CONTROVERSIAL AREAS AND LEGAL STATUS IN THE ARCTIC IN THE CONTEXT OF BASIC SOVEREIGNTY AREAS IN THE MARITIME LAW

Yıl 2019, Sayı: 23, 17 - 34, 09.04.2019

Kadir Sancak

https://doi.org/10.18092/ulikidince.455557

Cited By: 2

Öz

There are many regions in the world where there are problems and
disputes. One of them is the Arctic. Unfavorable geographical conditions have
kept the region away from the hegemonic sharing of global forces until
recently. However, in addition to technological developments, environmental
factors such as climate change have incorporated the Arctic region into the
agenda of global struggle. Arctic, which is one of the last geographies not
shared in the world, is being spoken today especially with the claim of
sovereignty of the five common coastal countries. There is no special treaty or
regulation regulating the legal status of the North Pole for today. The coastal
states are based on the 1982 UNCLOS for the resolution of disputes in the
region. The most important problem in the region is the problem of determining
the boundaries of the continental shelfs of the common coastal countries. In
this context, the four countries other than the United States, have applied to
the Commission on the Limits of the Continental Shelf, requesting the extension
of their 200 mile continental shelfs to 350 miles, and the applications have
not yet been tied up. In this study firstly the basic concepts related to
maritime law are explained. Later on, it was tried to explain the conflict
areas in the region and their legal status.

Anahtar Kelimeler

Sovereignty, North Pole/Arctic, International Law, Continental shelf, UNCLOS.

DENİZ HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL EGEMENLİK ALANLARI BAĞLAMINDA ARKTİK’TEKİ İHTİLAFLI ALANLAR VE HUKUKİ DURUM

Öz

Dünyada sorunların ve ihtilafların bulunduğu birçok bölge vardır
ve bunlardan biri de Arktik’tir. Coğrafi şartlarının elverişsiz olması bölgeyi
yakın dönemlere kadar küresel güçlerin hegemonik paylaşımlarından uzak
tutmuştur. Ancak teknolojik gelişmelere ilave olarak iklim değişiklikleri gibi
çevresel faktörler Arktik bölgesini küresel mücadelenin gündemine dâhil
etmiştir. Dünyada pay edilmeyen son coğrafyalardan olan Arktik, bugün özellikle
kıyıdaş beş ülkenin egemenlik iddiaları ile konuşulmaktadır.  Bugün için Kuzey Kutbu’nun hukuki statüsünü
düzenleyen özel bir antlaşma ya da düzenleme bulunmamaktadır. Kıyıdaş ülkeler
bölgedeki anlaşmazlıkların çözümü için 1982 tarihli BMDHS’yi esas almaktadırlar.
Bölgedeki en önemli sorun kıyıdaş ülkelerin sahip oldukları kıta
sahanlıklarının sınırlarının belirlenmesi sorunudur. Bu bağlamda ABD dışındaki
dört ülke sahip oldukları 200 deniz millik kıta sahanlığını 350 deniz miline kadar genişletme
talebiyle Birleşmiş Milletler Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu’na başvurmuş
ve başvurular henüz bir karara bağlanmamıştır. Bu çalışmada meselenin daha iyi
anlaşılabilmesi için öncelikli olarak deniz hukukuna ilişkin temel kavramlar
açıklanmıştır. Sonrasında ise meselenin esasını oluşturan bölgedeki ihtilaflı
alanlar ve bunların hukuki durumu izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Egemenlik, Kuzey Kutbu/Arktik, Uluslararası Hukuk, Kıta Sahanlığı, BMDHS

Kaynakça

• Akın, G. (2013). Yüzyılımızın Temel Sorunlarından Biri; Buzulların Erimesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 25, 9-27.
• Anderson, D. (2008). Modern Law of the Sea, Leiden: Koninklijke Brill NV.
• Ata, F. K. (2014). Uluslararası Hukukta Savaş ve Barış, Mülkiye Dergisi, 38(3), 83-99.
• Ateş, O. (2017). Rusya Federasyonu’nun Arktika Politikası, Avrasya İncelemeleri Dergisi, 6(1), 57-95.
• Aust, A. (2005). Handbook of International Law, New York: Cambridge University Press.
• BM, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, Erişim Adresi http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf
• Borgerson, S. G. (2008). Arctic Meltdown, The Economic and Security Implications of Global Warming, Foreign Affairs. 87(2), 63-77.
• Bozkurt, E. (2006). Uluslararası Hukuk Bakımından Münhasır Ekonomik Bölge Kavramının Ortaya Çıkışı, Uluslararası Hukuk ve Politika, 2(5), 50-74.
• Brix, L. “Claim to the Arctic Rests on a Shelf”, Erişim Adresi http://sciencenordic.com/claim-arctic-rests-shelf.
• Byers, M., Østhagen, A. (2016). Why Does Canada Have So Many Unresolved Maritime Boundary Disputes?, The Canadian Yearbook of International Law 2016, 54, 1-61.
• Canada's Arctic Foreign Policy, Erişim Adresi http://international.gc.ca/world-monde/international_relations-relations_internationales/arctic-arctique/arctic_policy-canada-politique_arctique.aspx?lang=eng.
• Carina, E, Keskitalo, H. (2005). Negotiating The Arctic, The Construction Of An International Region, London: Routledge.
• Carlson,J. D. (2009). The Scramble for the Arctic: The United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) and Extending National Seabed Claims, Annual Meeting of the Midwest Political Science Association, Chicago, 2(5).
• Commission on the Limits of the Continental Shelf (CLCS) Purpose, Functions And Sessions, Erişim Adresi http://www.un.org/depts/los/clcs_new/commission_purpose.htm#Purpose.
• Conley, H, Kraut, J. (2008). U.S. Strategic Interests in the Arctic An Assessment of Current Challenges and New Opportunities for Cooperation, Washington: Center for Strategic and International Studies.
• Ece, J. N. (2013). Kabotaj, Münhasır Ekonomik Bölge, Petrol ve Doğal Gaz Haklarımız, ORSAM Rapor No: 162.
• Ertuğrul, Ü. E. (2017). Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine Göre Kıyı Devletinin Egemen Hakları, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1).
• Evolution of Arctic Territorial Claims and Agreements: A Timeline (1903-Present), Erişim Adresi https://www.stimson.org/content/evolution-arctic-territorial-claims-and-agreements-timeline-1903-present.
• Franz, E. (1975). Ege Denizi Kıta Sahanlığı Sorunu, Çeviren: Selçuk Demirsoy, Madencilik Dergisi, 14(1).
• Freestone, D. (2009). Problems of High Seas Governance, University of New South Wales Faculty of Law Research Series, 42.
• Gerhardt, H., Steinberg, P. E., Tasch, J., Fabiano, S. J. ve Shields, R. (2010). Contested Sovereignty in a Changing Arctic, Annals of the Association of American Geographers, 100(4), 992-1002.
• Gunitskiy, V. (2008). On Thin Ice: Water Rights And Resource Disputes In The Arctic Ocean, Journal of International Affairs, 61(2).
• Guoqiang, T. (2013). Arctic Issues and China's Stance, China International Studies, 38.
• Güçlü Akpınar, B. (2017). Uluslararası Hukuk Çerçevesinden Arktik Güvenliği Politikalarının Analizi: Rusya ve ABD Örneği, Savunma Bilimleri Dergisi, 16(2). Gül, T. (2014). Arktikteki Rusya: Sorun ve İşbirliği Arasındaki Gel-Git, Bilgesam Analiz, No.1167.
• GÜNEŞ, Ş. A. (2007). Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Deniz Çevresinin Korunması, AÜHFD, 1-37.
• Holmes, S. (2008). Breaking the Ice: Emerging Legal Issues in Arctic Sovereignty, Chicago Journal of International Law, 9(1), 323-351
• Ilgaz, H. (2009). Denizde Bilimsel Araştırmaların Uluslararası Hukukta Düzenlenmesi İhtiyacının Ortaya Çıkışı, Journal of Naval Science and Engineering,5(1).
• Karasoy, C. (2017). Kuzey Buz Denizi ve Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Madde 234, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Working Paper Series, No:71.
• Kılıç, A. Ş. (2009). Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Devletlerin Egemenliği Üzerine Ulusal Egemenlik Odaklı Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 58(3).
• Koç, M. (2006). Uluslararası Hukukta Deniz Alanlarının Sınırlandırılması Gelişmeleri ve Türkiye’nin Deniz Alanlarının Sınırlandırılması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara.
• Kříž, Z., Chrášťanský, F. (2012). Existing Conflicts in the Arctic and the Risk of Escalation: Rhetoric and Reality, Perspectives, 20(1), 111-139.
• Kütükçü, M. A., Kaya, İ. S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 81-96.
• McGwin, K. Denmark, Canada Agree to Settle Hans Island Dispute, Erişim Adresi https://www.arctictoday.com/denmark-canada-agree-come-agreement-disputed-island/.
• Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği (MGK). Çin’in Kuzey Kutbu’na Yönelik Artan İlgisi. Erişim Adresi http://www.mgk.gov.tr/calismalar/calismalar/013_cinin_kuzey_kutbuna_yonelik_ilgisi.pdf.,
• Misili, S. (2014). Açık Denizlerin Serbestliği, Gemilerin Uyrukluğu ve Bayrak Devleti Münhasır Yargı Yetkisi Arasındaki İlişkinin Teamül Hukuku, Konvansiyonlar ve Mahkeme Kararları Işığında İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(1), 179-201.
• Mitchell, J. (2014). Rusya Kuzey Kutbu’ndaki Askeri Gücünü Arttırıyor, Yeni Bir ‘Soğuk Savaş’ Dönemi Mi?, İstanbul: Dübam Yayınları.
• Noack, R. (2014). Denmark Stakes Its Claim In The War For The North Pole, Erişim Adresi https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/12/17/denmark-stakes-its-claim-in-the-war-for-the-north-pole/?noredirect=on&utm_term=.5d2cb0e665c7.
• Nordquist, M. H., Moore, J. N., Skaridov. A. S.(Ed.),(2005). International Energy Policy, The Arctic And The Law Of The Sea, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
• NTV, Arktik Deniz Buzu Tarihin En Düşük 2. Seviyesinde, Erişim Adresi https://www.ntv.com.tr/teknoloji/arktik-deniz-buzu-tarihin-en-dusuk-2-seviyesinde,XVfK900ZLUWoIlO7P4jyzw?_ref=infinite.
• Nuttall, M.(Ed) (2005). Encyclopedia Of The Arctic, 1, Routledge.
• Örnek, S., Mızrak, B. (2015). Arktik Bölgesi’nin Enerji Kaynakları ve Hukuksal Durum, Enerji Diplomasisi, Ed. Hasret Çomak ve Diğerleri, İstanbul: Beta Yayınları, 237-348.
• Özdemir, S. (2015). Vaad Edilmiş Topraklardan Kriz Alanına Arktika, Erişim Adresi http://www.tasam.org/tr-TR/Icerik/19559/vaad_edilmis_topraklardan_kriz_alanina_arktika.
• Østhagen, A. How Norway and Russia Avoid Conflict Over Svalbard, Erişim Adresi https://www.thearcticinstitute.org/norway-russia-avoid-conflict-svalbard/.
• Pazarcı, H. (2009). Uluslararası Hukuk, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pazarcı, H. (2008). Uluslararası Hukuk, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pazarcı, H. (1983). Uluslararası Deniz Yatağı Düzeni ve Sorunları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 38(1), 197-206.
• Rainwater, S. (2013). Race to the North: China ’s Arctic Strategy and Its Implications, Naval War College Review, 66(2).
• Sevunts, L. (2018). Canada and Denmark Announce Joint Task Force To Resolve Arctic Boundary Issues, Erişim Adresi http://www.rcinet.ca/en/2018/05/23/canada-denmark-hans-island-joint-task-force-arctic-boundary/.
• Sevunts, L. (2016). Canada to Submit Its Arctic Continental Shelf Claim in 2018, Erişim Adresi http://www.rcinet.ca/en/2016/05/03/canada-to-submit-its-arctic-continental-shelf-claim-in-2018/.
• Stephan, H. (2008). Breaking the Ice: Emerging Legal Issues in Arctic Sovereignty, Chicago Journal of International Law, 9(1).
• Svalbard Treaty, Erişim Adresi https://www.sysselmannen.no/en/Toppmeny/About-Svalbard/Laws-and-regulations/Svalbard-Treaty/.
• Tan, W., Tsai, Y. (2010). After the Ice Melts: Conflict Resolution and the International Scramble for Natural Resources in the Arctic Circle, Journal of Politics and Law, 3(1).
• The Ilulissat Declaration, Erişim Adresi http://www.oceanlaw.org/downloads/arctic/Ilulissat_Declaration.pdf.
• Tkachenko, B. I.(2012). Comparative Analysis Of The USA/ USSR Maritime Boundary Agreement Of 1990 And Treaty Between Norway And Russia Concerning Maritime Delimitation And Cooperation In The Barents Sea And The Arctic Ocean Of 2010, Asia-Pacific Journal Of Marine Science And Education, 2(2).
• Topsoy, F. (2012). Münhasır Ekonomik Bölgede Yürütülen Yabancı Askerî Faaliyetlerin Hukukî Niteliği, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(3), 217-265.
• Topsoy, F. (2010). 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) Bağlamında Denize İlişkin Bilimsel Araştırma (MSR) Kavramı Ve Hukukî Statüsü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 91-122.
• TRTHaber, ABD, İkinci Filo'yu tekrar kuruyor, Erişim Adresi http://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-ikinci-filoyu-tekrar-kuruyor-364295.html.
• Turgay, M. I. (1984). Deniz Hukuku ve Denizlerdeki Mineral Kaynakları, Madencilik Dergisi,23(2).
• UN, Chronological lists of ratifications of, accessions and successions to the Convention and the related Agreements, Erişim Adresi http://www.un.org/depts/los/reference_files/chronological_lists_of_ratifications.htm.
• VOA Amerika’nın Sesi, Rusya Kuzey Kutbu’nda Askeri Tatbikat Yapıyor, Erişim Adresi http://www.amerikaninsesi.com/content/rusya-kuzey-kutbuna-askeri-tatbikat-yapiyor/2791456.html.
• Woodard, C. (2007). Who Resolves Arctic Oil Disputes?, The Christian Science Monitor, Erişim Adresi https://www.csmonitor.com/2007/0820/p01s02-woeu.html.
• Ydyrys, K. Kanada ve Rusya: Kuzey Kutbu Bölgesine Dayalı Rekabetin Güvenlik ve Ekonomik Boyutu, Erişim Adresi https://ankasam.org/kanada-ve-rusya-kuzey-kutbu-bolgesine-dayali-rekabetin-guvenlik-ve-ekonomik-boyutu/.
• Yılmaz, N., Çiftçi, A. (2013). Arktika Bölgesi’nin Siyasal Önemi ve Siyasal ve Hukuksal Statüsünün Karşılaştırmalı Değerlendirmesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 1-16.