BAĞLANMA TÜRLERİ İLE YİYECEK NEOFOBİSİ (YENİLİKTEN KORKMA) VE YİYECEK NEOFİLİSİ (YENİLİK ARAMA) ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 4, 456 - 476, 31.12.2021

Burçin Boz , Bayram Şahin , Erdoğan Koç

https://doi.org/10.11611/yead.988610

Cited By: 1

Öz

Yeme içme insanların temel ihtiyaçları arasında yer almakta ve insanların hayatları boyunca yeme içme eğilimleri çeşitli nedenler ile farklılaşabilmektedir. İnsanların yeme eğilimlerini sosyal çevre, kültür ve kişilik ile ilgili faktörler etkileyebilmektedir. İnsanların davranışlarını etkileyen bir başka etken de insanların bağlanma türleridir. Hayatın ilk yıllarında şekillenen bağlanma türü ileriki yıllarda da devam etmekte ve davranışları etkileyebilmektedir. Bu araştırma İstanbul’daki restoranlarda yemek yeme deneyimi yaşayan 456 tüketici üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Veriler anket yöntemi ile elde edilmiştir. Anket formunda, demografik soruların yanı sıra yiyecek neofobisi, yiyecek neofilisi ve üçlü bağlanma stilleri ölçekleri yer almaktadır. Araştırma sonucunda güvenli bağlanan tüketicilerin yiyecek neofilisi eğiliminin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca eğitim durumu yüksek olan tüketicilerin yiyecek neofilisi eğiliminin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yiyecek neofobisi, Yiyecek neofilisi, Bağlanma türleri, Gastronomi, Pazarlama, Turizm

ADULT THE RELATIONSHIP BETWEEN ATTACHMENT TYPES AND FOOD NEOPHOBIA (FEAR OF INNOVATION) AND FOOD NEOPHILIA (NOVITY SEARCH)

Öz

Eating and drinking behaviors are among the basic needs of people, and people's eating and drinking tendencies can differ for various reasons throughout their lives. Factors related to social environment, culture and personality can affect people's eating tendencies. Another factor that affects people's behavior is their attachment types. The type of attachment that is shaped in the first years of life continues in the following years and can affect behaviors. This research was conducted on 456 consumers who had dining experience in restaurants in Istanbul. Quantitative research design was used in the study. The data were gathered by the survey method. In addition to demographic questions, the questionnaire includes food neophobia, food neophilia and triple attachment styles and scales. As a result of the research, it was seen that securely attached consumers have a higher tendency to food neophilia. In addition, it has been concluded that consumers with high educational status have a high tendency to food neophilia.

Anahtar Kelimeler

Food neophobia, Food neophilia, Attachment types, Gastronomy, Marketing, Tourism

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S. (1969) “Object Relations, Dependency, and Attachment: A Theoretical Review of the Infant-Mother Relationship”, Child Development, 40(4): 969-1025.
• Ainsworth, M. D. S. ve Bell, S. M. (1970) “Attachment, Exploration, and Separation: Illustrated by The Behavior of One-Year-Olds in a Strange Situation”, Child Development, 41(1): 49-67.
• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E. ve Wall, S. (1978) “Patterns of Attachment a Psychological Study of the Strange Situation”, New York: Psychology Press.
• Akten, E. ve Noyan, C.O. (2019) “Yeme Eylemi; Fizyolojik Bir İhtiyaç mı? Psikolojik Bir Davranış mı? Üniversite Öğrencilerinde Bağlanma Stilleri ile Yeme Bağımlılığı İlişkisi”, Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(Özel Sayı.1): 30-32.
• Aqueveque, C. (2016) “Responses to Different Positioning Strategies for Unfamiliar Food Among Food Neophobics and Neophilics”, Food Quality and Preference, 53: 66-70.
• Assanand, S., Pinel, J. P. ve Lehman, D. R. (1998) “Personal Theories of Hunger and Eating”, Journal of Applied Social Psychology, 28(11): 998-1015.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991) “Attachment Styles among Young Adults: A Test of a Four-Category Model”, Journal of Personality and Social Psychology, 61(2): 226-244.
• Birch, L. L. (1998) “Development of Food Acceptance Patterns in the First Years of Life”, Proceedings of the Nutrition Society, 57(4): 617-624.
• Boz, B., Fındık, E. ve Şahin, B. (2019) “Turistik Tüketicilerin Kişilik Tiplerinin Yiyecek Neofobisine Etkisi Var mıdır?”, III. Congress of International Applied Social Sciences, Çeşme-İzmir.
• Boz, H. (2018) “Tüketicilerin Bağlanma Stillerinin Dürtüsel Satın Alma Eğilimine Etkisi”, II. International Applied Social Sciences Congress (C-iasos 2018), Demre, Antalya, Türkiye.
• Brown, K., McIlveen, H. ve Strugnell, C. (2000) “Nutritional Awareness and Food Preferences of Young Consumers”, Nutrition & Food Science, 30(5): 230-235.
• Caglar-Nazali, H. P., Corfield, F., Cardi, V., Ambwani, S., Leppanen, J., Olabintan, O., ...ve Treasure, J. (2014) “A Systematic Review and Meta-Analysis of ‘Systems for Social Processes’ in Eating Disorders”, Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 42: 55-92.
• Camarena, D. M., Sanjuán, A. I. ve Philippidis, G. (2011) “Influence of Ethnocentrism and Neo-phobia on Ethnic Food Consumption in Spain”, Appetite, 57(1): 121-130.
• Ceylan, V. ve Akar-Şahingöz, S. (2019) “Yetişkin Bireylerde Gıda Neofobi Düzeyinin Belirlenmesi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2): 772-784.
• Collins, N. L. ve Feeney, B. C. (2004) “Working Models of Attachment Shape Perceptions of Social Support: Evidence from Experimental and Observational Studies”, Journal of Personality and Social Psychology, 87(3): 363-383.
• Çalışır, M. (2009) “Yetişkin Bağlanma Kuramı ve Duygulanım Düzenleme Stratejilerinin Depresyonla İlişkisi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(3): 240-255.
• Çelikkaleli, Ö. ve Avcı, R. (2016) “Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Bağlanma Biçimlerinin İncelenmesi”, Journal of Computer and Education Research, 4(7): 103-125.
• Çınar, Ç., Karinen, A. ve Tybur, J. M. (2021) “The Multidimensional Nature of Food Neophobia”, Appetite, 126: 105177.
• Dağ, İ. ve Gülüm, V. (2013) “Yetişkin Bağlanma Örüntüleri İle Psikopatoloji Belirtileri Arasındaki İlişkide Bilişsel Özelliklerin Aracı Rolü: Bilişsel Esneklik”, Türk Psikiyatri Dergisi, 24(4): 240-247.
• Dimitrovski, D. ve Crespi-Vallbona, M. (2017) “Role of Food Neophilia in Food Market Tourists’ Motivational Construct: The Case of La Boqueria in Barcelona, Spain”, Journal of Travel & Tourism Marketing, 34(4): 475-487.
• Durak-Batigün, A. ve Büyükşahin, A. (2008) “Aleksitimi: Psikolojik Belirtiler ve Bağlanma Stilleri”, Klinik Psikiyatri Dergisi, 11: 105-114.
• Dwyer, K. M. (2005) “The Meaning and Measurement of Attachment in Middle and Late Childhood”, Human Development, 48(3): 155-182.
• Erözkan, A. (2011) “Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stilleri ve Karar Stratejileri”, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3): 60-74.
• Erzen, E. (2016) “Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3): 1-21.
• Faber, A. ve Dubé, L. (2015) “Parental Attachment Insecurity Predicts Child and Adult High-Caloric Food Consumption”, Journal of Health Psychology, 20(5): 511-524.
• Fenko, A., Backhaus, B. W. ve van Hoof, J. J. (2015) “The Influence of Product-and Person-Related Factors on Consumer Hedonic Responses to Soy Products”, Food Quality and Preference, 41: 30-40.
• Feeney, J. A. ve Noller, P. (1990) “Attachment Style as a Predictor of Adult Romantic Relationships”, Journal of Personality and Social Psychology, 58(2): 281-291.
• Fischler, C. (1988) “Food, Self and Identity”, Social Science Information, 27(2): 275-292.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018) “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hardman, C. A., Christiansen, P. ve Wilkinson, L. L. (2016) “Using Food to Soothe: Maternal Attachment Anxiety is Associated with Child Emotional Eating” Appetite, 99: 91-96.
• Hazan, C. ve Shaver, P. (1987) “Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process”, Journal of Personality and Social Psychology, 52(3): 511-524.
• James, W. P. T. ve Schofield, E. C. (1990) “Human Energy Requirements. A Manual for Planners and Nutritionists”, Oxford University Press.
• Kardeş-Çolakoğlu, N. ve Sarıışık, M. (2021) “Yerel Gastronomi Ürünlerine Ait Hikâyelerin Destinasyon Pazarlamasında Kullanılmasına İlişkin Bir Değerlendirme”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2): 730-743.
• Keklik, İ. (2011) “Üniversite Öğrencilerinin Bağlanma Stillerinin Cinsiyet, Kişisel Anlamlılık, Depresyona Yatkınlık ve Sürekli Kaygı Düzeyleriyle İlişkisi”, Eğitim ve Bilim, 36(159): 84-95.
• Kesebir, S., Kökçü, F. ve Dereboy, F. (2012) “Erişkin Bağlanma Biçimi Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”, New/Yeni Symposium Journal, 50(2): 99-104.
• Keskin, E. ve Sezen, N. (2020) “Restoranları Deneyimleyen Misafirlerin Neofobi ve Neofili Düzeylerinin Belirlenmesi: Kapadokya Örneği”, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2): 1592-1606.
• Kim, H. Y. (2013) “Statistical Notes for Clinical Researchers: Assessing Normal Distribution (2) Using Skewness and Kurtosis”, Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1): 52-54.
• Kim, Y. G., Eves, A. ve Scarles, C. (2009) “Building a Model of Local Food Consumption on Trips and Holidays: A Grounded Theory Approach”, International Journal of Hospitality Management, 28(3): 423-431.
• Knaapila, A., Silventoinen, K., Broms, U., Rose, R. J., Perola, M., Kaprio, J., ve Tuorila, H. M. (2011) “Food Neophobia in Young Adults: Genetic Architecture and Relation to Personality, Pleasantness and Use Frequency of Foods, and Body Mass Index-a Twin Study”, Behavior Genetics, 41(4): 512-521.
• Knaapila, A., Tuorila, H., Silventoinen, K., Keskitalo, K., Kallela, M., Wessman, M., ...ve Perola, M. (2007) “Food Neophobia Shows Heritable Variation in Humans”, Physiology & Behavior, 91(5): 573-578.
• Koç, E. (2013) “Inversionary and Liminoidal Consumption: Gluttony on Holidays and Obesity”, Journal of Travel & Tourism Marketing, 30(8): 825-838.
• Koç, E. (2019) “Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri Global ve Yerel Yaklaşım”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Koçak, R. ve Karasu, H. (2016) “Ergenlerde Özerkliğin Yordayıcısı Olarak Bağlanma Stilleri ve Proaktif Kişilik Yapılarının İncelenmesi”, Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1): 195-236.
• Kol, K. C. ve Akçil-Ok, M. (2020) “Akademisyenlerin Yeni Besin Korkularının Saptanması ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi”, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2): 96-116.
• Laureati, M., Bergamaschi, V. ve Pagliarini, E. (2015) “Assessing Childhood Food Neophobia: Validation of a Scale in Italian Primary School Children”, Food Quality and Preference, 40: 8-15.
• Marty, L., Chambaron, S., Nicklaus, S. ve Monnery-Patris, S. (2018) “Learned Pleasure from Eating: An Opportunity to Promote Healthy Eating in Children?”, Appetite, 120: 265-274.
• Meiselman, H. L., King, S. C. ve Gillette, M. (2010) “The Demographics of Neophobia in a Large Commercial US Sample”, Food Quality and Preference, 21(7): 893-897.
• Mikulincer, M. ve Shaver, P. R. (2007) “Attachment in Adulthood: Structure, Dynamics, and Change”, New York-London: The Guilford Press.
• Muhammad, R., Ibrahim, M. A., Ahmad, R. ve Hanan, F. (2016) “Psychological Factors on Food Neophobia among the Young Culinarian in Malaysia: Novel Food Preferences”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222: 358-366.
• Nakip, M. (2013) “Pazarlamada Araştırma Teknikleri ve SPSS Uygulamaları”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Nezlek, J. B. ve Forestell, C. A. (2019) “Food Neophobia and the Five Factor Model of Personality”, Food Quality and Preference, 73: 210-214.
• Olabi, A., Najm, N. E. O., Baghdadi, O. K. ve Morton, J. M. (2009) “Food Neophobia Levels of Lebanese and American College Students”, Food Quality and Preference, 20(5): 353-362.
• Pazvantoğlu, O., Karabekiroğlu, K., Sarısoy, G., Baykal, S., Korkmaz, I. Z., Akbaş, S., ...ve Şahin, A. R. (2011) “Erişkin DEHB ve Bağlanma Biçimi İlişkisi”, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(4): 274-279. Pepping, C. A., O’Donovan, A., Zimmer-Gembeck, M. J. ve Hanisch, M. (2015) “Individual Differences in Attachment and Eating Pathology: The Mediating Role of Mindfulness”, Personality and Individual Differences, 75: 24-29.
• Pliner, P. ve Hobden, K. (1992) “Development of a Scale to Measure the Trait of Food Neophobia in Humans”, Appetite, 19: 105-120.
• Pliner, P. ve Salvy, S. (2006) “Food Neophobia in Humans”, Shepherd ve Raats (eds.) The Psychology of Food Choice, Frontiers in Nutritional Science No:3, London: Cabi.
• Raudenbush, B. ve Frank, R. A. (1999) “Assessing Food Neophobia: The Role of Stimulus Familiarity”, Appetite, 32(2): 261-271.
• Rozin, P. (2006) “The Integration of Biological, Social, Cultural and Psychological Influences on Food Choice”, Shepherd ve Raats (eds.) The Psychology of Food Choice, Frontiers in Nutritional Science No:3, London: Cabi.
• Sahilli-Birdir, S., İflazoğlu, N. ve Birdir, K. (2019) “Turist Rehberi Adaylarında Yeni Yiyecek Deneme Korkusu (Neophobia)” Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4): 551-561.
• Sanjuán-López, A. I., Philippidis, G. ve Resano-Ezcaray, H. (2011) “How Useful is Acceptability to Explain Economic Value? An Application on the Introduction of Innovative Saffron Products into Commercial Markets”, Food Quality and Preference, 22(3): 255-263.
• Selçuk, E., Günaydin, G., Sümer, N. ve Uysal, A. (2005) “Yetişkin Bağlanma Boyutlan İçin Yeni Bir Ölçüm: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II'nin Türk Örnekleminde Psikometrik Açıdan Değerlendirilmesi”, Türk Psikoloji Yazıları, 8(16): 1-11.
• Sobal, J., Bisogni, C. A., Devine, C. M. ve Jastran, M. (2006) “A Conceptual Model of the Food Choice Process over the Life Course”, Shepherd ve Raats (eds.) The Psychology of Food Choice, Frontiers in Nutritional Science No:3, London: Cabi.
• Soucier, V. D., Doma, K. M., Farrell, E. L., Leith-Bailey, E. R. ve Duncan, A. M. (2019) “An Examination of Food Neophobia in Older Adults”, Food Quality and Preference, 72: 143-146.
• Soylu, A. G., Taştan, H., Eban, F. ve Aslantürk, E. (2021) “Tüketicilerin Sokak Lezzetlerine Yaklaşımlarının Neofobi Tutumları Açısından Değerlendirilmesi”, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 151-167.
• Sümer, N. (2006) Yetişkin Bağlanma Ölçeklerinin Kategoriler ve Boyutlar Düzeyinde Karşılaştırılması”, Türk Psikoloji Dergisi, 21(57): 1-22.
• Sümer, N., Ünal, S., Selçuk, E., Kaya, B., Polat, R. ve Çekem, B. (2009) “Bağlanma ve Psikopatoloji: Bağlanma Boyutlarının Depresyon, Panik Bozukluk ve Obsesif-Kompulsif Bozuklukla İlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 24(63): 38-45.
• Tańska, M., Babicz-Zielińska, E. ve Chaillot, A. (2017) “Attitudes of Elderly People towards New and Unfamiliar Food”, Handel Wewnętrzny, 1(366): 368-376.
• Tasca, G. A. ve Balfour, L. (2014) “Attachment and Eating Disorders: A Review of Current Research”, International Journal of Eating Disorders, 47(7): 710-717.
• Tuncdogan, A. ve Ar, A. A. (2018). Distal and Proximal Predictors of Food Personality: An Exploratory Study on Food Neophilia”, Personality and Individual Differences, 129: 171-174.
• Tuorila, H., Lähteenmäki, L., Pohjalainen, L. ve Lotti, L. (2001) “Food Neophobia among the Finns and Related Responses to Familiar and Unfamiliar Foods”, Food Quality and Preference, 12(1): 29-37.
• Tüzün, O. ve Sayar, K. (2006) “Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji”, Düşünen Adam, 19(1): 24-39.
• Van den Heuvel, E., Newbury, A. ve Appleton, K. M. (2019) “The Psychology of Nutrition with Advancing Age: Focus on Food Neophobia”, Nutrients, 11(1): 151.
• Van Trijp, H. C. ve Van Kleef, E. (2008) “Newness, Value and New Product Performance”, Trends in Food Science & Technology, 19(11): 562-573.
• Vardal, E. ve Batıgün, A. D. (2017) Bağlanma Stilleri ve Yeme Tutumu Arasındaki İlişkide Geştalt Temas Biçimlerinin Aracı Rolü”, Türk Psikoloji Yazıları, 20(39): 14-23.
• Veeck, A. (2010) “Encounters with Extreme Foods: Neophilic/Neophobic Tendencies and Novel Foods”, Journal of Food Products Marketing, 16(2): 246-260.
• Williams, A. (2003) “Adolescents' Relationships with Parents”, Journal of Language and Social Psychology, 22(1): 58-65.
• Yiğit, S. ve Doğdubay, M. (2017) “Gastronomi Eğitimi Alan Öğrencilerde Yiyecekte Yenilik Korkusu (Food Neophobia): Balıkesir Üniversitesi Örneği”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2): 162-168.