İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi “Yeryüzünde Yaşam” Ünitesinde Yer Alan Tarih Kavramlarının Öğretiminde Karşılaşılan Kavram Yanılgıları Üzerine Bir Eylem Araştırması

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 31, 18.10.2012

Kaya Yılmaz Meryem Çiviler

Öz

Özet: Kavramlar, düşünmenin ve öğrenmenin gerçekleştiği yer olan bilişin temel yapı taşlarını oluşturdukları için etkili ve anlamlı bir öğrenmenin gerçekleşmesinde önemli bir role sahiptirler. Ülkemizde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı olarak 2004 yılında oluşturulan ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programında kavram öğretim ve öğrenimine önemli bir yer verilmiştir. Öğretim programında kavramların giriş, gelişme ve pekiştirme seviyelerinin hangi sınıf düzeyinde verileceği özel olarak belirtilmiştir. Sosyal bilgiler dersinde kavram öğretim ve öğreniminde karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi kavram yanılgılarıdır. İlköğretim sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde önemli bir engel olarak karşımıza çıkan tarih kavram yanılgıları üzerine yapılmış yeterli çalışma bulunmamaktadır. Literatürdeki bu eksikliği gidermeyi hedefleyen bu çalışmada, sosyal bilgiler eğitimi çerçevesinde tarih konularının öğretiminde karşılaşılan kavram yanılgılarının tespit edilmesi, ortadan kaldırılması ve azaltılması hedeflenmiştir. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden eylem araştırması kullanılmıştır. 6. Sınıf sosyal bilgiler dersi “Yeryüzünde Yaşam” Ünitesinde geçen ‘milat’, ‘yüzyıl’, ‘çağ’, ‘kronoloji’, ‘fetih’ ve ‘uygarlık’ kavramlarına ilişkin öğrencilerin yanılgılarını tespit etmek ve gidermek amacıyla kavram haritaları, kavram çarkı diyagramı, çalışma yaprağı, tarih şeridi, görüşme ve öğrenci günlükleri gibi çeşitli uygulamalar yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda öğrencilerin araştırılan kavramlara ilişkin birçok yanılgıya sahip oldukları, günümüz bakış açısıyla geçmişe baktıkları ve anakronizim sorunu yaşadıkları belirlenmiştir. Bu yanılgıları ortadan kaldırmak amacıyla kullanılan yöntem, teknik ve etkinliklerin oldukça başarılı olduğu, öğrencilerin kavram yanılgılarında önemli bir azalma olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kavram Yanılgısı, Anakronizm, Sosyal Bilgiler, Tarih Eğitimi, Eylem Araştırması

Abstract: Concepts play an important role in effective and meaningful learning in that they are the building blocks of one’s cognitive structure where thinking and learning take place. For this reason, the elementary social studies education program that was restructured on the basis of the constructivist approach as of 2004 emphasizes the importance of the teaching and learning of concepts. In that program, concepts are specifically categorized as basic, intermediate and advance in terms of their complexity for each grade level. Student misconceptions are one of the most commonly confronted problems in teaching the social studies concepts. There are a large number of studies on different aspects of student misconceptions in mathematics and science education. But, that is not the case for social studies education. The literature on student misconceptions about historical topics in social studies courses is quite barren and thus in need of growing. This study aimed to address this gap in the literature by examining students’ misconceptions about historical topics in social studies at the sixth grade level. Action research was used as a method in the study. Concept map, concept diagram, structured grid, historical timeline, study sheet, student diary and interviews were employed to identify and then eliminate student misconceptions about the historical concepts of ‘birth of Christ’, ‘century, ‘age’, ‘chronology’, ‘conquest’ and ‘civilization’ in the Unit called “Living on the Earth.” Descriptive qualitative analysis was applied to the collected data. The study results showed that the participants had many misconceptions about the concepts being studied, looked at the past from the perspective of today and thus suffered from anachronism. The instructional practices and activities designed to eliminate these problems in the study’s action plan were very effective in terms of reducing student misconceptions about the historical concepts.  

Keywords: Misconceptions, Anachronism, Social Studies, History Education, Action Research

 

Anahtar Kelimeler

-