THE RECEPTİON THEORY AND AHMET HAŞİM’S ‘YARI YOL’ (HALF-WAY) POEM

Yıl 2020, Sayı: 23, 285 - 302, 01.06.2020

Gökhan Tunç

Öz

The aim of this article is to analyse the poem ‘Yarı Yol’ (Half-Way) by Ahmet Haşim, who is accepted as one of the founders of the contemporary Turkish poetry, within the context of reception theory. In accordance with this aim, the main characteristics of the reception theory are going to be stated within the scope of the article, then the similarities between the reception theory and the opinions in ‘Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar’ (Some Thoughts about Poetry), a poetic text by Ahmet Haşim, are going to be emphasized. Through this comparison, it is going to be claimed that Ahmet Haşim’s thoughts on leaving some parts of a poem incomplete, offering reader the chance to interpret and the possibility of various interpretations in a poem are parallel to the reception theory which rose long after his writing. In the next part of the article, major criticism on the poem ‘Yarı Yol’ that have been made in the history of literature are going to be stated. In the last part of the article, it is going to be indicated that Ahmet Haşim’s poem ‘Yarı Yol’ can be interpreted at four different levels by a reader or readers simultaneously based on his poetic ideas and the data from his other poems. Thus, it is going to be pointed out that the poem in hand has the quality of open-form poetry and a characteristic similar to the ideas put forward by the reception theory.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, the reception theory, , the poem ‘Yarı Yol’, poem interpretation

ALIMLAMA KURAMI VE AHMET HAŞİM’İN “YARI YOL” ŞİİRİ THE RECEPTION THEORY AND AHMET HAŞİM’S “YARI YOL” POEM

Öz

Bu makalede, modern Türk şiirinin kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilen Ahmet Haşim’in “Yarı Yol” adlı şiirinin, alımlama kuramı bağlamında incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle alımlama kuramının, makale çerçevesinde önemli olan temel özelliklerine değinilecek, daha sonra ise Ahmet Haşim’in poetik metni “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar”daki görüşleriyle alımlama kuramı arasındaki benzerlikler vurgulanacaktır. Bu karşılaştırmayla, Ahmet Haşim’in, şiirin bazı kısımlarının eksik bırakılması, okura yorum imkânı tanınması ve bir şiirde muhtelif yorumların mümkün olmasına yönelik düşüncelerinin, kaleme aldığı yazıdan çok sonra ortaya çıkan alımlama kuramıyla koşutluk içerdiği savlanacaktır. Makalenin bir sonraki aşamasında, “Yarı Yol” şiirine, edebiyat tarihinde getirilen belli başlı eleştirilere değinilecektir. Makalenin son aşamasında ise, Ahmet Haşim’in “Yarı Yol” şiirinin, onun poetik görüşleri ve diğer şiirlerinin de sağladığı verilerle okur ya da okurlar tarafından eşzamanlı bir şekilde dört ayrı düzlemde yorumlanabileceği gösterilmeye çalışılacaktır. Böylelikle söz konusu şiirin açık yapıt niteliğini taşıdığı ve alımlama kuramının ileri sürdüğü görüşlerle yakın bir niteliğe sahip olduğuna vurgu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Haşim, alımlama kuramı, “Yarı Yol” şiiri, şiir yorumu

Kaynakça

• Ahmet Haşim (2008). Bütün Şiirleri: Piyale/Göl Saatleri, Diğer Şiirleri. İnci Enginün-Zeynep Kerman (Haz.). İstanbul: Dergâh.
• Ayvazoğlu, Beşir (2006). Ömrüm Benim Bir Ateşti: Ahmet Haşim’in Hayatı, Sanatı, Estetiği, Dramı. İstanbul: Kapı.
• Bezirci, Asım (1986). Ahmet Haşim: Yaşamı, Kişiliği, Sanatı, Seçme Şiirler. İstanbul: İnkılâp.
• Cebeci, Oğuz (2013). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri. İstanbul: İthaki.
• Eagleton, Terry (2014). Edebiyat Kuramı: Giriş. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Eco, Umberto (1991). Alımlama Göstergebilimi. Sema Rifat (Çev.). İstanbul: Düzlem.
• Eco, Umberto (1995). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. Kemal Atakay (Çev.). İstanbul: Can.
• Eco, Umberto (2001). Açık Yapıt. Pınar Savaş (Çev.). İstanbul: Can.
• Engin Sezer (2003). “Dilde ve Edebiyatta ‘Yol’ Metaforu”. Kitaplık, 65: 88-92.
• Gariper, Cafer (Kış 2014). “Necip Fazıl’da ve Ahmet Hâşim’de Başın Aykırılığı ve Horlanışı”. Bilig, 68: 117-140.
• Göktürk, Akşit (1997). Okuma Uğraşı: Yazın Metninin Kavranışında Okur-Metin-Yazar. İstanbul: Yapı Kredi.
• Kaplan, Mehmet (1998). Şiir Tahlilleri 1: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh.
• Koçak, Ahmet (Temmuz 2012). “Hayatın Ölümden Sonra Uçuşa Tebdili”. Acta Turcica, 2-1: 61-96.
• Kövecses, Zoltán (2003). “Edebiyatta Metafor”. Ali Kaftan (Çev.). Kitaplık, 65: 79-86.
• Kövecses, Zoltán (2010). Metaphor: A Practical Introduction. New York: Oxford University.
• Kuran, Nedret (1996). “Alımlama Estetiği ve Hans Robert Jauss”. Eleştiri ve Eleştiri Kuramı Üstüne Söylemler. Mehmet Rifat (Haz.). İstanbul: Düzlem.
• Lakoff, George; Johnson, Mark (2005). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. Gökhan Yavuz Demir (Çev.). İstanbul: Paradigma.
• Moran, Berna (1988). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem.
• Okay, Orhan (1990). Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: Dergâh.
• Öztürk, Özhan, “Ay (Mitoloji)”. shorturl.at/ktuE6 [Erişim Tarihi: 05.02.2020]
• Rifat, Mehmet (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları: 1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi.
• Şerif Hulûsi (1967). Ahmet Haşim: Hayatı, Sanatı ve Seçilmiş Şiirleri. Ankara: Bilgi.
• Tahirü’l-Mevlevi (1994). Edebiyat Lügatı. Kemâl Edib Kürkçüoğlu (Haz.). İstanbul: Enderun.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2000). Yaşadığım Gibi. İstanbul: Dergâh.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2001). Yahya Kemal. İstanbul: Dergâh.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011). Bütün Şiirleri. İstanbul: Dergâh.
• Tarancı, Cahit Sıtkı (1997). Otuz Beş Yaş: Bütün Şiirleri. İstanbul: Can.
• Tunç, Gökhan (Mayıs 2006). “Ahmet Haşim’in Bütün Şiirleri’ne Psikanalitik Bir ‘Bakış’”. Hece, 113: 138-151.
• Tunç, Gökhan (Aralık 2014). “Kavramsal Metafor ve Şiirsel Metafor İlişkisi Bağlamında Ahmet Haşim’in ‘Merdiven’ Adlı Şiiri”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11: 186-191.