Yükseköğretim Çalışmalarının Akademik Bir Alan Olarak Gelişimi: Uluslararası ve Ulusal Düzeyde Alanyazın İncelemesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 357 - 367, 24.12.2018

Meltem Akbulut Yıldırmış Fatma Nevra Seggie

https://doi.org/10.2399/yod.18.027

Cited By: 6

Öz

Dünyada ve Türkiye'de yükseköğretim çalışmaları, akademik bir alan olarak önemini artırmaktadır. Akademik bir alan olarak yükseköğretim çalışmalarının dünya ölçeğinde yaşanan yükseköğretimde büyüme ve kitleselleşme eğilimi içerisinde nasıl geliştiğinin incelenmesi, alanın tanınırlığına katkısı bakımından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, yükseköğretim çalışmalarının akademik bir alan olarak hem dünyada hem Türkiye'de nasıl gelişim gösterdiğinin alanyazın üzerinden incelenmesidir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, dünyada yükseköğretim çalışmalarının alan/disiplin tartışmaları üzerinden nasıl tanımlandığına, alanın gelişimini etkileyen önemli tarihsel olaylara, eserlere ve gelişmelere değinilmiş, alanın dünyadaki mevcut durumu geniş bir bakış açısı ile betimlenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, büyüme ve kitleselleşme eğilimleri bağlamında, Türkiye'deki kitleselleşme politikalarının ne boyutta yükseköğretim çalışmaları alanının geliştirilmesi yoluyla ele alındığı yükseköğretim çalışmaları odaklı faaliyetlerle incelenmiş ve alanın akademik bir alan olarak tanımlanmasının ve geliştirilmesinin ne tür doğurgular sağlayabileceği tartışılmıştır. Bu çalışma kapsamında yapılan alanyazın incelemesi, yükseköğretime katılım talebinin ve yükseköğretim çalışmaları alanının gelişiminin eş zamanlılık gösterdiğine işaret etmektedir. İnceleme sonuçlarına göre, yükseköğretime artan talep, sürekli değişen beklenti ve ihtiyaçlar sonucu, yükseköğretim çalışmaları alanı doğmuştur. Alanyazın incelemesinin bir diğer sonucu da dünyada ve Türkiye'de yükseköğretim çalışmaları alanındaki çalışmaların yükseköğretim sistemlerini geliştirmeye ve toplumsal kalkınmaya katkı vermeye odaklanmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal kalkınma, yükseköğretim çalışmaları alanı, yükseköğretim politikaları, yükseköğretim sistemleri, yükseköğretime artan talep

The development of higher education studies as an academic field: A literature review at international and national levels

Öz

Higher education studies as an academic field is getting more and more attention. To examine the development of higher education studies as an academic field within the worldwide trends of expansion and massification in higher education is important to contribute to the recognition of the field. The purpose of this study is to review the literature to examine how higher education studies as an academic field has evolved within this expansion and massification trends both in the world and in Turkey. This study has two main sections: The first section describes the definition of higher education studies along with the field/discipline discussions, the important historical events, works, and developments, and highlights the present state of the field within a broad perspective. The second section examines the development of higher education studies as a field in Turkey via higher education studies focused activities. Finally, the possible contributions of defining and developing higher education studies as an academic field are explored. The literature review conducted within the scope of this study indicates that the development of higher education studies field and the increase in the higher education enrollment rates seem to coincide. The literature review highlights that the higher education studies field has emerged as a consequence of the increased enrollment demand and ever-changing expectations and needs. Another conclusion of the study is that the aim of the higher education studies field in the world and in Turkey is to improve higher education systems and contribute to social development.

Anahtar Kelimeler

Higher education policies, higher education studies field, higher education systems, increase in demand for higher education, social development

Kaynakça

• Altbach, P. G. (2014a). Knowledge for the contemporary university: Higher education as a field of study and training. In L. E. Rumbley, P. G. Altbach, D. A. Stanfield, Y. Shimmi, A. de Gayardon, and R. Chan (Eds.), Higher education: A worldwide inventory of research centers, academic programs, and journals and publications (3. baskı) (pp. 11–21). Bonn: Lemmens Media.
• Altbach, P. G. (2014b). The emergence of a field: Research and training in higher education. Studies in Higher Education, 39(8), 1306–1320.
• Altbach, P. G., Bozeman, L. A., Janashia, N., and Rumbley, L. E. (Eds.). (2006). Higher education: A worldwide inventory of centers and programs. Rotterdam: Sense Publishers.
• Altbach, P. G., and Engberg, D. (2000). Higher education: A worldwide inventory of centers and programs. Phoenix, AZ: Oryx Press.
• Altınsoy, S. (2011). Yeni devlet üniversitelerinin gelişimi: Sorunlar ve politika önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 98–104.
• Bakwaph, P. K. (2017). Higher education as a field of study and its challenges. International Journal of Arts Humanities and Social Sciences, 2(4), 9–12.
• Batırel, Ö. F., Durman, M., Ergüder, Ü., Eriş, A., Eşme, İ., Öztürk, R., ... Uğur, A. (2014). Yükseköğretimin yeniden yapılandırılması kapsamında dikkate alınması gereken temel ilkeler ve yaklaşımlar. (19 Haziran 2014 Basın Bildirisi). İstanbul. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://docplayer.biz.tr/401678-Yuksekogretimin-yeniden-yapilandirilmasi-kapsaminda-dikkate-alinmasi-gereken-temel-ilkeler-ve-yaklasimlar.html> adresinden erişildi.
• Brennan, J., and Teichler, U. (2008). The future of higher education and of higher education research. Higher Education, 56, 259–264.
• Chen, S., and Hu, L. (2012). Higher education research as a field in China: Its formation and current landscape. Higher Education Research & Development, 31(5), 655–666.
• Clark, B. R., and Neave, G. (Eds.). (1992). The encyclopedia of higher education. New York, NY: Pergamon Press.
• Çelik, Z. ve Gür, B. S. (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(1), 18–27.
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2000). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı. Yükseköğretim özel ihtisas komisyonu raporu. Ankara. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/zel%20htisas%20Komisyonu%20Raporlar/Attachments/181/oik550.pdf> adresinden erişildi.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2006). Dokuzuncu kalkınma planı (2007–2013). Ankara. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/ Kalknma%20Planlar/Attachments/1/plan9.pdf> adresinden erişildi.
• Ergüder, Ü., Şahin, M., Terzioğlu, T. ve Vardar, Ö. (2009). Neden yeni bir yükseköğretim vizyonu. İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi. 8 Ağustos 2017 tarihinde http://research.sabanciuniv.edu/31323/1/yokraporu140509.pdf adresiden erişildi.
• Esping-Andersen, G. (1990). The three worlds of welfare capitalism. Cambridge, United Kingdom: Polity Press.
• Ewing, J. C., and Stickler, W. H. (1964). Progress in the development of higher education as a field of professional graduate study and research. Journal of Education, 15(4), 397–403.
• Fulton, O. (1992). Higher education studies. In B. R. Clark, and G. Neave (Eds.), The encyclopedia of higher education (Vol. 3, pp. 1810–1820). New York, NY: Pergamon Press.
• Goodchild, L. F. (1991). Higher education as a field of study: Origins, programs, and purposes, 1893–1960. In J. D. Fife, and L. F. Goodchild (Eds.), Administration as a profession. New directions in higher education (Vol. 76, pp. 15–33). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Gök, E. ve Gümüş, S. (2015). Akademik bir alan olarak yükseköğretim yönetimi. A. Aypay (Ed.), Türkiye’de yükseköğretim: Alanı, kapsamı ve politikaları (s. 3–26), Ankara: Pegema.
• Günay, D. ve Günay, A. (2011). 1933’den Günümüze Türk yükseköğretiminde niceliksel gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 1–22.
• Günay, D. ve Günay, A. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin tarihsel gelişimi ve mevcut durumu. Yükseköğretim Dergisi, 7(3), 156–178.
• Gür, B. S., Çelik, Z., Kurt, T. ve Yurdakul, S. (2017). Yükseköğretime bakış 2017: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Gür, B. S. ve Özoğlu, M. (2015). Türkiye’de yükseköğretim politikaları: Erişim, kalite ve yönetim. A. Gümüş (Ed.), Türkiye’de eğitim politikaları (s. 299–321). Ankara: Nobel.
• Gürüz, K. (2008). Yirmi birinci yüzyılın başında Türk milli eğitim sistemi. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Hendrickson, R. M. (2013). The core knowledge of higher education. In S. Freeman, L. S. Hagedorn, L. F. Goodchild, and D. A. Wright (Eds.), Advancing higher education as a field of study: In quest of doctoral degree guidelines (Vol. 2, pp. 229–240). Sterling, VA: Stylus Publishing.
• Kavak, Y. (2011). Türkiye’de yükseköğretimde büyüme: Yakın geçmişe bakış ve uzun vadeli (2010–2050) büyüme projeksiyonları. Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 95–102.
• Kehm, B. M. (2015). Higher education as a field of study and research in Europe. European Journal of Education, 50(1), 60–74.
• Knowles, A. S. (Ed.). (1977). The international encyclopedia of higher education. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Mutluer, M. K. (2008). Türkiye’de yükseköğretimin başlıca sorunları ve çözüm önerileri. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• OECD (2017). Education at a glance 2017: OECD Indicators. Paris: OECD Publishing.
• Özkan, M. ve Özgan, H. (2015). Bireysel ve sosyal getirileri ışığında yükseköğretime yatırım yapmanın gerekliliği. Yükseköğretim Dergisi, 5(1), 44–54.
• Özoğlu, M., Gür, B. S. ve Gümüş, S. (2016). Rapid expansion of higher education in Turkey: The challenges of recently established public universities (2006–2013). Higher Education Policy, 29, 21–39.
• Rumbley, L. E., Stanfield, D. A., and de Gayardon, A. (2014). A global inventory of research, training and publication in the field of higher education: Growth, diversity, disparity. In L. E. Rumbley, P. G. Altbach, D. A. Stanfield, Y. Shimmi, A. de Gayardon, and R. Chan (Eds.), Higher education: A worldwide inventory of research centers, academic programs, and journals and publications (3. baskı) (pp. 23–33). Bonn: Lemmens Media.
• Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (2018). 23 Kasım 2018 tarihinde <http://www.egitim.sakarya.edu.tr/tr/enstituprogrami/8553/27479/yuksekogretim-arastirmalari> adresinden erişildi.
• Salmi, J. (2017). Young university rankings 2017: 14 mistakes new universities make. Times Higher Education. 8 Ağustos 2017 tarihinde https:// www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/young-university-rankings-2017-14-mistakes-new-universities-make> adresinden erişildi.
• Schofer, E., and Meyer, J. W. (2005). The worldwide expansion of higher education in the twentieth century. American Sociological Review, 70(6), 898–920.
• Seggie, F. N. ve Gökbel, V. (2014). Geçmişten günümüze Türkiye’de akademik özgürlük (SETA Rapor No. 98). 18 Eylül 2017 tarihinde <http://file. setav.org/Files/Pdf/20140624165556_gecmisten-gunumuze-turkiye%E2%80%99de-akademik-ozgurluk-pdf.pdf> adresinden erişildi.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu kalkınma planı (2014–2018). Ankara: Kalkınma Bakanlığı. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/12/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf> adresinden erişildi.
• Tekneci, P. D. (2016). Evolution of Turkish higher education system in the last decade. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(3), 277–287.
• UNESCO (2017). UNESCO Institute for Statistics. 2 Ağustos 2017 tarihinde <http://uis.unesco.org/> adresinden erişildi.
• ÜAK (2015). Bilim alanları ve anahtar kelimeler (2015 Ekim dönemi yayın aşaması başvurularına ait bilim anahtarları ve anahtar kelimeler). 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.uak.gov.tr/duyuru/2015E_BilimAlanlariAnahtarKelimeler_1191015.pdf> adresinden erişildi.
• Wang, X. (2010). Higher education as a field of study in China: Defining knowledge and curriculum structure. Lanham, MD: Lexington Books.
• Wright, D. (2007). Progress in the development of higher education as a field of specialized study. In D. Wright, and M. T. Miller (Eds.), Training higher education policy makers and leaders: A graduate perspective (pp. 19–34). Charlotte, NC: Information Age.
• YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: YÖK. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217/yok_strateji_kitabi/27077070-cb13-4870-aba1-6742db37696b> adresinden erişildi.
• YÖK (2015). Yükseköğretim Kurulu Stratejik Planı 2016–2020. Ankara: YÖK. 8 Ağustos 2017 tarihinde <http://www.yok.gov.tr/documents/10279/ 21040516/YOK_Stratejik_Plan_2016_2020_ed070616.pdf> adresinden erişildi.
• YÖK Ulusal Tez Merkezi (2017). 8 Ağustos 2017 tarihinde <https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp> adresinden erişildi.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2017). 8 Ağustos 2017 tarihinde <https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden erişildi.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2018). 23 Kasım 2018 tarihinde <https://istatistik.yok.gov.tr/> adresinden erişildi.