TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ESKİ TÜRK EDEBİYATI DERSİNE İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 925 - 946, 10.12.2018

Fatma Süreyya Kurtoğlu

Öz

Eski Türk Edebiyatı, Türk edebiyatının
yaklaşık 600 yıllık bir dönemine damga vuran dönemin adıdır. Bu dönem için
Dîvân Edebiyatı, Klasik Türk Edebiyatı, Yüksek Zümre Türk Edebiyatı, İslâmî
Türk Edebiyatı, Osmanlı Edebiyatı vs. başka adlandırmalar da yapılmıştır.  Bu döneme ait sanatçı ve onların eserleri öğrencilere,
ortaöğretim düzeyinde Türk dili ve edebiyatı derslerinde; yükseköğretim
düzeyinde ise Edebiyat ve Eğitim Fakültelerindeki Türk Dili ve Edebiyatı
bölümlerinde okutulan Eski Türk Edebiyatı derslerinde tanıtılmaktadır.

 

Bu araştırmanın amacı, zorunlu ve seçmeli
olarak farklı sömestrelerde okutulan Eski Türk Edebiyatıyla ilgili 10-15 farklı
derste, bu dönem sanatçı ve eserlerini tanıyan Gazi Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğrencilerinin Eski Türk Edebiyatı
dersine ilişkin algılarını, geliştirdikleri metaforlar aracılığıyla
incelemektir.

 

Nitel araştırma yöntemleri arasında yer
alan fenomenolojik modelle desenlenen bu araştırmanın çalışma grubunu, Gazi
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünün ikinci, üçüncü
ve dördüncü sınıflarında öğrenim gören 125’i kadın ve 24’ü erkek olmak üzere
toplam 149 öğrenci oluşmaktadır.

 

Veri toplama aracı olarak araştırmacı
tarafından oluşturulan “Eski Türk
Edebiyatı ...  gibidir. Çünkü; ...”
şeklinde tasarlanmış metafor formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde
frekans, yüzde hesaplamaları ve nitel yöntemler arasında yer alan içerik
analizi çözümleme tekniği kullanılmıştır.

 

Araştırma sonucunda öğrencilerin Eski Türk
Edebiyatı dersine ilişkin yedi kategori başlığında 61 metafor geliştirdikleri;
bu metaforların 47’sinin (% 67,21) olumlu, 14’ünün (% 22,95) ise olumsuz
çağrışımlara sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Eski Türk Edebiyatı, algı

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aydın, F. (2010). “Ortaöğretim Öğrencilerinin Coğrafya Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 1313-1322.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. Ankara. Siyasal Kitabevi.
• Coşkun, M. (2010). Sözün Büyüsü-Edebî Sanatlar. İstanbul: Dergâh Yay.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Demir, M. (2009). “Batı Metaforu ve Doğu İstiaresinin Mukayeseli Olarak İncelenmesi.” Türkbilig. 18: 64-90).
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güven, B. ve Güven, S. (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Metafor Oluşturma Becerilerine İlişkin Nicel Bir İnceleme”. Kastamonu Eğitim Dergisi. 17(2), 503-512.
• Hançerlioğlu, O. (1976). Felsefe Ansiklopedisi- Kavramlar ve Akımlar. C. 3., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İnce, Ö. (2002). Yazınsal Söylem Üzerine. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kaya, B. A. (2008). “Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dallarında Okutulan Bazı Zorunlu ve Seçmeli Derslerin Ad, İçerik ve Kredileri Üzerine Bir İnceleme Denemesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalıştayı 23 Aralık 2006. (Haz. A. F. Bilkan, M. Durmuş, S. Kocaer). Ankara: Grafiker Yay.
• Keray Dinçel, B. ve Yılmaz, A. (2018). “Ortaokul Öğrencilerinin ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının “Türkçe Dersi” ve “Türkçe Öğretmeni” Kavramlarına İlişkin Metaforları”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 22, 243-276.
• Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2013). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Kültürel Mirasa Duyarlılık Değerine İlişkin Öğrenci Algılarının İncelenmesi”. Journal of World of Turks, 5(3), 113-137.
• Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2014). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Estetik Değerine İlişkin Öğrenci Algılarının İncelenmesi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 10 (4), 1047-1076.
• Kılcan, B., Akbaba, B. ve Gülbudak, B. (2017). “Altıncı ve Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Hoca Ahmed Yesevî Algıları”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. 6 (2), 549-564.
• Köksal, M. F. (1996). “Klâsik Edebiyatımızı İsimlendirme Meselesi”. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2, 209-223.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2010). Metaforlar, Hayat, Anlam ve Dil. (Çev. G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
• Levine, P. M. (2005). “Metaphors and Images of Classrooms” Kappa delta Pi Record. 41(4), 172-175.
• Mertol, H., Doğdu, M. ve Yılar, B. (2013). “Üstün Zekâlı Ve Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları”. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(3),176-183.
• Mete, F. ve Bağcı Ayrancı, B. (2016). “Dil ve Edebiyata İlişkin Algıların Metaforlar Yoluyla İncelenmesi”. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 5 (11), 53-64.
• Onan, B. (2011). Anlama Sürecinde Türkçenin Yapısal İşlevleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Öztürk, Ç. (2007). “Sosyal Bilgiler, Sınıf ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının ‘Coğrafya’ Kavramına Yönelik Metafor Durumları”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
• Pamuk, A. (2016). Çevre ve İnsan Hakları Araştırma Rehberi. İstanbul: Yeryüzü Derneği Yayınları.
• Patton, M. Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. Newbury Park: SAGE.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. M. Bütün, S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Saban, A. (2004). “Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008a). “İlköğretim 1. Kademe Öğretmen ve Öğrencilerinin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2008b). “Okula İlişkin Metaforlar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 55, 459-496.
• Saban, A. (2009). “Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saraç, M. A.Y. (2007). Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belâgat. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Taşgın, A., İleritürk, D. ve Köse, E. (2018). “Ortaokul Öğrencilerinin “Türkçe Dersi” ve “Türkçe Öğretmeni”ne İlişkin Metaforları”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 397-410.
• TDK (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yay.
• TDK (2018a). Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option= com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5acd055a7a8a22.07530951 [E.T. 10.04.2018].
• TDK (2018b). Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama =gts&guid=TDK.GTS.5ad3166d3c6145.32891969 [E.T. 10.04.2018].
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yob, I. M. (2003). “Thinking Constructively With Metaphors”. Studies in Philosophy and Education. 22, 127-138.