Türkçe Derslerinde Dijital Okuryazarlık

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 31 - 46, 24.12.2018

Erol Duran Nesime Ertan Özen

Öz

Günümüzde kitle iletişim araçları teknolojinin gelişmesiyle birlikte değişime
uğramış; bireyler bilgiyi edinmek ve yaymak için bilgisayar, tablet ve akıllı
telefon gibi araçları daha çok kullanır hâle gelmiştir. Dolayısıyla ekran yolu ile aktarımı sağlanan metinlere erişmek, bu
metinleri algılamak ve anlamlandırmak önem taşımaktadır. Bu nedenle çağımızda
dijital okuryazarlık önemli bir beceri hâline gelmiştir. Dijital okuryazarlık, dijital teknolojik araçları kullanarak bilgiye ulaşma ve
bilgi üretme becerisi olarak tanımlanmaktadır. Dijital okuryazar olabilmek için
araştırma, sorgulama, problem çözme ve karar verme gibi eleştirel düşünme
becerilerini yerine getirebilmek önemlidir. Çok iyi teknoloji kullanıcısı olmak
dijital okuryazar olmak demek değildir. Eleştirel düşünme becerilerinin
kullanımı bu yüzden önemlidir. Öğrencilerin dijital medyaya eleştirel ve
sorgulayıcı bir bakış açısıyla yaklaşmasını ve anlamlandırmasını sağlamak, ilkokul
ve Türkçe öğretmenlerinin bir görevi olmuştur. Ayrıca, alan uzmanlarının dijital metinler ve sosyal
medya içerikleri konusunda bilinç oluşturmak ve geliştirmek için çalışmalar
yapmaları gerekmektedir. Bu çalışma bu nedenlerle yapılacaktır.   Bu çalışmanın amacı, ilkokul ve ortaokul Türkçe
derslerinde ve öğretim programlarında dijital okuryazarlığın yer bulma durumunu
araştırmaktır. Araştırmada öncelikle, dijital okuryazarlığa Türkçe öğretim
programının kazanımlar ve açıklamalar bölümünde ne düzeyde değinildiği
belirlenmiştir. Daha sonra Türkçe kitaplarında yer bulmuş ve dijital
okuryazarlık becerisinin gelişimine katkı sağlayan metinler ve etkinlikler
taranmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Dijital okuryazarlık, sorgulama, anlama, Türkçe öğretim programı, Türkçe ders kitabı

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya.
• Atal, D., & Usluel, Y. (2011). İlköğretim öğrencilerinin okul içinde ve dışında teknoloji kullanımları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 24-35.
• Baki, Y. (2015). Dijital öykülerin altıncı sınıf öğrencilerinin yazma sürecine etkisi. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Banaszewski, T. M. (2005). Digital storytelling: supporting digital literacy in grades 4-12 (Yüksek Lisans Tezi). Institute of Technology, Georgia.
• Buckingham, D. (2008). Defining digital literacy—what do young people need to know about digital media? Digital literacies: Concepts, policies and practices, 30, 73-91.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Cartelli, A. & Giovannella, C. (2015). Digital literacy and digital competence: facts, problems, needs & trends. Erişim tarihi: 04.09.2018, https://www.researchgate.net/publication/271205438_Digital_Literacy_and_Digital_Competence_Facts_Problems_Needs_Trends.
• Ciğerci, F. M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinde dinleme becerilerinin geliştirilmesinde dijital hikâyelerin kullanılması (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Ertem, İ. S. (2014). Okuma yazma eğitimi ve teknolojisi. Ankara: Nobel.
• Eshet, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of educational multimedia and hypermedia, 13(1), 93-106.
• Glesne, C. & Peshkin, A. (1992). Becoming qualitative researchers an introduction. London: Longman Group Ltd.
• Gündüz, Ş. & Odabaşı, H.F., 2004. Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 3, 1.
• Hague, C. & Payton, S. (2010). Digital literacy across the curriculum. Erişim tarihi: 05.09.2018, https://www.nfer.ac.uk/publications/FUTL06/FUTL06.pdf.
• Hett, K. (2012). Technology-supported literacy in the classroom: Using audiobooks and digital storytelling to enhance literacy instruction. Illinois Reading Council Journal, 40(3), 3-13.
• Hızal, A. (1992). İlköğretim uygulamalarında eğitim teknolojisinden yararlanma olanakları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 81-87.
• Holum, A. & Gahala, J. (2001). Critical issue: using technology to enhance literacy instruction. Erişim tarihi: 08.08.2018, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED480229.pdf.
• Jakes, D. (2006). Standards-proof your digital storytelling efforts. Erişim tarihi: 25.09.2016, http://www.techlearning.com/tech/media-coordinators/0018/standards-proof-your-digital-storytelling-efforts/43347.
• Karasu-Avcı, E. & Faiz, M. (2018). 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
• Kurudayıoğlu, M., & Tüzel, S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28(28), 283-298.
• Lam, C. & Wong, C. (2017). Challenges for digital literacy in English curriculum. Erişim tarihi: 05.09.2018, http://ceur-ws.org/Vol-1918/lam.pdf.
• LINCS. Integrating digital literacy into English language instruction: issue brief. Erişim tarihi: 08.08.2018, https://lincs.ed.gov/publications/pdf/ELL_Digital_Literacy_508.pdf.
• Maden, S., Maden, A., Banaz, E. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 685-698.
• MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
• Öngöz, S. (2011). Eğitim fakültelerinde okutulan gelişim ve öğrenme dersine yönelik hazırlanan bir elektronik kitabın değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Peker-Ünal, D. (2017). Bir öğretim programındaki dijital vatandaşlık öğeleri ve ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ögelerine sahip olma durumları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 180-195.
• Phillips, L.L. & Williams, S.R. (2004). Collection development embraces the digital age - a review of the literature, 1997–2003. The Association for Library Collections & Technical Services, 48(4), 273-288.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 1. On the horizon, 9(5), 1-6.
• Sönmez, E. E. & Gül, H. Ü. (2014). Dijital okuryazarlık ve okul yöneticileri. Erişim tarihi:06.09.2018, http://inet-tr.org.tr/inetconf19/ozet/69.html.
• Tay, B. (2017). 2005 Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı ile 2017 Sosyal Bilgiler dersi taslak öğretim programının karşılaştırması. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 461-487.
• Tezci, E., & Perkmen, S. (2013). Oluşturmacı perspektiften teknolojinin öğrenme-öğretme sürecine entegrasyonu. K. Çağıltay, Y. Göktaş (Ed.). Öğretim teknolojilerinin temelleri: teoriler, araştırmalar, eğilimler (Birinci Baskı) içinde (s. 185-211). Ankara: PegemA.
• Uluyol, Ç., & Eryılmaz, S. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında Fatih Projesi değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 209-229.
• UNICEF. (2017). Dünya çocuklarının durumu 2017: dijital bir dünyada çocuklar. Erişim tarihi:06.09.2018,http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/SOWC_2017_SUM_TR.pdf.
• Van Deursen, A. J., & Van Dijk, J. A. (2014). Modeling traditional literacy, Internet skills and Internet usage: An empirical study. Interacting with computers, 28(1), 13-26.
• Yamaç, A. (2015). İlkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin yazma becerilerinin gelişiminde dijital hikâyelerin etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yang, Y-T. C., & Wu, W-C. I. (2012). Digital storytelling for enhancing student academic achievement, critical thinking, and learning motivation: A year-long experimental study. Computers & education, 59(2), 339-352.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.BC’s Digital Literacy Framework. Erişim tarihi: 05.09.2018, https://www2.gov.bc.ca/assets/gov/education/kindergarten-to-grade-12/teach/teaching-tools/digital-literacy-framework.pdf.