Evaluation of the Psychometric Properties of Scales to Measure Student Satisfaction Used as Indicator of Service Quality in Higher Education in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 1 - 8, 29.08.2024

Selcen Yüksel , Pervin Demir , Afra Alkan , Münevver Saatçioğlu , Aybu Kalite Koordinatörlüğü

https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1252205

Öz

Student satisfaction measures as quality indicators in higher education have been an important source of data in the strategic planning and quality assessment of universities since 2015. Upon examination of the internal evaluation reports of various universities, it becomes evident that each institution typically develops its own questionnaire and subsequently reports the proportion of satisfaction based on the responses obtained through this instrument. The literature contains proven, reliable scales for measuring student satisfaction in higher education, which are superior to questionnaires. However, when these validity and reliability studies were evaluated, it was seen that most of them depended on the results obtained from the study group, not from the sample. They only tested the basic methodological features defined in the framework of classical test theory. The aim of this study is to question whether the scales developed to measure student satisfaction in higher education institutions in Türkiye provide the psychometric properties that a scale should have. For this purpose, the literature was searched with specific filters in specific search engines without time constraints. A total of 121 studies, which included “student(s) satisfaction scale”, “validity”, “reliability” in the title/abstract were obtained. A check list, created by the researchers for this study, included a total of 23 sub-titles under the headings of validity, measurement error, reliability, responsiveness, cross-cultural validity and interpretability. Within 121 articles, 32 were selected by considering the inclusion criteria for this study and their psychometric properties were examined by using this specific check list.

Anahtar Kelimeler

Reliability, Validity, Student Satisfaction Scale, Higher Education

Türkiye’de Yükseköğretimde Hizmet Kalitesinin Göstergesi Olarak Kullanılan Öğrenci Memnuniyeti Ölçeklerinin Psikometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Öz

Yükseköğretimde kalitenin bir göstergesi olan öğrenci memnuniyeti ölçümleri, 2015 yılından bu yana üniversitelerin stratejik planlamasında ve kalite değerlendirmesinde önemli bir veri kaynağı olmuştur. Üniversitelerin iç değerlendirme raporlarına bakıldığında her üniversitenin genellikle kendi anketini yapılandırdığı ve bu anketlere dayanarak memnuniyet oranlarını raporladıkları görülmektedir. Literatürde, yükseköğretimde öğrenci memnuniyetini ölçmeye yönelik geçerliliği ve güvenilirliği kanıtlanmış ölçekler yer almakta olup bu ölçeklerin anketlere tercih edilmesi gerekmektedir. Ancak bu geçerlik ve güvenirlik çalışmaları değerlendirildiğinde, çoğunun örneklemden değil de çalışma grubundan elde edilen sonuçlara bağlı olduğu görülmüştür. Ayrıca bu çalışmalar sadece klasik test teorisi çerçevesinde tanımlanan temel metodolojik özellikleri test etmişlerdir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında öğrenci memnuniyetini ölçmek için geliştirilen ölçeklerin bir ölçeğin sahip olması gereken psikometrik özellikleri sağlayıp sağlamadığını sorgulamaktır. Bu amaçla literatür, özel arama motorlarında zaman kısıtlaması olmaksızın belirli filtrelerle taranmıştır. Başlık/özette “öğrenci(ler)in memnuniyet ölçeği”, “geçerlilik”, “güvenilirlik” konularını içeren toplam 147 çalışma elde edilmiştir. Bu çalışma için araştırmacılar tarafından oluşturulan kontrol listesinde geçerlilik, ölçüm hatası, güvenilirlik, yanıt verebilirlik, kültürler arası geçerlilik ve yorumlanabilirlik başlıkları altında toplam 23 alt başlık yer almıştır. 147 makale içerisinde 32 tanesi bu çalışmaya dahil edilme kriterleri göz önünde bulundurularak seçilmiş ve bu spesifik kontrol listesi kullanılarak seçilen makalelerin psikometrik özellikleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geçerlilik, Güvenilirlik, Öğrenci Memnuniyet Ölçeği, Yükseköğretim

Kaynakça

• Aslan Çetin, F., & Öztürk, S. (2020). Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin eğitim hizmet kalitesi değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Turkish Studies – Economy, Finance, Politics, 15(1) 35-52, https://doi:10.29228/TurkishStudies.39384.
• Ataman, O., & Adıgüzel, A. (2019). Yükseköğretimde kalite algısı: Düzce Üniversitesi örneği. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(15), 53-70.
• Baykal, Ü., Harmancı, A. K., Eşkin, F., Altuntaş, S., & Sökmen, S. (2011). Öğrenci doyum ölçeği – kısa formu geçerlik-güvenirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(4) 60-68.
• Baykal, Ü., Sökmen, S., Korkmaz, Ş., & Akgün, E. (2002). “Öğrenci memnuniyeti ölçeği” geliştirme çalışması. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(49) 24-32.
• Bayrak, B. (2007). Yükseköğretim kurumlarından beklenen hizmet kalitesi ve hizmet kalitesinin algılanmasına yönelik bir araştırma [Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi].
• Bektaş, H., & Ulutürk Akman, S. (2013). Yükseköğretimde hizmet kalitesi ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlilik analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 18, 116-133.
• Çınkır, Ş., Yıldız, S., & Kurum, G. (2019). Ankara Üniversitesi öğrencileri tarafından algılanan üniversite hizmet kalitesinin öğrenci bağlılığı üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Raporu.
• Çomaklı, Ö. (2015). Toplam kalite yönetimi kapsamında algılanan hizmet kalitesi ile öğrenci memnuniyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Demirdağ, S. (2017). Yükseköğretim yaşam kalitesi ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin araştırılması. Asian Journal of Instruction, 5(2), 19-31.
• Demirli, C., & Kerimgil, S. (2009). Yükseköğretimde eğitim öğretimle ilgili öğrenci memnuniyeti ölçeğinin geliştirilmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4),1392-1403.
• Ekinci, C. E., & Burgaz, B. (2007). Hacettepe üniversitesi öğrencilerinin bazı akademik hizmetlere ilişkin beklenti ve memnuniyet düzeyleri. Hacettepe University Journal of Education, 33, 120-134.
• Erden, A. (2015). Türkiye’deki fizyoterapi öğretim elemanlarının ve son sınıf öğrencilerinin fizyoterapi eğitimi ile ilgili memnuniyet düzeylerinin incelenmesi [Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi].
• Erdoğan, M., & Uşak, M. (2005). Fen bilgisi öğretmen adayları memnuniyet ölçeğinin geliştirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 35-54.
• Franklin, K. K., & Shemwell, D.W. (1995). Disconfirmation theory: An Approach To Student Satisfaction Assessment In Higher Education. Paper presented at the annual meeting of the mid-south educational research association conference, Biloxi, MS.
• Gökulu, G. (2020). Sosyal bilimler alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin eğitim memnuniyeti ölçeğinin geliştirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi - International Journal of Society Researches, 15(23),1790-1808.
• Günaydın, M., & Dalkıran, E. (2020). Müzik öğretmeni adaylarının aldıkları eğitimin niteliğinin “müzik öğretmeni adayları memnuniyet düzeyi ölçeği” ile değerlendirilmesi. Uluslararası Sanat ve Sanat Eğitimi Dergisi, 4,20-41.
• Haliloğlu Tatlı, Z., Kokoç, M., & Karal, H. (2011). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin memnuniyet durumları: Karadeniz Teknik Üniversitesi örneği. Elementary Education Online, 10(3),836-849.
• Harvey, L., Plimmer, L., Moon, S., & Geall, V. (1997). Student satisfaction manual. Bristol. PA: Society for Research into Higher Education and Open University Press.
• İçli, G. E., & Anıl, N. K. (2014). The HEDQUAL scale: A new measurement scale of service quality for MBA programs in higher education. South African Journal of Business Management, 45(3),31-43.
• Karadağ, E., & Yücel, C. (2020). Türkiye üniversite memnuniyet araştırması (TÜMA). Üniversite Araştırmaları Laboratuvarı (ÜniAr) Yayınları.
• Kaynar, A., Şahin, A., Bayrak, D., Karakoç, G., Ülkü, F., & Öztürk, H. (2006). Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon Sağlık Yüksekokulu hemşirelik öğrencilerinin doyum düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10 (3),12-19.
• Mokkink, L. B., Terwee, C. B., Patrick. D. L., Alonso, J., Stratford, P. W., Knol, D. L., Bouter, L. M., & de Vet, H. C. W. (2010)The COSMIN study reached international consensus on taxonomy, terminology, and definitions of measurement properties for health-related patient-reported outcomes. Journal of Clinical Epidemiology; 63(7), 737-745.
• Olcay, A., & Ay, E. (2019). Turizm ve otelcilik meslek yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin eğitim-öğretim hizmet kalitesine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi (Türkiye Örneği). Kastamonu Education Journal, 22(2), 453-466
• Oliver, R. L., & DeSarbo, W. S. (1989). Processing satisfaction response in consumption: A suggested framework and response proposition. Journal of Consumer Satisfaction,Dissatisfaction, and Complaining Behavior, 2, 1-16.
• Oliver, R. L. (1999). Whence consumer loyalty? Journal of Marketing, 63, 33-44.
• Şahin, A. (2009). Eğitim fakültesindeki hizmet kalitesinin eğitim fakültesi öğrenci memnuniyet ölçeği (EF-ÖMÖ) ile değerlendirilmesi. Hacettepe University Journal of Education, 37,106-122.
• Şen Demir, Ş. (2013). Beklenti, algılanan kalite, değer ve memnuniyet ilişkisi: Turizm lisans öğrencileri üzerine bir uygulama. International Journal of Human Sciences, 10(1),307-324.
• Şimşek, H., İslim, Ö. F., & Öztürk, N. (2019). Yükseköğretimde kalite arayışında bir gösterge olarak öğrenci memnuniyeti: bir ölçek geliştirme çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3),380-395.
• Tatar, A., Çavuşoğlu, F., Özüdoğru, M.T., Uyğur, G., Toklu, G., Dındar Haşlak, F., Namlı, M., Uysal, A.R., Güler, A.K. & Özdemir, F.H. (2017). Üniversite öğrencileri için a öğrenci memnuniyet ölçeği›nin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 56, 214-230.
• Tayyar, N., & Dilşeker, F. (2012). Devlet ve vakıf üniversitelerinde hizmet kalitesi ve imajın öğrenci memnuniyetine etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28,184-203.
• Tütüncü, Ö., & İpekgil Doğan Ö. (2003). Müşteri tatmini kapsamında öğrenci memnuniyetinin ölçülmesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(4),130-151.
• Yavuz, S. (2020). İlahiyat fakültesi hazırlık programı memnuniyet ölçeği geliştirme çalışması. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 6(2),552-566.
• Yavuz, S., & Akman, Z. (2018). Üniversitelerin sunmuş olduğu hizmetin öğrenciler tarafından algılanması: Erzincan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17),39-61.
• Yıldız, S. M., & Karar, A. (2009). An instrument for measuring service quality in the School of Physical Education and Sports Sciences (PESS). Quality Assurance in Education, 17(4), 393-415.
• Yılmaz, D. V. (2019). HESQUAL-Yükseköğretim hizmet kalitesi ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenirlik analizi. Turkish Studies, 14(2), 899-917.
• Yılmaz, K., & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2006). Fakülte yaşamının niteliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 201-210
• Zineldin, M., Camgöz Akdağ, H., & Vasicheva, V. (2011). Assessing quality in higher education: new criteria for evaluating students’ satisfaction (pp. 231-243). Quality in Higher Education, 17(2), 231-24