Risk Toplumunda Toplumsal Denetim: WhatsApp Darbesine FaceTime Önlemi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 3, 160 - 180, 15.01.2017

Haci Hasan Saf

Öz

Uzun yıllar toplumlar üzerinde etkili olan ve denetlenmeyen modernizm eksenli 20. yüzyıl politikaları, 21. yüzyılda toplumları risk toplumuna dönüştürmüştür. Risk toplumunda gerçekleşen sosyal patlamalar ve toplumsal hareketlerin kontrol ve denetimi ise iktidarların en büyük sorunlarından biri olmuştur. Çalışmada, 20. yüzyılda kendisini modern devrimlerin koruyucusu olarak nitelendiren ordunun halktan kopuk müdahaleleri sonucu büyüyün ve bir risk hâline dönüşen Fethullahçı Terör Örgütü’nün WhatsApp uygulamasıyla organize olarak gerçekleştirdiği 15 Temmuz darbe girişimi örneği üzerinden iktidarın toplumsal denetim adına kullandığı söylemlerin niteliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. İktidarın başı olan Cumhurbaşkanı’nın FaceTime uygulamasıyla Başbakan’ın ise telefonla bağlanarak darbe girişimi sırasında NTV, CNN Türk ve A Haber canlı yayınında yaptıkları konuşmalar Foucaultçu söylem analizi yöntemiyle incelenmiş, kullanılan söylemlerin nitelikleri sıralanmıştır. Sonuç olarak söylemlerin; karşıt unsurları karalama, demokrasi, hainlikle ve terörle suçlama, hukukun üstünlüğü, korku çekiciliği, birlik ve beraberlik ve cezalandırma temaları çerçevesinde yapılandırıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Risk Toplumu, Toplumsal Denetim, 15 Temmuz Darbe Girişimi, İktidar, Söylem Analizi

Social Control in Risk Society: FaceTime Prevention to WhatsApp Coup

Öz

The modernism-based 20th century politics which has been affecting the communities for long periods of time uncontrollably, has turned that communities into risk societies in the 21st century. And it has been one of the major problems of the goverments to control and monitor the social outbursts and movements in those risk societies. In this work; through the the example of the coup attempt of July 15th which gained momentum and turned out to be a major risk as a result of the public-detached intervention of the army, having defined itself as the guard of the modern revolutions in the 20th century, and brought about by the Fethullah Gulen Terror Organisation by getting organised via WhatsApp application, it is aimed to put forward the features of the statements uttered by the government in the name of social control. The speech, made during the coup attempt by the president, the head of the government, on FaceTime and by the prime minister on phone by getting connected to live broadcasts at NTV, CNN Türk and A Haber channels, is studied with the method of Foucault’s discourse analysis and the features of uttered statements are put in an order. As a result, it is seen that discourses are structured with the frames of smearing counterparts, democracy, charging with traitor and terrorism, rule of law, attractiveness of fear, unity and solidarity and punisment themes.

Anahtar Kelimeler

Risk Society, Social Control, 15 July Coup Attempt, Ruler, Discourse Analysis

Kaynakça

• Akturan, U.; Domaç, B.; Semiz, Y.; Tosun, F.; Tahinciler, E.; Bağcı, F. (2008). “Söylem Analizi”, Nicel Araştırma Yöntemleri içinde, Ankara: Seçkin Kitabevi.
• Althusser, L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev. Alp Tümertakin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2014). Yasa Koyucular ve Yorumcular, (Çev. Kemal Atakay), İstanbul: Metis Yayınları.
• Bayhan, V. (2006). “Küresel Risk Toplumunda Sosyal Hizmetlerin Önemi” T.C Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Küreselleşen Dünyada Sosyal Hizmetlerin Konumu Hedefleri ve Geleceği Sempozyum Sunum Kitabı - Nisan 2006.
• Beck, U. (2011). Risk Toplumu “Başka Bir Modernliğe Doğru”, (Çev. Kazım Özdoğan, Bülent Doğan), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Dolgun, U. (2008). Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu, I. Basım, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi, (Çev. Veli Urhan), İstanbul: Birey Yayıncılık. (2015). Kelimeler ve Şeyler, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul: İmge Kitabevi.
• Furedi, F. (2001). Korku Kültürü “Risk Almamanın Riskleri”, (Çev. Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya, (Çev. Osman Akınhay), İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• (2010a). Modernite ve Bireysel-Kimlik Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, (Çev. Ümit Tatlıcan), İstanbul: Say Yayınları.
• (2010b). Modernliğin Sonuçları, (Çev. Ersin Kuşdil), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güldemir, U. (1990). Türkiye’nin Rolü Ortadoğu’da -Graham Fuller ile Röportaj, Amerikan Gizli Belgelerinde Türkiye’de İslamcı Akımlar, (Çev. Yılmaz Polat), İstanbul: Yeyan Yayınları.
• Kaçmazoğlu, H. B. (1994). “Her Tarafı Dökülmüş Bir Sistem”, Kalem ve Onur dergisi, sayı: 4, ss. 46- 61.
• Marx, K. (2015). Das Kapital, (Çev. Mehmet Selik), İstanbul: Yordam Kitap.
• Özbudun, E. ve Hale W. (2010), Türkiye’ de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm AKP Olayı, İstanbul: Doğan Kitap.
• Işık, M. (2002). Kitle İletişim Sistemleri, Konya: Eğitim Kitabevi.
• Rigel, N. (2000). Haber, İstanbul: Der Yayınları.
• (2005). Kadife Karanlık: 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar, II. Basım, İstanbul: Su Yayınları.
• Saf, H. H. (2016). “Türkiye’de Yükselen Siyasal İslam’ın Postmodern Nedenleri”, Karadeniz Teknik Üniversitesi
• İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi: E-Kiad, Cilt/Vol: 3, Sayı: 12, ss. 104-119.
• Şen, S. (1995). Refah Partisi’nin Teori ve Pratiği: RP, Adil Düzen ve Kapitalizm, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Üvez, F. (2014). Medya ve Risk Toplumu İlişkisi Bağlamında Terör Haberlerinin Analizi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Gazetecilik Anabilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Van, D. (2007). “Medya İçerikleri: Bir Söylem Olarak Haberlerin Disiplinler Arası Çözümlenmesi”, Medya Metinlerini Çözümlemek içinde, (Çev. Ümit Atabek, Der.
• Gülseren Atabek ve Ümit Atabek), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Van, D. (1999). “Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları”, Medya, İktidar, İdeoloji içinde,(Çev. Mehmet Küçük), Ankara: Ark Yayıncılık.
• Torun, H. (2011). Haber Metinlerinde Korku Üretimi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Genel Gazetecilik Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Weber, M. (1961). The Theory of Social and Economic Organization, (Der. Talcott Parsons vdğr.), New York: The Free Press
• Wittengenstein, L. (1985). Tractatus:Logico-Philosophicus, (Çev. Oruç Aruoba), Ankara: Bilim-Felsefe-Sanat Yayınları.
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=w3uN340XHyc Erişim: 31.08.2016
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=aZP2ayhDzCI Erişim: 31.08.2016
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=8cFAyopxoiM Erişim: 31.08.2016
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=3RqaoEBumsQ Erişim: 31.08.2016
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=RYH5qapK7K8 Erişim: 31.08.2016
• Youtube. (2016). https://www.youtube.com/watch?v=4iG3Xj-grII Erişim: 31.08.2016