Covid-19 Küresel Salgını Sürecinde Yükseköğretimde Özel Gereksinimli Öğrenci Olmak: Deneyimler ve Güçlüklerle Baş Etme Yolları

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 320 - 332, 31.08.2022

Şule Güçyeter , Nalan R. Ayvazoğlu Adile Emel Sardohan Yıldırım

https://doi.org/10.2399/yod.21.819447

Öz

Üniversitelerin küresel salgın nedeniyle uzaktan eğitime geçmesi, öğrencilerin eğitim süreçlerine etkin katılımını sağlama ve eğitim süreçlerinin olumsuz etkilenmemesi için üniversitelerce tedbirlerin alınması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Özel gereksinimli öğrenciler tedbirler alınmadığında örgün eğitimde de erişilebilirlik noktasında sorun yaşama olasılığı yüksek olan gruplardandır. Bu nedenle bu çalışmada Covid-19 küresel salgını sürecinde uzaktan eğitimle yürütülen derslere ilişkin özel gereksinimli öğrencilerin eğitim sürecinde ve diğer konularda yaşadıkları güçlükler ve yaşanan güçlüklerle baş etme yollarına yönelik deneyimleri incelenmiştir. Kesitsel tarama modeli şeklinde gerçekleştirilen çalışmaya Türkiye genelinde çeşitli üniversitelerde öğrenim gören 56 özel gereksinimli öğrenci katılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından geliştirilen anket çevrimiçi uygulanmıştır. Veri analizinde betimsel istatistik kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin çoğunluğu sorun yaşamadığını belirtse de sorun yaşayan öğrenciler en çok kullanılan cihaz (%41.07) ve internet erişimi kaynaklı sorun (%33.93) yaşamışlardır. Öğrencilerin ders ve sınavlarında gereksinim türlerine uygun uyarlama yapılmadığı (%39.29), sınavlara hazırlanmada kaynak sıkıntısı çektikleri (%57.14) belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin üniversiteden yetkililere ulaşmakta zorluk çektikleri (%28.57) ve engelsiz birim koordinatörlüklerinin duyurularını yetersiz gördükleri (%25) ortaya çıkmıştır. Yaşadıkları sorunlarla baş etmede en çok sınırsız internet paketi alma (%62.50) ile arkadaşından (%69.64) veya öğrenci danışmanlarından (%42.86) yardım almayı tercih etmişlerdir. Covid-19 küresel salgını sürecinde her ne kadar önlemler alınsa da özel gereksinimli öğrencilerin eğitim ve öğretim imkanlarına erişilebilirlikleri ile ilgili sorunların devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle bu sorunların nedenleri ile ilgili kapsamlı çalışmaların yapılması, özel gereksinimli öğrencilerin eğitime erişimlerini kolaylaştırmak ve aktif bir şekilde eğitim hayatlarına devam edebilmelerini sağlamak açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, erişilebilirlik, küresel salgın, özel gereksinimli öğrenci

Being a Student with Special Needs in Higher Education during the Covid-19 Pandemic: Experiences and Ways to Cope with Difficulties

Öz

The transition of universities to the distance education system due to the Covid-19 pandemic has revealed the need to take measures to ensure the active participation of students in educational practices and to prevent their education from being adversely affected. If proper measures are not taken, students with special needs are among the groups with high probability of experiencing difficulties even in formal education. Therefore, in this study, the experiences of students with special needs as well as ways to cope with these difficulties during the Covid-19 pandemic were investigated. 56 students with special needs studying in various universities across Turkey participated in the cross-sectional study in which a survey questionnaire developed by the researchers was used. Descriptive statistics were used to analyze the data. The findings revealed that students mostly experienced difficulties regarding the devices used (41.07%) and internet access (33.93%). It was also determined that courses and exams were not adapted according to the students’ needs (39.29%), and students experienced difficulties in accessing the resources while preparing for the exams (57.14%). In addition, students also had difficulties in reaching the authorities from the university (28.57%) and reported that the announcements made by the disability services office were inadequate (25%). In dealing with the difficulties students either increased the limit of their internet or bought unlimited internet access packages (62.50%), and they also asked friends (69.64%) and student counselors (42.86%) for help. Although precautions were taken during the Covid-19 pandemic, students with special needs still experienced difficulties in accessing education at universities. For this reason, it is important to conduct comprehensive studies on the causes of the problems experienced to facilitate the educational accessibility for students with special needs and to find solutions for students with special needs to ensure that they actively continue their education.

Anahtar Kelimeler

Accessibility, Covid-19, pandemic, students with special needs

Kaynakça

• Akçamete, G. (1999). Üniversitedeki bedensel engelli gençlerin kendini kabulle ilgili yaygın sorunları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 25(2), 447–462.
• Anderson, J. (2020). Brave new world: The coronavirus pandemic is reshaping education. Erişim adresi https://qz.com/1826369/how-coronavirus-is-changing-education/ (12 Ekim 2020).
• Arënliu, A., & Bërxulli, D. (2020). Rapid assessment: Psychological distress among students in Kosovo during the COVID-19 pandemic. Erişim adresi https://www.researchgate.net/publication/340262171 (10 Ekim 2020).
• Bartz, J. (2020). All inclusive?! Empirical insights into individual experiences of students with disabilities and mental disorders at German universities and implications for inclusive higher education. Educational Science, 10(9), 223.
• Borland, J., & James, S. (1999). The learning experience of students with disabilities in higher education. A case study of a UK University. Disability & Society, 14(1), 85–101.
• Burcu, E. (1999). Üniversitede okuyan özürlü öğrencilerin sorunları: Hacettepe - Beytepe Kampüsü öğrencileri örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 83–103.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11–53.
• Chard, G., & Couch, R. (1998). Access to higher education for the disabled student: a building survey at the University of Liverpool. Disability & Society, 13(4), 603–623.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin erişilebilirlik hakkı ve Türkiye’de erişilebilirlikleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61, 541–598.
• Dökmen, Z. Y., & Tutarel-Kışlak, Ş. (2004). Engelli olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin demografik ve psikolojik özellikleri ile sorunlarının karşılaştırılması. Kriz Dergisi, 12(2), 33–47.
• EHK (2005). Engelliler Hakkında Kanun. Erişim adresi https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf (12 Ekim 2020).
• Huang, R., Liu, D., Tlili, A., Lazor, M., Amelina, N., Varoglu, Z., ... Altinay, F. (2020). Guidance on providing open and distance learning for students with disabilities during school closures: Enhancing inclusive learning under COVID-19. Erişim adresi http://www.alecso.org/nsite/images/disabilityhandbook-EN.pdf (15 Ekim 2020).
• Jumreornvong, O., Tabacof, L., Cortes, M., Tosto, J., Kellner, C. P., Herrera, J. E., & Putrino, D. (2020). Ensuring equity for people living with disabilities in the age of COVID-19. Disability & Society, 35(10), 1–6.
• Kamış, Ö., & Demir, E. (2018). Görme yetersizliği olan lisans öğrencilerinin sınıf içi ölçme değerlendirme süreçlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(3), 423–450.
• Karadağ, E., & Yücel, C. (2020). Yeni tip koronavirüs pandemisi döneminde üniversitelerde uzaktan eğitim: Lisans öğrencileri kapsamında bir değerlendirme çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 181–192.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayhan, N., Şen M., & Akçamete G. (2015). Opinions of university students with disabilities on current regulations and adaptations at higher education institutions. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 197, 635–639.
• Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi (2020). Kriz döneminde farklı bir yönetim yaklaşımı raporu. Erişim adresi https://dosyayukleme.ahievran.edu.tr/ dosyalar/aydep_rapor.pdf (14 Ekim 2020).
• Mengi, A. (2019). Engelli öğrencilerin üniversite eğitimi sürecinde karşılaştığı güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147–170.
• Moriña, A. (2017). Inclusive education in higher education: Challenges and opportunities. European Journal of Special Needs Education, 32(1), 3–17.
• Özdemir, E. (2014). Tarama yöntemi. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitim bilimlerinde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 77–97). Ankara: Pegem A.
• Piştav Akmeşe, P. (2018). Yükseköğretim kurumlarına devam eden engelli öğrenciler ile engelli personelin sorunları ve yükseköğretim engelliler danışma ve koordinasyon yönetmeliği hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 64, 214–232.
• Quacquarelli Symonds (2020). The impact of the coronavirus on global higher education. Erişim adresi https://www.qs.com/portfolio-items/the-impact-of-the-coronavirus-on-global higher education/ (9 Ekim 2020).
• Sağlık Bakanlığı (2020). Genel koronavirüs tablosu. Erişim adresi https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html (10 Şubat 2020).
• Sangster, A., Stoner, G., & Flood, B., (2020). Insights into accounting education in a COVID-19 world. Accounting Education, 29(5) 431–562.
• Sarı, H. (2005). Selçuk Üniversitesinde öğrenim gören bedensel engelli ve görme engelli öğrencilerin karşılaştıkları sorunlar ve çözümüne yönelik çağdaş öneriler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 315–333.
• Sevinç, İ., & Çay, M. (2017). Fiziksel engelli bireylerin üniversite eğitimi sırasında karşılaştıkları sorunlar (Akdeniz Üniversitesi örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 13, 219–238.
• Shevlin, M., Kenny, M., & McNeela, E. (2004). Participation in higher education for students with disabilities: An Irish perspective. Disability & Society, 19(1), 15–30.
• Tekin, H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531–1548.
• UNESCO (2020). Education: From disruption to recovery. Erişim adresi https://en.unesco.org/covid19/educationresponse (8 Ekim 2020).
• WHO (2020). WHO Director-General’s opening remarks at the media briefing on COVID-19. Erişim adresi https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-sopening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 (28 Ekim 2020).
• Wikipedia (2020). 2019-20 Koronavirüs pandemisi. Erişim adresi https://tr.wikipedia.org/wiki/2019-20_koronavir%C3%BCs_pandemisi (10 Şubat 2020).
• Yamamoto, G. T., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25–34.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örneklem kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 11(11), 421–442.
• YÖK (2020a). Engelli öğrencilerin uzaktan eğitimde yaşadığı sıkıntılara yönelik açıklama. Erişim adresi https://covid19.yok.gov.tr/Documents/alinan kararlar/18-engelli ogrencilerin uzaktan-egitimi.pdf (27 Ekim 2020).
• YÖK (2020b). Uzaktan eğitim aylık durum tespiti. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/uzaktan-egitimeyonelikdegerlendirme.aspx (10 Şubat 2020).
• YÖK (2020c). YÖK, Koronavirüs salgını döneminde engelli öğrencilerin eğitime erişimini mercek altına aldı. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/engelsiz-erisim-engelsiz-egitim.aspx (10 Şubat 2020).
• YÖK (2020d). YÖK Uzaktan eğitim destek kotası. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/ogrencilere-egitime-destek-kotasi.aspx (28 Ekim 2020).
• YÖK (2020e). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. Erişim adresi https://istatistik.yok.gov.tr/ (28 Ekim 2020).
• YÖK (2020f). Yükseköğretim kurumlarında uzaktan öğretime ilişkin usul ve esaslar. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Uzaktan_ogretim/yukekogretim_kurumlarinda_uzaktan_ogretime_iliskin_usul_ve_esaslar.pdf (27 Ekim 2020).
• Yu, Y., Yu, Y., & Li, B. (2020). Effects of mindfulness and meaning in life on psychological distress in Chinese university students during the COVID-19 epidemic: A chained mediation model. Asian Journal of Psychiatry, 53, 102211.
• Zhang, H., Nurius, P., Sefidgar, Y., Morris, M., Balasubramanian, S., Brown, J., ... Mankoff, J. (2020). How does COVID-19 impact students with disabilities/health concerns? Erişim adresi https://arxiv.org/pdf/2005.05438.pdf (10 Ekim 2020).