İRAN DIŞ POLİTİKASINDA YUMUŞAK GÜÇ KULLANIMI VE KAMU DİPLOMASİSİ: ORTADOĞU ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 50 - 79, 24.05.2019

Ahmet Nafiz Ünalmış Doğacan Başaran

Öz

İran İslam Cumhuriyeti, 1979 yılında gerçekleşen İslam Devrimi’nin ardından kendi kimliğini Şii-İslam olarak tanımlamıştır. Bu kapsamda Tahran, dış politikada da Şii grupların çıkarlarının korunması ve imkân oluşursa o grupların bulundukları ülkelerde iktidara getirilmesi hedefi doğrultusunda adımlar atmaktadır. İran’ın bu politikası daha çok Şii milis grupların desteklenmesine dayansa da Tahran, ilgilendiği ülkelerdeki etkinliğini yalnızca sert güç unsurlarına başvurarak değil; yumuşak güç unsurlarını da etkin bir biçimde kullanarak arttırmaktadır. Bu makalenin argümanı da İran’ın yumuşak güç unsurlarına başvurarak çeşitli ülkelerde yaşayan Şiilerin sempatisini kazanmaya ve söz konusu ülkelerin kamuoylarında İran yanlısı bir refleks oluşturmaya çalıştığı ve buna yönelik kamu diplomasisi faaliyetlerinde bulunduğudur.

Anahtar Kelimeler

İran, Ortadoğu, Dış Politika, Yumuşak Güç, Kamu Diplomasisi

Kaynakça

• BOZKURT, Abdulgani, “Hizbullah’ın Lübnan’da Kuruluşu ve Popülaritesinin Sebepleri”, Tarih Okulu Dergisi, 7(17), Mart 2014, s. 599-627. BÜYÜKKARA, Mehmet Ali, “Sosyal, Siyasi ve Dini Yönleriyle Yemen Husi Hareketi”, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 16(30), s. 115-152. ÇELİK, Kadir Ertaç, “İslam Devrimi Sonrası İran’da Kimlik ve Dış Politika: Konstrüktivist Bir Bakış”, Bölgesel Çalışmalar, 1(1), 2016, s. 251-274. DOSTER, Barış, “Bir Bölgesel Güç Olarak İran’ın Ortadoğu Politikası”, Ortadoğu Analiz, 4(44), Ağustos 2012, s. 44-51. EKŞİ, Muharrem, “İran’ın Transnasyonel ve Teopolitik – Şiilik – Temelli Kamu Diplomasisi”, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(2), Ekim 2017, s. 46-66. EKŞİ, Muharrem, “Rusya’nın Kamu Diplomasisi: Dış Politika Davranışlarıyla Çelişme Paradoksu”, Karadeniz Araştırmaları, 45, Bahar 2015, s. 43-56. EKŞİ, Muharrem, Kamu Diplomasisi ve Ak Parti Dönemi Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, Ankara 2014. ELİAS, Firas, İran’ın Kamu Diplomasisi, ANKASAM Balgat Çalışmaları 6, Ankara 2017. EROL, Mehmet Seyfettin-Emre Ozan, “Türk Dış Politikasında Süreklilik Unsuru Olarak Siyasal Rejim”, Gazi Akademik Bakış, 4(8), Yaz 2011, s. 13-38. EROL, Mehmet Seyfettin, “İran Perspektifinden Yeni Döneme Yönelik ‘İşbirliği’ Modelleri”, Türk Yurdu, 34(318), 2014, s. 16-19. KAPLAN, Doğan, “İran’da Şiî-Sünnî Yakınlaştırma Çalışmaları”, e-makalat Mezhep Araştırmaları, 6(2), Güz 2013, s. 257-274. KARABULUT, Bilal, “Uluslararası İlişkilerde Yumuşak Güç Olgusu: Kamu Diplomasisi Örneği”, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 9(35), Yaz 2017, s. 333-341. KIRILMAZ, Ayşenur-Mehmet Seyfettin Erol, “İran Diasporası’nda Kadın Üzerine Bir Okuma”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 2(2), Aralık 2018, s. 14-43. MİLANİ, Mohsen M., “Iran’s Policy Towards Afghanistan”, The Middle East Journal, 60(2), 2006, s. 235-256. MORGENTHAU, Hans J., Uluslararası Politika, Türkiye Siyasi İlimler Derneği Yayınları, çev. Baskın Oran-Ünsal Oskay, Cilt 1, Ankara 1970. MORGHENTAU, Hans, Politics among Nations: The Struggle for Power and Peace, Alfred A. Knopf, USA 1973. NADA, Garett, “Part 1: Iran’s Role in Iraq”, Wilson Center, https:// www.wilsoncenter.org/article/part-1-irans-role-iraq, (Erişim Tarihi: 10.09.2018). NADER Alireza vd., “Iran’s Influence in Afghanistan: Implications for the U.S. Drawdown”, RAND Corporation, Washington 2014. NYE, Joseph S., Yumuşak Güç, çev. Reyhan İnan Aydın, Elips Kitap, Ankara 2005. PAHLAVİ, Pierre, “Understanding Iran’s Media Diplomacy”, Israel Journal of Foreign Affairs, 6(2), 2012, s. 21-33. RAD, Javad, “Iran’s Cultural Diplomacy and Cultural Centers”, USC Central Public Diplomcy, https://uscpublicdiplomacy.org/blog/ iran%E2%80%99s-cultural-diplomacy-and-its-cultural-centers, (Erişim Tarihi: 02.09.2018). ROY, Olivier, Siyasal İslamın İflası, çev. Cüneyt Akalın, Metis Yayınları, İstanbul 1994. SEMİN, Ali, “Yemen Krizi, Husiler ve İran-Körfez Güç Mücadelesi”, Bilgesam Analiz, No: 1201, 3 Nisan 2015. SHİRDELİAN, Ali, “Iran-Afghanistan Economies Tied by One-Way Trade”, Financial Tribune, https://financialtribune.com/articles/ economy-business-and-markets/70824/iran-afghan-economiestied- by-one-way-trade, (Erişim Tarihi: 09.09.2018). SNOW, Nancy, Persoder-in Chief: Global Opinion and Public Diplomacy in the Age of Obama, Nimle Books, Ann Arbor 2009. ŞEN, Gülriz, “İran ve “Arap Baharı”: Bağlam, Söylem ve Siyaset”, Ortadoğu Etütleri, 3(2), Ocak 2012, s. 95-118. TAMER, Cenk, İran’ın Kara Hakimiyeti Teorisi Bağlamında Yemen Politikası: Hedef, Söylem, Yöntem ve Araçlar, ANKASAM Balgat Çalışmaları, No: 5, Ankara 2017. TOPALOĞLU, Fatih, Şia’nın Oluşumunda İran Kültürünün Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2010. WENDT, Alexander, “Ortak Kimlik Oluşumu ve Uluslararası Devlet”, çev. Emre Erşen-Esra Diri, der., Uluslararası İlişkilerde Temel Metinler, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, İstanbul 2013 s. 679- 709. YILMAZ, Cem, “İran ve Suudi Arabistan’ın Bitmeyen Bölgesel Rekabeti”, Ortadoğu Analiz, 3(26), Şubat 2011, s. 53-62. YILMAZ, Sait, “Kamu Diplomasisi: Başka Halklara Angaje Olmak, Ayaklandırmak”, Aydın Üniversitesi Açık Arşiv, https://acikarsiv. aydin.edu.tr/bitstream/11547/511/1/sait34.pdf, (Erişim Tarihi: 23.04.2019).