Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bankaların
bireysel bankacılık uygulamaları, rekabet stratejisi ve işletme performansı
arasındaki ilişkilerin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Araştırma soruları
bankaların üst düzey yöneticileri ile derinlemesine yüz yüze görüşmeler ve
destekleyici soru formları yoluyla sorgulanmıştır. Veri seti içerik analizi ile
yorumlanmıştır. Bulgular bankaların performanslarını arttıran rekabet
stratejilerinin sırasıyla fiyat farklılaştırma stratejisi (özel ürün
fiyatlandırma uygulamaları), imaj farklılaştırma stratejisi (pazarlama
yeniliğine yönelik uygulamalar) ve kalite farklılaştırma stratejisi (süreç
yeniliğine yönelik uygulamalar) olduğunu göstermiştir. Ayrıca bulgular kamu
sermayeli bankalar haricindeki diğer bankaların düşük maliyetli operasyonel
faaliyetleri ile performanslarını arttırdığına dair bilgiler de sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Bankacılık Uygulamaları, Rekabet Stratejileri

EVALUATION OF RETAIL BANKING PRACTICES ON THE SUSTAINABLE COMPETITIVE ADVANTAGE IN TERMS OF TURKISH BANKING SECTOR

Öz

The purpose of
this study is to examine the relationships among the retail banking services,
competitive strategies and performance of the banks operating in the Turkish
banking sector. Research questions were explored through in depth interviews
with the upper level managers of the banks supplemented by some survey
questions. The data set was interpreted by content analysis. The results showed
that increasing competitive strategies of the banks were the price
differentiation strategy (special product pricing applications), image
differentiation strategy (applications for marketing innovation) and quality
differentiation strategy (applications for process innovation) respectively. In
addition, the findings submit also information with increasing performance of
low-cost operational activities in other banks than the public banks.

Anahtar Kelimeler

Retail Banking Practices, Competitive Strategies

Kaynakça

• Akıncı, H. (2016) “Geleneksel Bankacılık Ürünleri ile Katılım Bankacılığı Ürünlerinin Avantajları ve Dezavantajlarının Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bankacılık ve Finans Anabilim Dalı, İstanbul.
• Alpergin, P. (1990) “Bireysel Bankacılık” , Türkiye Bankalar Birliği Yayını, Ankara, Yayın No:160.
• Altundal, M.A. (2017) “Türk Bankacılık Sektöründe Rekabeti Kısıtlayıcı Eylemlerin Tüketici Refahı Üzerine Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, İstanbul.
• Altunöz, U. (2013) “Türk Bankacılığında Rekabet Değerlendirme Yaklaşımları İle Rekabet Dinamiklerinin Ampirik Analizi”,İnternatıonal Conference On Eurasian Economies, St. Petersburg.
• Amit, R. ve Schoemaker, P.J.H. (1993) “Strategic Assets and Organizational Rent”, Strategic Management Journal, 14(1): 33-46.
• Arslan, İ. (2016) “Bankacılık Sektöründe İnsan Kaynakları Uygulaması Olarak Dış Kaynak Kullanımının İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Arslan, R. ve Hotamışlı, M. (2007) “Türk Bankacılık Sisteminde Kurumsal Çevrenin Bankaların Yapı ve Uygulamaları Üzerinde Oluşturduğu Teşvik ve Kısıtlamalar”, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:1.
• Aytekin, V. (2015) “Bankacılık Sektöründe Müşteri Memnuniyeti Oluşturulmasında Algılanan Hizmet Kalitesinin Rolü Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Aksaray.
• Barney. J. B. (1986) “Organization Culture: Can it be a Source of Sustained Competitive Advantage?”, Academy of Management Review, 11: 656-465. Barney, J. B. (1991) “Firm Resources and Sustained Competitive Advantage”, Journal of Management, 17(1): 99-120.
• Bayçu, S. U. ve Ustaoğlu, F. D. (2015) “Kurum Kimliği: Logo ve Rengin Çağrışımları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34): 27-40.
• Bekmezci, M. (2014) “Strategies for Corporate Sustainability”, Journal of Management, Marketing and Lojistics, 1 (3).
• Berg, B. L ve Lune, H. (2015) “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, (Çev. H. Aydın), Eğitim Kitabevi.
• Bostancı, N. (2004) “Türkiye’de Bireysel Bankacılık Hizmetleri Eğitiminin Müşteri Davranışlarına Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Bankacılık Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.
• Byrd, T. A., ve Turner, D. E. (2000) “Measuring the Flexibility of İnformation Technology İnfrastructure: Exploratory Analysis of a Construct.”, Journal of Management Information Systems, 17(1): 167-208.
• Collis, D. ve Montgomery C.A. (1995) “Competing on Resources: Strategy in the 1990” Harvard Business Review, 73: 118-128.
• Conant, J. S. , Mokwa, M. P. ve Varadarajan, P. R. (1990) “Strategic Types, Distinctive Marketing Competencies and Organizational Performance: A Multiple Measures-based Study”, Strategic Management Journal, 11(5): 365-383.
• Çırpan, B. (2000) “ Kredi Kartları”, Ceren Basım Yayın, Ezgi Kitabevi, 1.Basım, Bursa.
• Demirel, A.C. (2017) “Dijital Bankacılık ve Türkiye’deki Mevcut Durumunun Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bankacılık ve Finans Anabilim Dalı, Ankara.
• Demirel, Y., Keskin, N., Baş, T. ve Yıldız, G. (2013) “Departmanlar Arası Ortaklaşa Rekabet Stratejisinin İnovasyon ve İnovasyonun Algılanan İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi: Bir Kamu Bankasında Uygulama”, İşletme Bilimi Dergisi, 1(1).
• Dess, G. G ve Robinson R. B. (1984) “Measuring Organizational Performance in The Absence of Objective Measures: The Case of The Privately-Held Firm and Conglomerate Business Unit”, Strategic Management Journal, 5: 265-273.
• Dinçer, H. (2010) “Bankacılık Sektöründe Yeni Hizmet Geliştirmenin Rekabet Stratejilerindeki Değişimlere Etkisi”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Dökmeci, C. Ş. (2014) “Kadın Dergilerinde Yayınlanan Bankacılık Sektörü Reklamlarının Göstergebilimsel İçerik Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ekiz, Ç. (2006) “Asimetrik Bilgi Teorisinin Bireysel Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Muğla.
• Engin, U. (2015) “Bankacılık Sektöründe Yönetim Bilişim Sistemleri ve Sistemin Çalışanlar Üzerindeki Etkisi Hakkında Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, Yönetim Bilişim Sistemleri Bilim Dalı, İstanbul.
• Ergin, F. N (2016) “Müşteri İlişkileri Açısından Bankacılıkta Kredi Maliyetlerinin Belirlenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ergül, Ç. (2011) “Bankacılık Sektöründe Kullanılan Bilgi Teknolojilerinden Telefon Bankacılığı ve Ses Kayıt Sistemlerinin Verimliliğe Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Gürbüz, G., Kumkale, İ. ve Oğuzhan, A. (2013) “Bankacılık Sektöründe Personel Güçlendirme Uygulamalarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Trakya Bölgesi Bankalarında Araştırma”, İnternational Conference on Eurasion Economies.
• Güllü, T. (2015) “Eğitim ve Geliştirme Programlarının Çalışanların Motivasyonuna Etkisi ve Bankacılık Sektöründe İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Kayseri.
• Grant, R. (1991) “Porter’s Competitive Advantage of Nations: An Assessment”, Journal of Marketing, 1: 545.
• Hancıoğlu, Y. ve Türkoğlu, S.P. (2017) “Değişen Rekabet Anlayışı ve Sürdürülebilirliğin İşletmeler Üzerindeki Etkileri ve BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’ndeki İşletmelerin Etkinliğinin Araştırılması”, Uluslar arası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 237-252.
• Işkın, S. A. (2010) “Türk Bankacılık Sisteminde Alternatif Dağıtım Kanalları (elektronik bankacılık) Hizmetlerinin Riskleri ve Denetimi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı, İstanbul.
• İşler, A. U. (2015) “Bankacılık Sektöründe İnternet Bankacılığı ve Mobil Bankacılık Uygulamalarının e-hizmet Kalitesinin Kullanıcıları Tarafından Değerlendirilmesi: Kuveyt Türk Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Karabük.
• Mintzberg, H. (1988) “Generic Strategies: Toward a Comprehensive Framework”, Advances in Strategic Management, (5).
• Mintzberg, H., Ahlstrand, B. ve Lampel, J. (1998) “Strategy Safari. The Free Press, New York”.
• Muratoğlu, C. (1998) “Bireysel Bankacılıkta Pazarlama ve Satış”, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, İstanbul.
• Kaçar, A. (2004) “Bireysel Bankacılık Hizmetleri, Bireysel Bankacılığın Geleceği ve Eskişehir’de Bireysel Bankacılığın Bugünü ve Geleceği Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Kaptan, D. S. (2015) “Bankacılık Sektöründe Kredi Risk Yönetimi”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Finans Bilim Dalı, İstanbul.
• Kargın, Ö. E. (2006) “Bankacılıkta Hizmet Pazarlaması, Bireysel Bankacılık Hizmetleri Uygulamasında Bir Banka Akbank Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Kaya, F. (2009) “Türkiye’de Kredi Kartı Uygulaması”, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul, Yayın No: 263.
• Kazancı, T. (2014) “Mobil Bankacılıkta Güvenlik Sorunların Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Enformatik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kervan, H. (2017) “Bankacılık Güvenlik Soruları ve Sosyal Medya”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Medya ve İletişim Sistemleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Koç, K. (2010) “Bireysel Bankacılık Sektöründe İhtiyaç Kredisi ve Banka Müşterilerinin İhtiyaç Kredisi Kullanma Davranışları Üzerine Ankara Ölçeğinde Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü İşletme Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Korkmaz, S. ve Gövdeli, Y. E. (2005) “ Türk Bankacılığında Alternatif Dağıtım Kanalları ve Ürünleri İle Bunların Gelişiminde ve Pazarlanmasında Eğitimin Önemi”, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (15).
• Kudat, B. (2000) “İnternet Bireysel Bankacılığı Öne Çıkardı”, BT Haber Dergisi, (256): 19-24.
• Kuzucu, S. (2014) “Türk Bankacılık Sektöründe Yoğunlaşma ve Rekabet İlişkisinin Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ocak, S. (2011) “Bankalarda Pazarlama Anlayışı ve Tüketici Kredisi Pazarlaması”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Edirne.
• Özkan, A. (2010) “Bireysel Bankacılıkta Hizmet Kalitesi ve Müşteri Memnuniyetinin Ölçülmesi: Eskişehir’de Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Kütahya.
• Özpeynirci, R. ve Kalaycı, E. (2016) “Bankalarda Müşteri Kârlılık Analizi: Bir Alan Araştırması”, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1): 21-36.
• Pala, E. ve Kartal, B. (2010) “Banka Müşterilerinin İnternet Bankacılığı İle İlgili Tutumlarına Yönelik Bir Pilot Araştırma” Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(2): 43-61.
• Parasız, İ. (2018) “Para Banka ve Finansal Piyasalar”, 10. Baskı, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Peteraf, M. (1993) “The Cornerstones of Competitive Advantage: A Resource Based View Strategic Management Journal”, 14: 179-191.
• Porter, M. E (1980) “Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors. Free Press”, USA.
• Porter, M. E. (1985) “Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, Free Press”, New York.
• Porter, M. E. (2000) “Rekabet Stratejisi: Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri”, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Soyer, A. (2007) “Organizasyonlar İçin Rekabet Üstünlüğü Modeli Oluşturulması ve Rekabet Üstünlüğü Kaynaklarının Analizi”, Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Süzen, E. (2016) “Türkiye’de Banka Müşterilerinin İnternet Bankacılığına Yaklaşımlarının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Şekerci, T. (2018) “Bankacılık Sektöründe Rekabet ve Oyun Teorisi”, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Elazığ.
• Teoman, Ö. (1996) “Hukuki Yönden Kredi Kartı Uygulaması”, 2. Baskı, İstanbul.
• Uluer, G. (2007) “Özel ve Kamu Bankalarında Bireysel Bankacılık Hizmetlerinin Müşteri Algılamaları Açısından Karşılaştırılması ve Kayseri’de Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Pazarlama Bilim Dalı, Kayseri.
• Ulukuş, E. (2011) “Bireysel Bankacılıkta Pazarlama Stratejileri”, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Venkatraman, N. ve Ramanujam, V. (1986) “Measurement of Business Performance in Strategy Research: A Comparison of Approaches. Academy of Management Review”, 11 (4): 801-814.
• Venkatraman, N. (1989) “Strategic Orientation of Business Enterprises: The Construct Dimensionality and Measurement.Management Science”, 35 (8): 942-962.
• Yağcılar, G. G. (2010) “Türk Bankacılık Sektörünün Rekabet Yapısının Analizi”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı, Isparta.
• Yenici, V. A. (2006) “Türk Bankacılık Sistemi İçerisinde Bireysel Bankacılık Ürünleri ve Muhasebeleştirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe Finansman Bilim Dalı, İstanbul.
• Yılmaz, E. (2000) “Bireysel Bankacılığın Cazibesi”, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, Haziran Sayısı.
• Zhang, M.J ve Lado, A.A. (2001) “İnformation Systems and Competitive Advantage: A Competency-based wiev, Technovation”, 21(3): 147-156.
• İnternet Kaynakları:http://www.investinganswers.com/financial-dictionary/businesses-corporations/retail-banking-1628, (04.04.2018).
• https://www.capgemini.com/service/retail-banking/, (04.04.2018).
• https://www.thebalance.com/what-is-retail-banking-3305885, (04.04.2018).
• http://www.hsbc.com/careers/explore-our-business/working-in-retail-banking-and-wealth-management , (04.04.2018).
• https://www.pwc.com/gx/en/banking-capital-markets/banking-2020/assets/pwc-retail-banking-2020-evolution-or-revolution.pdf , (05.04.2018).
• https://www.dinersclub.com/about-us/history, (04.01.2018).
• https://about.bankofamerica.com/en-us/ (07.02.2018).
• https://www.barclayscorporate.com/, (10.03.2018).
• https://www.mastercard.us/en-us/about-mastercard/who-we-are/history.html, (20.01.2018).
• https://www.bcg.com/publications/2017/financial-institutions-global-retail-banking-2017-bionic-transformation.aspx , (03.04.2018).
• Worldbankingreport (2018) https://www.worldretailbankingreport.com/download , (02.04.2018).
• BKM (2015) http://bkm.com.tr/faydali-bilgiler/bay-bay-nakit/, (18.10. 2015).
• İŞBANK (2018) https://muze.isbank.com.tr/Sayfalar/is-bankasi-tarihcesi.aspx, (15.03.2018).
• BKM (2016) http://www.bkm.com.tr/kronoloji.bkm , ( 2016; 2018).
• BKM (2018) https://bkm.com.tr/bkm-hakkinda/bkmyi-taniyin/tarihce/, (15.01.2018).
• https://bkm.com.tr/wp-content/uploads/2015/07/arastirma_bulteni1_04_03_2005.pdf.
• https://www.haberler.com/turkcell-mobil-imza-ile-internetten-alisveris-haberi/, 2008 (12.02.2018).
• http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/GCBS_2014_Raporu/$FILE/GCBS.pdf , (11.12.2014).
• TBB (2017) www.tbb.org.tr/tr/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59, (11.06.2017).
• BANKALAR.ORG (2017) www.bankalar.org/bankalar/, (12.06.2017).