Talent identification studies and instruments in Turkey

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 235 - 254, 31.10.2016

Şule Güçyeter

https://doi.org/10.19128/turje.267922

Cited By: 2

Öz

The purpose of this study is to examine the studies on identification of talented individuals, which were carried out between 1990-2015 years in Turkey. Examining studies about identification of talented individuals might be beneficial to uncover the current situation about the identification issues and to give clues for further researches. Literature is reviewed in present study. Related data as research abstracts, full texts, and explanations about the identification of talented obtained from the Dissertation databases of the Council of Higher Education (CHE), Google, Google Scholar, conference books, and printed sources are examined in detail. This study shows that most of the identification studies are conducted on the adaptation of the intelligence/ talent scales. In addition, there are studies on the development of national intelligence scales and talent identification instruments in general and specific domains. Because of using adapted instruments in identification could be culturally inappropriate, researcher suggests that the promotion of developing national identification instruments for various ages, carrying out standardization studies of the national instruments, and developing new instruments for identification of talented students in art, sport, music, or social sciences .

Anahtar Kelimeler

Talented, identification, identification instruments, intelligence test, talent test

Türkiye’de üstün yeteneklileri tanılama araştırmaları ve tanılamada kullanılan ölçme araçları

Öz

Bu araştırmanın amacı Türkiye’de 1990-2015 yılları arasında üstün yetenekli bireylerin tanılanmasına yönelik yapılan çalışmaların incelenmesidir. Üstün yetenekli bireylerin tanılanmasına ilişkin çalışmaların incelenmesi mevcut durumun ortaya konması ve ileride yapılacak çalışmalara ip uçları sunması yönüyle alana katkı sağlayabilir. Araştırmada alanyazın taraması yapılmıştır. Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) tez veri tabanı, Google, Google Akademik, kongre özet kitapları, ulaşılan basılı kaynaklar üzerinden elde edilen araştırma özetleri, erişilen tam metinler ve açıklamalardan tanılamayla doğrudan ilişkili olan araştırmalar detaylı incelenmiştir. Bu çalışmaların çoğunluğunun zekâ/ yetenek ölçme araçlarının uyarlanması üzerine olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte genel alanda ve özel yetenek alanlarında kullanılabilecek yerli tanılama araçlarının geliştirilme çalışmalarının da olduğu görülmüştür. Yabancı ölçeklerin Türkiye’deki tanılama çalışmalarında kullanılması kültürel uygunluk problemleri doğurabilir. Bu nedenle, yerli tanılama araçlarının ardıl çalışmalarla farklı yaş grupları için geliştirilmesi, norm çalışmalarının yapılması; ihtiyaç duyulan sanat, spor, müzik, sosyal bilimler vb. alanlardaki yetenekleri tanılamada kullanılabilecek yeni ölçme araçlarının geliştirilmesine yönelik çalışmaların artması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli, tanılama, ölçme aracı, zeka testi, yetenek testi

Kaynakça

• Abu-Hamour, B., Al Hmouz, H., Mattar, J., & Muhaidat, M. (2012). The use of Woodcock-Johnson tests for identifying students with special needs-a comprehensive literature review. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 47, 665-673.
• Acar, S. (2007). Raven SPM Plus Testi ve Roets Liderlik Değerlendirme Ölçeğinin 10-11 yaş geçerlik, güvenirlik, ön norm çalışmalarına göre üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin liderlik özelliklerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Akın, G. (2006). Bilişsel değerlendirme sistemi (Cognitive Assessment System-CAS) testinin on bir yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve norm ön çalışmasının uygulanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akgül, S. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin matematik yaratıcılıklarını açıklamaya yönelik bir model geliştirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Akgül, S., & Kahveci, N. (2014). The development of the mathematical creativity scale. Paper presented at 1st Eurasian Educational Research Congress. Istanbul, Turkey.
• Aksoy, E. (2014). Matematik alanında üstün yetenekli ve zekâlı öğrencilerin bazı değişkenler açısından veri madenciliği ile belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Alemdar, M. (2009). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocukların belirlenmesinde ebeveyn, öğretmen ve uzman görüşlerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Alma, S. (2015). Üstün yetenekliliği derecelendirme ölçekleri-okulöncesi/ anaokul formu (GRS-P)’nun Türkçeye uyarlanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Atılgan, H. (2005). Türkçeye uyarlanmış Temel Kabiliyetler Testi (TKT) 7-11’in yapı geçerliği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 57-72.
• Avci, G., & Bosbey-Esmeroglu, S. (2014, August). Grade differences in mathematical ability and general intelligence. Paper presented at The 21st World Conference Educating Gifted and Talented Children-Turning Research into Practice. Odense, Denmark.
• Ayas, B. (2010). Bilimsel Üretkenlik Testi’nin ilköğretim 6. sınıf düzeyinde psikometrik özelliklerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Ayas, B., & Sak, U. (2014). Objective measure of scientific creativity: Psychometric validity of the Creative Scientific Ability Test. Thinking Skills and Creativity, 13, 195-205.
• Ayas, B., & Sak, U. (2009, Mart). Bilimsel Üretkenlik Testi: Teorik alt yapısı, geliştirilme süreci ve psikometrik, özellikleri. Bildiri, Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar II. Ulusal Kongresi, Eskişehir.
• Bain, S. K., & Jaspers, K. E. (2010). Review of Kaufman brief intelligence test, second edition. Journal of Psychoeducational assessment, 28(2), 167-174. DOI: 10.1177/0734282909348217
• Baştuğ, G. (2000). Wechsler Yetişkinler için Zekâ Ölçeği-gözden geçirilmiş formu (WAIS-R)’nun genel bilgi, sayı dizisi, aritmetik yargılama ve benzerlikler alt ölçeklerinin standardizasyonu ön çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bildiren, A., & Korkmaz, M. (2014, Eylül). Okul öncesi dönemde üstün yetenekli çocukların tanılanmasında kullanılacak Raven Colored Progressive Matrices Testi’nin geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmaları. Bildiri, IV. Ulusal Üstün Zekâlı ve Yeteneklilerin Eğitimi Kongresi, İstanbul.
• Bildiren, A., & Uzun, M. (2007). Üstün yetenekli öğrencilerin belirlenmesine yönelik bir tanılama yönteminin kullanılabilirliğinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 31-39.
• Budak, İ. (2007). Matematikte üstün yeteneklileri belirlemede bir model. (Yayımlanmamış doktora tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Cansız, A. (2001). Temel yetenek testi 6-9. sınıflar formunun geçerliliği ve güvenirliliğine ilişkin bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Chen, J-Q., & Gargner, H. (2005). Assessment based on multiple-intelligence theory. In: D. P. Flanagan & P. L. Harrison, (Eds.). Contemporary intellectual assessment theories, tests and issues. (2nd ed.). NY: The Guilford Press, pp. 77-102.
• Çetinkaya, Ç. (2007). Raven Standart İlerleyen Matrisler PLUS Testi’nin 10-11 yaş çocukları üzerinde geçerlik güvenirlik ön norm çalışmalarına göre üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin motivasyon stillerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Dağlıoğlu, H. E. (2002). Anaokuluna devam eden 5-6 yaş grubu çocuklar arasından matematik alnında üstün yetenekli olanların belirlenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dağlıoğlu, H. E. (1995). İlkokul 2. -5. sınıflara devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Davaslıgil, Ü., ve Zeana, M. (2004). Üstün zekâlıların eğitimi projesi. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı, (s. 85-119). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• DeFrancesco, L. (2016). Introducing the fourth generation of the Woodcock-Johnson. Retrieved September, 01, 2016 from cp.iqnection.com/cms/downloadfile.php?file_id=159252.
• Demirkol, D., G. (2007). Kaufman Kısa Zekâ Testi (Kaufman Brief Intelligence Test) 11-12 yaş geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Dondurucu, I. (2006). Bilişsel Değerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System, CAS) on yaş çocukları üzerinde geçerlilik, güvenirlilik ve norm çalışmasının uygulanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ercan, F. (2013). Fen alanında üstün yetenekli öğrencilerin tanılanmasına yönelik bir model geliştirme önerisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Erdoğan, S., & Baran, G. (2006). Erken Matematik Yeteneği Testi-3 (Tema-3)’ün 60-72 aylar arasında olan çocuklar için uyarlama çalışması. Çağdaş Eğitim Dergisi, 31(332), 32-38.
• Ergin, T. (2003). Bilişsel Değerlendirme Testi (Cognitive Assessment System - CAS) beş yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması.(Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Feldhusen, J. F., Asher, J. W., & Hoover, S. M. (1984). Problems in the identification of giftedness, talent, or ability. Gifted Child Quarterly, 28 (4), 149-151.
• Feldhusen, J.F. & Jarwan, F.A. (2000). Identification of gifted and talented youth for educational programs. In K. A. Heller, F. J. Mönks, R. J. Sternberg, & R. F. Subotnik, (Eds.), International handbook of giftedness and talent (2nd ed.), Oxford: Pergamon, pp. 271-282.
• Gardner, H. (1993). Frames of mind: The theory of multiple intelligence (2nd ed.), NY: Basic Books.
• Güçyeter, Ş. (2015). Matematiksel yeteneği tanılama modeli. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Güçyeter, Ş. (2016a, March). Assessment of mathematical giftedness: A new research on psychometric properties of the Similarity and Relation Based Test of Thinking in Math. Paper presented at The 15th International ECHA Conference Talents in Motion, Vienna, Austria.
• Güçyeter, Ş. (2016b, May). Revising problem solving subtests of similarity and relation based test of thinking in math. Paper presented at The 12th International Conference for Excellence, Innovation and Creativity, Rijeka, Croatia.
• Güçyeter, Ş. (2016c, July). Revising Problem Posing Subtests of Similarity and Relation Based Test of Thinking in Math. Paper presented at The 14th Asia Pacific Conference on Giftedness, Macau, China.
• Gürpınar, N. (2006). Bilişsel Değerlendirme Sistemi'nin (CAS) 8 yaş grubu için ön norm çalışması ve üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin bilişsel değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Güven, Y. (1997). Erken Matematik Yeteneği Testi-2’nin geçerlik, güvenirlik, norm çalışması ve sosyo-kültürel faktörlerin matematik yeteneğine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Güven, Y. (2001). Sezgisel yetenek testinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 23-28.
• Hürsever, A. M. (2007). Kaufman Kısa Zekâ Testi 7-8 yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kanlı, E. (2014). Yaratıcı bilimsel çağrışımlar testinin geliştirilmesi ve testin psikometrik özelliklerinin araştırılması. (Yayınlanmamış doktora lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kaplan, A. (2008) Raven Standart İlerleyen Matrisler PLUS Testi’nin 10-11 yaş çocukları üzerinde geçerlik güvenirlik ön norm çalışmalarına göre üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin mantıksal düşünme yeteneklerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Karadağ, F. (2015). Okul öncesi dönemde üstün zekâlı çocukların belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir
• Kurt, E. (2008). Raven SPM Plus testi 5.5-6.5 yaş geçerlik, güvenirlik, ön norm çalışmalarına göre üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin erken matematik yeteneklerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kurt, G. (2000). Validity, reliability and partial norm study of the four subtests of the Woodcock-Johnson Psycho Education Battery Revised Test of Cognitive Ability (WJ-R), Namely, Visual Matching (VM), Cross Out (CO), Visual Closure (VC) and Picture Recognition (PR). (Unpublished master’s thesis), Bogazici University, Istanbul.
• Kurtaran, Ş. (1998). Woodcock-Johnson bilişsel yetenek testleri-R sözcük dağarcığı (oral vocabulary) testinin okul öncesi ve ilkokul çocuklarına uyarlanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Maker, C. J., Schiever, S. W., Maker, J., & Schiever, S. (2005). The DISCOVER curriculum model. In C. J. Maker & S. W. Schiever. Teaching models in education of the gifted. (3rd ed). Austin, Texas: PRO-ED, pp. 165-194.
• McBee, M. T., Peters, S. J., & Miller, E. M. (2016). The impact of the nomination stage on gifted program identification: A comprehensive psychometric analysis. Gifted Child Quarterly, 60(4), 258-278.
• MEB. (1997). 573 sayılı özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf adresinden 01.10. 2016 tarihinde alınmıştır.
• MEB. (2013). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı (2013-2017). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2014). Özel eğitimin güçlendirilmesi kapsamında standardizasyonu yapılan psikolojik ölçme araçları. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys.../2014.../15020526_yenigelitirilenlmearalar.pptx adresinden 09.10.2016 tarihinde alınmıştır.
• MEB (2001). Temel Kabiliyetler Testi 7-11 TKT (7-11) yönergesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2015). Destek eğitim odası açılması. Genelge 2015/15. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Mills, C. J., Ablard, K. E., & Brody, L. E. (1993). The Raven's Progressive Matrices: Its usefulness for identifying gifted/talented students. Roeper Review, 15(3), 183-186.
• Naglieri, J. A. (2005). The Cognitive assessment system. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison, (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues. New York: Guilford Press, pp. 441-460.
• Naglieri, J. A., & Brunnert, K. (2009). Wechsler Nonverbal Scale of Ability (WNV). Practitioner’s guide to assessing intelligence and achievement, New york, NY: John Wiley, pp. 315-338.
• Naglieri, J. A. & Das, J. P. (2005). Planning, attention, simultaneous, successive (PASS) theory: A revision of the concept of intelligence. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison, (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues, New York: Guilford Press, pp. 120-135.
• Niederer, K., Irwin, R. J., Irwin, K. C., & Reilly, I. L. (2003). Identification of mathematically gifted children in New Zealand. High Ability Studies, 14(1), 71-84.
• Oğurlu, Ü. (2007). Bilişsel Değerlendirme Sistemi’nin (CAS) 12 yaş grubu için geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışması ile üstün zekâlı ve yetenekli çocukların normal yaşıtlarıyla karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Öktem, F., Gençöz, T., Erden, G., ve Sezgin N. (2012). Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği-IV (WÇZÖ-IV) Türkiye norm çalışması. Ankara. Proje no: 109K533
• Öktem, F., Gençöz, T., Erden, G., ve Sezgin N. Ve Uluç, S. (2009). Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeği-IV (WÇZÖ IV) uyarlama ve standardizasyon çalışması. Proje no: 107K493.
• Öner, N. (2012). Türkiye’de kullanılan psikolojik testlerden örnekler. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Özyaprak, M. (2006). Zihinsel güçleri ve yeterlilikleri gözlem yoluyla keşfetme testinin uzamsal-analitik boyutunun A- 2 ve A-3 formlarının geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Proje IQ (2016). Anadolu-Sak Zekâ Ölçeği. http://www.projeiq.com. adresinden 10.09.2016 tarihinde alınmıştır.
• Raven, J. (2000). The Raven’s Progressive Matrices: Change and stability over culture and time. Cognitive Psychology, 41, 1-48. DOI:10.1006/cogp.1999.0735
• Raven, J., Raven, J. C., & Court, J. H. (2000, updated 2004). Manual for Raven's Progressive Matrices and Vocabulary Scales. Section 3: The Standard Progressive Matrices. San Antonio, TX: Harcourt Assessment.
• Sak, U. (2015). Development of a new intelligence test. Paper presented at The Cutting-edge Research on Talent Development Conference, Nurenberg, Germany.
• Sak, U. (2005). M3: The three-mathematical minds model for the identification of mathematically gifted students (Order No. 3162062). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (305022984). Retrieved from http://search.proquest.com/docview/305022984?accountid=11637
• Sak, U. (2009). Test of the three-mathematical minds (M3) for the identification of mathematically gifted students. Roeper Review, 31, 53-67.
• Sak, U. (2010). Üstün zekâlılar özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Sak, U., & Ayas, B. (2013). Creative Scientific Ability Test (C-SAT): A new measure of scientific creativity. Psychological Test and Assessment Modeling, 55, 315-328.
• Sak, U., Ayas, B., Bal-Sezerel, B., Öpengin, E., Özdemir, N. N., & Demirel-Gürbüz, Ş. (2015). Türkiye'de üstün yeteneklilerin eğitiminin eleştirel bir değerlendirmesi. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 5(2), 110-132.
• Sak, U., Türkan, Y., Şengil, Ş., Akar, İ., Demirel, Ş., & Güçyeter, Ş. (2009, Mart). Matematik Yetenek Testi: Gelişimi ve psikometrik özellikleri. Bildiri, Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar II. Ulusal Kongresi, Eskişehir.
• Sanlı Richards, N. (2004). İlköğretim sekizinci sınıf düzeyi için akademik yetenek testi geliştirmeye ilişkin bir çalışma. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi: Ankara
• Savaşan, G. (2006). Kaufman Kısa Zekâ Testi (Kaufman Brief Intelligence Test-KBIT) 9-10 yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Savaşır, I., ve Şahin, N. (1982). Wechsler Çocuklar İçin Zekâ Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması ve standardizasyonu. Proje no: TAG-385.
• Schrank, F. A. (2005). Woodcock-Johnson III tests of cognitive abilities. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison, (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues. New York: Guilford Press, pp. 371-401.
• Suveren, S. (2006). Anasınıfına devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Şenel, F. (2006). Bilişsel Değerlendirme Sistemi'nin (CAS) 9 yaş grubu için ön norm çalışması ve üstün zekâlı ve yeteneklilerin bilişsel değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tarhan, S., ve Kılıç, Ş. (2014). Üstün yetenekli bireylerin tanılanması ve Türkiye’deki eğitim modelleri. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2),27-43.
• TBMM. (2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi üstün yetenekli çocukların keşfi, eğitimleriyle ilgili sorunların tespiti ve ülkemizin gelişimine katkı sağlayacak etkin istihdamlarının sağlanması amacıyla kurulan Meclis araştırması komisyonu raporu. Yasama Donemi: 24, Yasama Yılı: 3. Ankara.
• Toraman, Ş. (1997). Woodcock-Johnson bilişsel yetenek testi resimli-sözcük dağarcığı (Picture vocabulary) alt testinin okul öncesi ve ilkokul çocuklarına uyarlanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tuna, C. (2010). Raven’in İlerleyen Matrisler Plus Testinin 14-15 yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmalarına göre üstün olan ve üstün olmayan öğrencilerin duygusal zekâ düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tunalı, S. (2007). Somut işlemsel dönemdeki üstün ve normal zekâlı çocukların somut düşünme yeteneklerinin incelenmesi ve Raven Standart İlerleyen Matrisler Testi'nin 8-9 yaş çocukları üzerinde geçerlilik, güvenilirlik, ön norm çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• TÜBİTAK (2015). KAMAG 1007 Programı kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı Adına Psikolojik ölçme aracı geliştirilmesi başlıklı yeni çağrı açıldı. https://www.tubitak.gov.tr/tr/duyuru/kamag-1007-programi kapsaminda-milli-egitim-bakanligi-adina-psikolojik-olcme-araci-gelistirilmesi adresinden 13.09.2016 tarihinde alınmıştır.
• Türkan, Y. (2010). Matematiksel Üretkenlik Testi (MÜT)’nin ilköğretim 6. 7. ve 8. sınıflar düzeyinde psikometrik özelliklerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Uzunhasanoğlu, A . (2008). Bilişsel Değerlendirme Sistemi (CAS)’nin 14 yaş grubu için ön norm çalışması ve akademik başarının bilişsel işlemlerle ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Yakmacı Güzel, B. (2002). Üstün yeteneklilerin belirlenmesinde yardımcı yeni bir yaklaşım: Dabrowski`nin aşırı duyarlılık alanları. (Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Yakmacı Güzel, B. (2004). Üstün yeteneklilerin belirlenmesinde yardımcı yeni bir yaklaşım: Dabrowski’nin aşırı duyarlılık alanları. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı, (s. 349-363). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Yargıcı, S. (2009. Wechsler yetişkinler için zekâ ölçeği gözden geçirilmiş formu (WAIS-R) performans bölümü Türk standardizasyonu: Ön çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi: Ankara.
• Yılmaz, B. (2000). Wechsler yetişkinler için zekâ ölçeği gözden geçirilmiş formu (WAIS-R) sözcük dağarcığı alt ölçeği Türkiye standardizasyonu-ön çalışma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi: Ankara.
• Yılmaz, N. (2008). Bilişsel Değerlendirme Sistemi’nin (CAS) 13 yaş grubu için ön norm çalışması ve akademik başarılarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Yonus, A. (2007). Kaufman Kısa Zekâ Testi (Kaufman Brief Intelligence Test- KBIT) 15-16 yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Zhu, J. & Weiss, L. (2005). The Wechsler scales. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison, (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues. New York: Guilford Press, pp. 297-324.